Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 1
Technologiestichting STW
| Utilisatierapport 2001
1990 1995
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 3
| Inhoud
| Voorwoord
4
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
7
| Continuïteit in onderzoek
24
| Statistiek
35
| Twee momenten van evaluatie
35
| De methode; hoe ‘meten’ we de utilisatie
35
| Projecten gestart in 1990
38
| Projecten gestart in 1995
39
| 1990
41
| Indeling projecten 1990
42
| Projecten 1990 per instelling
43
| Lijst gebruikers projecten 1990
84
| 1995
89
| Indeling projecten 1995
90
| Projecten 1995 per instelling
91
| Lijst gebruikers projecten 1995
146
Util_1607.qxd
4
4-4-2006
7:08
Pagina 4
| Voorwoord STW-directeur Leo Halvers
utilisatierapport 2001
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 5
Zonder blijvend te zaaien kunnen we niet continu oogsten
In dit utilisatierapport rapporteert
voordeel mee kunnen doen. Ook
komende vijf jaar vastgesteld. In
de STW over de resultaten behaald
daarin ligt een taak die de continuï-
grote lijnen zijn we tevreden over de
met projecten die in 1990 en in 1995
teit in de interactie tussen weten-
gang van zaken, maar er is geen
gestart zijn. Twee interessante
schap en bedrijfsleven ten goede
reden om op onze lauweren te gaan
jaren. 1990 was een mager jaar wat
komt. Jonge, talentvolle mensen
rusten. In het veld gebeurt veel en
betreft het aantal gehonoreerde pro-
leren het bedrijfsleven kennen en
verbeteringen in de primaire proces-
jecten en 1995 was een vet jaar. In
omgekeerd. In de gebruikerscom-
sen van de STW blijven mogelijk. We
geen enkel jaar in haar twintigjarig
missie is de uitwisseling van kennis
willen zo efficiënt, transparant en
bestaan zijn meer projecten inge-
en de interactie intensief, maar het
consistent mogelijk te werk gaan.
diend en gehonoreerd dan in 1995.
is nog beter als bedrijven en onder-
Zo wordt onderzocht of de tijd die
Het tekent de afhankelijkheid van de
zoekers elkaar ook buiten de forme-
het jurysysteem kost kan worden
STW van haar financiers. In het twin-
le zittingen weten te vinden.
bekort zonder aan kwaliteit in te
tigjarig bestaan van de STW hebben
boeten. Het referentensysteem pro-
we vaak onze doelen bereikt maar ook soms het honoreringspercenta-
beren we ook te verfijnen. Er is bijSchaarste stimuleert competitie
ge moeten verlagen of nog veel
voorbeeld een tendens om ook referenten op internationaal niveau
erger, een honoreringsstop moeten
Schaarste in de te verdelen midde-
te vragen. Onderzoekers hebben
instellen. Tegen dat laatste blijven
len is op zich prima. Het stimuleert
daar een lichte voorkeur voor en wij
we in het geweer komen. Op langere
competitie, waardoor wetenschap-
zien daar zelf ook de voordelen van.
termijn brengt een verlaging van het
pers blijven merken dat zij hun
De processen in de organisatie zijn
honoreringspercentage de continuï-
uiterste best moeten doen om voor
nu merendeels op orde. Dat moet
teit van onderzoekslijnen in gevaar.
nieuwe gelden in aanmerking te
ook, want wij gaan met gemeen-
Een lager honoreringspercentage
komen om zo hun onderzoekslijnen
schapsgeld om en daar kun je niet
werkt namelijk door in de navolgen-
te kunnen voortzetten. Tegelijkertijd
zorgvuldig genoeg mee zijn.
de jaren. Onder de gunstige econo-
zit in de ‘veertig-procentregel’ een
mische positie van Nederland is dat
stimulans: als je echt goed bent,
moeilijk te rijmen met de trots waar-
weet je dat je bij de STW een goede
Evenwicht tussen aanvraagdruk en
mee wij ons in het buitenland als
kans maakt. Komen wij onder dat
middelen
Kennisland profileren.
honoreringspercentage, dan moeten goede voorstellen worden afgewe-
Een punt van zorg is de absorptieca-
De kracht van het systeem van de
zen, en dat is om meerdere redenen,
paciteit van het veld. Als we bijvoor-
STW is dat we jonge onderzoekers
buitengewoon jammer.
beeld ineens een paar honderd
kansen bieden om een goed stuk
miljoen gulden meer te besteden
werk af te leveren, daarop te pro-
De STW heeft in het afgelopen jaar
zouden hebben, dan is het maar de
moveren en dat we hen in contact
haar doelstellingen en lange termijn
vraag of er voldoende onderzoekers
brengen met een uitgebreid netwerk
strategie nog eens tegen het licht
zijn die die gelden aan kwalitatief
waar ze hun verdere loopbaan hun
gehouden en haar strategie voor de
hoogstaand onderzoek kunnen
5
Util_1607.qxd
6
4-4-2006
7:08
Pagina 6
| Voorwoord
utilisatierapport 2001
besteden. Het opbouwen van een
maximaal vijfentwintig procent is
zoek of de aanschaf van apparatuur.
goede robuuste kennisinfrastructuur
van het bedrag dat boven het mil-
Dat is toch prachtig!
moet zorgvuldig gebeuren en kost
joen uitkomt. We merken aan de
tijd. Continuïteit en een lange ter-
reacties van de kant van de gebrui-
Continuïteit is een van de thema’s in
mijn visie zijn daarbij van cruciaal
kers dat zij met deze staffel goed
dit utilisatierapport. Bewust hebben
belang. Als het bestaande budget
kunnen leven. De betrokkenheid
we hiervoor gekozen omdat ons het
goed benut kan worden door de uni-
wordt door deze geldelijke bijdrage
verwijt wel eens treft dat de STW te
versitaire gemeenschap is het tijd
zeker verhoogd.
weinig in onderzoeksprogramma’s investeert. Wij zijn ervan overtuigd
om het totaal te besteden bedrag
dat we met onze bijdragen in de
weer te laten groeien. De zekerheid dat excellent wetenschappelijk
Schat aan informatie
vorm van projecten wel degelijk kunnen bijdragen aan de continuï-
onderzoek met een utilisatie doelstelling bij de STW altijd een willig
In twintig jaar hebben we een enor-
teit van onderzoekslijnen. Maar dan
oor zal vinden is een belangrijk sig-
me hoeveelheid kennis en ervaring
wel op voorwaarde dat elk onder-
naal voor de onderzoekers en wij
opgedaan. Ontwikkelingen in de
deel van die lijn de kritische toets
moeten ervoor zorgen dat er vol-
aanvraagdruk en trends in weten-
van onze procedures kan doorstaan.
doende fondsen zijn om die garantie
schappelijke richtingen zijn waarde-
Door deze voorwaarde in te bouwen
ook werkelijk te geven. Het honore-
volle gegevens waarover wij kunnen
blijf je bijdragen aan ‘cutting edge
ringspercentage veertig procent is
beschikken en die wij gebruiken om
technology’.
‘heilig’. Hierbij dient ook voldoende
lange termijn trends te destilleren.
aandacht te worden besteed aan de
Een schat aan waardevolle infor-
De moraal van dit verhaal? Zonder
infrastructuur. Wij blijven onze
matie.
blijvend te zaaien, kunnen we niet
begroting ook op dat doel baseren,
Ook in de bescherming van kennis
continu oogsten.
zeker zolang het de BV Nederland
schuilt een belangrijke rol van de
voor de wind gaat. We blijven dus
STW. Alleen al vorig jaar hebben we
streven naar een goed evenwicht
achttien octrooien aangevraagd en
tussen de behoeften in het veld en
verkregen. Dat doen we in het
de financiële middelen.
belang van de universiteiten. De opbrengsten vloeien immers terug
Andere mogelijkheden om middelen
naar de universiteiten en vakgroe-
aan te boren laten we zeker niet
pen waar de kennis waarop het
onbenut. Sinds vorig jaar vragen we
octrooi is gebaseerd is gegenereerd.
bedrijven die deelnemen aan een
Er zijn vakgroepen die jaarlijks sig-
onderzoek dat meer dan een miljoen
nificante bedragen van de STW ont-
gulden kost, een bijdrage te leveren.
vangen. Die bedragen zijn te
Hun bijdrage wordt bepaald middels
besteden aan een extra aio, een
een staffel waarvan de eerste trap
extra project, fundamenteel onder-
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 7
7
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
DE THEORIE
Kennis kan veel geld waard zijn.
kennishandel actiever zullen wor-
met name de Gebruikerscommis-
Geld voor bijvoorbeeld nieuw onder-
den. De STW onderstreept het
sies, waarover hierna meer. Er zijn
zoek om kennis weer verder uit te
belang van meer aandacht voor ken-
echter nog meer voordelen. Om er
breiden. Als er een octrooi op rust,
nisbescherming en kennishandel.
enkele te noemen:
denken sommigen nog wel eens dat
Waar mogelijk probeert zij haar
– De overheidssteun aan de
het geld zelfs zal binnenstromen. De
ervaring te delen. Met 20 jaar erva-
industrie, die via een STW-project
STW moet deze groep op basis van
ring kent zij het klappen van de
tot 100 procent kan oplopen, is
20 jaar ervaring met kennishandel
zweep.
door deze werkwijze niet in strijd met Europese regelgeving.
toch echt uit de droom helpen.
– Bedrijven bestrijden de rechtma-
Kennis te gelde maken vraagt in de eerste plaats een hoge mate van
De aanzet tot een kennishandelbeleid
tigheid van de overdracht van exclusieve kennis aan de concur-
professionaliteit en in de tweede plaats een diepte-investering. Van
De Technologiestichting STW kreeg
rent niet. De kennis wordt immers
deze investering moet je bovendien
bij haar oprichting in 1981 de
op basis van de commerciële
nog maar afwachten of zij zich ooit
opdracht mee de kennis, gegene-
waarde ervan verkocht.
zal terugverdienen. Juist die com-
reerd in door haar gefinancierde
plexiteit van waardevermeerdering
projecten, te verkopen. Het ministe-
zijn niet aan regels gebonden.
van kennis vereist een doordacht
rie van Financiën was indertijd
Onderzoekers kunnen er die din-
kennishandelsbeleid.
bezorgd om mogelijke concurrentie-
gen mee doen waarvoor op een
– De inkomsten uit kennishandel
verstoring. Het oorspronkelijke idee
andere manier geen geld te krij-
Overheid en universiteiten onder-
van de commissie die de oprichting
gen is, uiteraard binnen de noe-
kennen in toenemende mate het
van de STW voorbereidde was om
belang van zo’n beleid.
kennis te genereren, bij voorkeur
Universiteiten richten met wisselend
samen met bedrijven, en die vervol-
tor voor onze subsidiegevers. Het
succes kennis transfer centra op, de
gens ‘om niet’ aan de bedrijven ter
geeft aan of de kennis uit STW-
overheid laat zich uitvoerig advise-
beschikking te stellen. Dit werd dan
onderzoek inderdaad waarde
ren door de Adviesraad voor het
ook van de hand gewezen.
heeft voor het bedrijfsleven.
mer onderzoek. – De inkomsten zijn ook een indica-
Wetenschaps- en Technologiebeleid, In de statuten is dit uitgangspunt op
de recente oprichting van het Nederlands Octrooi Platform is een
Rechten op de kennis alleen tegen ver-
twee plaatsen vastgelegd. Artikel 4
veelbelovend initiatief. De STW
goeding
bepaalt dat octrooien of aanspraken op octrooien gedaan met financiële
speelt in de verschillende initiatieven een opbouwende rol.
De zakelijke opstelling die de STW
steun van de Stichting, eigendom
aldus koos in de begeleiding van
zijn van de STW, tenzij anders wordt
Gelet op de ontwikkelingen die
haar projecten, bleek van doorslag-
overeengekomen. In artikel 16 staat
gaande zijn op universiteiten, is te
gevende betekenis voor het uitein-
dat de inkomsten van de Stichting
verwachten dat zij op het terrein van
delijke succes van haar werkwijze,
mede bestaan uit inkomsten die ver-
Util_1607.qxd
8
4-4-2006
7:08
Pagina 8
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
utilisatierapport 2001
kregen worden uit het ter beschik-
ler van de kennishandel, de kennis-
inspanning, verkrijgt een commerci-
king stellen van onderzoekresulta-
bescherming.
eel voordeel en tegelijkertijd kan de ontwikkeling van de technologie
ten aan gebruikers. De kennis uit
voortgang vinden. Tegenover de
STW-projecten is dus niet zonder meer vrij te gebruiken. Daarmee was
De kennisbescherming, voorwaarde
economische bescherming van de vinding staat dat deze openbaar
de noodzaak voor het formuleren van een STW-kennishandelsbeleid
Voor kennis die vrij toegankelijk
gemaakt wordt. Hier vinden we dan
een feit.
en toepasbaar is, zullen kopers
ook de naadloze aansluiting op de
zich zelden in rijen van tien opstel-
belangen van de wetenschapper, die
len. Om kennis te kunnen verkopen,
in eerste instantie wil publiceren.
zal een vorm van bescherming
Het verkrijgen van een octrooi kost
Wat is kennishandel?
direct gebruik ervan in de weg
veel tijd en geld. Van tevoren moet
Kennishandel is niets meer en niets
moeten staan. In de Technische
dus de afweging gemaakt worden of
minder dan het maken van afspra-
Wetenschappen hebben we dan
de kosten wel opwegen tegen de
ken over de eigendom en/of het
vooral te maken met de volgende
(mogelijke) baten.
recht tot gebruik van de kennis. Bij
twee beschermingswijzen.
het bedrijven van kennishandel Geheimhouding
wordt kennis niet bezien vanuit het perspectief van de wetenschapper.
Octrooieren
De gebruiker, meestal een bedrijf, is
Octrooieren is niet altijd mogelijk en
in het algemeen minder geïnteres-
Een octrooi is een recht waarmee de
soms niet interessant, bijvoorbeeld
seerd in de zuiver wetenschappe-
octrooihouder een tijdelijk, exclusief
omdat inbreuk niet te bewijzen is.
lijke merites van de kennis. Voor
gebruiksrecht op de uitvinding ver-
Dan kan geheimhouding een (tijde-
hem is de kennis een product met
krijgt. De octrooihouder mag ieder
lijke) oplossing bieden. Deze
economische waarde. Kennis in rela-
ander verbieden toe te passen te
beschermingswijze is riskanter voor
tie tot kennishandel moet dus wor-
vervaardigen of te verkopen wat
de koper en kan aanleiding geven
den bezien vanuit het perspectief
door zijn octrooi wordt beschermd.
tot frictie tussen de drijfveer tot
van de verkoper en de koper. Of de
Hij kan ook besluiten derden tegen
publicatie van de wetenschapper en
verkoper – de STW in samenwerking
betaling toe te staan de vinding
het winststreven van de onderne-
met de universiteit - een winstoog-
onder zijn octrooi te gebruiken,
mer. Ook hier blijkt in de praktijk de
merk heeft, doet er niet toe. Ook dat
produceren en/of te verkopen.
soep echter niet zo heet gegeten te
het hier gaat om een andersoortig
Dit is de licentieverlening. Natuurlijk
worden als hij wordt opgediend. Het
product dan bijvoorbeeld levens-
kan hij het octrooi ook verkopen.
gaat immers altijd om een tijdelijke
middelen, doet niet af aan het feit
De ratio achter het octrooi is dat
geheimhouding, waarbij de toekom-
dat het hier om verkoop gaat en niet
openbaarmaking van nieuwe kennis
stige gebruiker(s) de mogelijkheid
om wetenschapsbeoefening. Dit
gestimuleerd wordt. De rechtheb-
krijg(t)(en) de voorgenomen open-
brengt ons meteen op de eerste pij-
bende wordt beloond voor zijn
baarmaking te beoordelen vanuit
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 9
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
commercieel oogpunt.
toren inmiddels verlaten. Zij kennen
Voordeel is dat geheimhouding veel
‘hun markt’ goed en kunnen dus een
goedkoper is dan octrooiering. Ook
redelijke inschatting maken. In de
geheime kennis kan onderwerp zijn
tweede plaats zijn echter de gebrui-
resultaten worden voortdurend
van een ‘licentie’-overeenkomst, de
kers zelf veel belangrijker in de
beoordeeld op toepassingsmoge-
zgn. know how overeenkomst.
beoordeling van de commerciële potentie van vindingen. Zij zijn de
industrie op het niveau van vakgenoten. – Verhoogde kans op utilisatie;
lijkheden. – Netwerkvorming. De contacten
Andere vormen van bescherming
potentiële kopers van de kennis en
worden vaak ook na afloop van
blijken voor STW-projecten geen rol
alleen zij kunnen de uiteindelijke
het STW-project gecontinueerd,
van betekenis te spelen, afgezien
economische afweging maken. Bij
zowel tussen bedrijven en univer-
dan van de auteursrechtelijke
elk STW-project wordt een gebrui-
siteit als tussen bedrijven onder-
bescherming met name voor soft-
kerscommissie ingesteld, waarin
ling.
ware. Hier zijn echter de laatste tijd
vertegenwoordigers van bedrijven
ook de mogelijkheden voor octrooi-
en niet bij het onderzoek betrokken
Wat is de waarde van de kennis?
ering aanzienlijk toegenomen.
wetenschappers zitting hebben.
Bij het vaststellen van de hoogte
Deze commissie is de waarborg voor
van een vergoeding kijkt de STW
de voortdurende bewaking van de
enerzijds naar ieders investering in
resultaten van het onderzoek. Dit
het onderzoek, maar anderzijds naar
geldt voor zowel de kennisbescher-
de economische waarde van de ken-
Voordat er daadwerkelijk met onder-
ming als het antwoord op de vraag
nis. Voor de STW alleen is het
handelen wordt begonnen, moeten
of onderhandelingen nodig zijn voor
ondoenlijk hierover een oordeel te
de volgende vragen eerst beant-
eventuele exploitatie van de kennis.
vellen. Zij is immers niet de aange-
Vragen vooraf
wezen partij om bijvoorbeeld een
woord zijn. Deze gebruikerscommissies blijken
marktonderzoek te doen. Ook hier
Is de kennis commercieel interessant
samen met de aan de STW meege-
geldt dat de gebruikers, waaronder
of niet?
geven opdracht om de kennis te ver-
ook de concurrent, samen met de
Bij de beslissing wat te doen met
kopen een cruciale rol te spelen in
projectleider en eventueel een
nieuwe kennis speelt dus steeds de
het succes van de STW-aanpak.
octrooigemachtigde, waardevolle
vraag: is dit commercieel interes-
Overigens elk op geheel eigen gron-
adviseurs zijn. Daarnaast heeft de
sante kennis? De program officers
den.
STW inmiddels ook zelf ervaring opgebouwd. Maar last but not least
en juristen van de STW zijn niet voldoende thuis in de markt om deze
De gebruikerscommissie (GC)
is een goede vertrouwensrelatie met
vraag steeds te kunnen beantwoor-
Behalve als bewaker van de com-
de afnemer van de kennis essenti-
den. Het oordeel van anderen is
merciële waarde van kennis, kent de
eel. Belangrijk hierbij is dat hij weet
hierin van belang. Ten eerste dat van
GC de volgende functies:
dat, wil hij ook bij een volgend STW-
de projectleider. Veel onderzoekers
– Platform voor uitwisseling van
onderzoek weer betrokken worden,
of projectleiders hebben de ivoren
informatie tussen universiteit en
hij nu de zaak niet moet bedonde-
9
Util_1607.qxd
10
4-4-2006
7:08
Pagina 10
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
utilisatierapport 2001
STW-BELEID OP HOOFDLIJNEN
ren. Voor de STW geldt dat zij niet
verder kunnen. Dit betekent dat
De achterliggende gedachte: de STW
het onderste uit de kan moet willen.
beide partijen er belang bij hebben
en de universiteiten gezamenlijk
Kortom: beide partijen moeten zich
dat ook de wederpartij met een
eigenaar
betrouwbare partijen tonen en kie-
tevreden gevoel naar huis gaat.
zen voor een reële benadering.
Hiervoor is een basis van wederzijds
Sinds de oprichting van de STW is
vertrouwen noodzakelijk. Van
uitgangspunt van beleid geweest
Met wie wordt onderhandeld ?
belang daarbij is dat eerst gekeken
dat onderzoekresultaten uit een
Vragen als ‘wat kan dit bedrijf aan;
wordt naar de gemeenschappelijke
door de STW gefinancierd onder-
een wereldwijde licentie, of alleen
belangen en vervolgens naar ieders
zoek gezamenlijk eigendom zijn van
Nederland; is er voldoende financië-
afzonderlijke belang. De verkoop-
de STW en de universiteit of onder-
le armslag; is het bedrijf ook tot
prijs is daarbij één van de elemen-
zoekinstelling waar het onderzoek
productie in staat; heeft het de
ten die mede bepaald worden door
wordt uitgevoerd. De onderzoekin-
juiste verkoopkanalen?’ enzovoort.
de overige condities. Het kramp-
stelling zorgt immers voor de infra-
Dit zijn allemaal belangrijke overwe-
achtig hanteren van een vooruit
structuur, en betaalt het salaris van
gingen, die direct van belang zijn
geplande onderhandelingsstrategie
de projectleider. Kortom, zij schept
voor het succes van de commerciali-
met starre uitgangspunten past daar
de voorwaarden waaronder het
satie. Het is ook de reden waarom
niet in. De STW kent dan ook alleen
STW-onderzoek kan plaatsvinden.
als bijvoorbeeld de keus gemaakt
een beleid op hoofdlijnen. In de
Uit praktische overwegingen wordt
moet worden tussen het gunnen van
praktijk blijkt dit steeds weer vol-
hierbij uitgegaan van een 50/50
de rechten aan een reeds bestaande
doende houvast te bieden om voor
inbreng van beide partijen.
goed draaiende onderneming en een
elk geval apart tot een bevredigende
starter, de STW in het algemeen aan
oplossing te komen.
Onlangs zijn de afspraken hierom-
de bestaande onderneming de voor-
trent hernieuwd in het kader van de
keur zal geven. De laatste tijd zien
overdracht van het werkgeverschap
we een duidelijke toename van het
van NWO naar de universiteiten.
aantal starters op basis van STW-
Hierin is de bepaling opgenomen
projecten. Vaak is de afstand tussen
dat de rechten op basis van gelijk-
de STW resultaten en het bestaande
waardigheid worden gedeeld tussen
bedrijfsleven te groot. Om te voor-
de STW en de universiteiten. De
komen dat er niets met de nieuwe
exploitatie geschiedt door de STW.
kennis gebeurt is de high-tech star-
De inkomsten worden op dezelfde
ter dan de enige mogelijkheid.
basis gedeeld tussen de instelling en de STW. De inkomsten die aan de
De onderhandelingen
STW toekomen, worden vervolgens
Hier hanteert de STW één belangrijk
rechtstreeks aan de onderzoek-
uitgangspunt en dat is dat we in een
groep, die de betreffende resultaten
volgend project ook weer samen
gegenereerd heeft, toegekend.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 11
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
Bijdragen voor grote projecten
Wij adviseren u bij onduidelijkheden vooraf contact op te nemen met
Het maximale bedrag dat u bij de STW kunt aanvragen voor één project bedraagt twee miljoen euro. Bij aanvragen die dit bedrag te boven gaan bepaalt het Bestuur van de STW eerst of de aanvraag ontvankelijk is.
het bureau van de STW. Voorbeelden: – Stel u vraagt een project aan
Voor projectaanvragen met meer dan een half miljoen euro ten laste van de STW is een bijdrage van de gebruikers vereist. De verplichte bijdrage hangt af van de totale omvang van het project: het aan de STW gevraagde bedrag plus de financiële steun van de gebruikers en hun bijdrage in natura. Voor de bepaling van de waarde van het laatste gelden de volgende richtlijnen:
waar voor de totaalkosten 340.000 euro bedragen. Dan is geen gebruikersbijdrage vereist. – Bij een aanvraag met totale omvang van 650.000 euro
– voor toegezegde personele ondersteuning rekent u salariskosten en sociale lasten; – voor toegezegde materiële zaken rekent u de kostprijs; – voor apparatuur houdt u rekening met reeds gedane afschrijvingen; Alle bijdragen moeten schriftelijk bevestigd worden.
bedraagt de vereiste bijdrage 25% van 150.000 = 37.500 euro. – Voor een aanvraag van totaal 1.300.000 euro is vereist 125.000 + 35 % van 300.000 = 230.000 euro.
De onderstaande bijdrage van de gebruikers is vereist:
– Gebruikers dienen voor een aanvraag van 1.900.000 euro
omvang van het project
vereiste bijdrage
STW-subsidie plus bijdrage gebruikers
een bijdrage te leveren van 300.000 + 45 % van 400.000 = 480.000 euro.
van 0,5 miljoen tot 1 miljoen euro van 1 miljoen tot 1,5 miljoen euro
25% van het meerdere boven 0,5 miljoen euro 125.000 euro plus 35% van het meerdere boven 1 miljoen euro
van 1,5 miljoen tot 2 miljoen euro
300.000 euro plus 45% van het meerdere boven 1,5 miljoen euro
boven 2 miljoen euro
525.000 euro plus 50% van het meerdere boven 2 miljoen euro
11
Util_1607.qxd
12
4-4-2006
7:08
Pagina 12
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
utilisatierapport 2001
De STW legt deze uitgangspunten
gramma’s meestal om précompeta-
verantwoorde wijze kennis, gegene-
ook nog eens per project vast in het
tief strategisch fundamenteel onder-
reerd met gemeenschapsgelden, kan
financieringsakkoord.
zoek, waarbij concurrenten de
worden geëxploiteerd.
krachten bundelen om antwoord te krijgen op vrij fundamentele Een wijziging in beleid: gebruikers en
problemen, waarbij echter wel
commitment.
degelijk ook grote commerciële belangen op het spel kunnen staan.
Zoals hierboven al aangegeven
Het oplossen van een dergelijke
kennen alle STW-projecten het feno-
fundamentele vraagstelling kan
meen van de Gebruikerscommissie
immers ook een fundamentele door-
(GC). Potentiële gebruikers worden
braak betekenen. Een kennishandel-
uitgenodigd plaats te nemen in de
beleid waarbij aan één van de
GC. Dit gebeurt in overleg met de
gebruikers een exclusief recht
aanvragers en eventueel al betrok-
gegund wordt, ligt daarbij niet voor
ken gebruikers. Tot vorig jaar was
de hand. Om de betrokkenheid van
een financiële of materiële bijdrage
bedrijven bij dit type onderzoek niet
aan het onderzoek geen eis.
al te vrijblijvend te laten zijn, werd besloten een bijdrage vooraf te vra-
In 2000 heeft de STW echter voor
gen. Hiertegenover staat dat zij de
grote projecten, die de STW meer
resultaten in hun bedrijfsvoering
dan een half miljoen euro kost, een
mogen toepassen. Indien een
gebruikersbijdrage verplicht gesteld.
octrooi-aanvrage mogelijk is, dient
Hiervoor waren twee belangrijke
het bedrijf voor de rechten hierop
argumenten. Ten eerste dreigde een
alsnog een vergoeding te betalen,
steeds groter deel van het STW-bud-
dit laatste weer conform het STW-
get besteed te worden aan dure
kennishandelsbeleid.
(Meuro 0.5) tot zeer dure (Meuro 2) projecten, eigenlijk meer onderzoeksprogramma’s . Het Bestuur en
Transparantie en consistentie
de Bestuursraad hebben op zich geen bezwaar tegen deze omvang-
In de uitvoering van het kennishan-
rijke projecten, maar willen waar-
delbeleid streeft de STW volledige
borgen dat ook de vernieuwende
transparantie en consistentie na.
onderzoeker met een origineel idee
Niets gebeurt in achterkamertjes,
nog een kans krijgt bij de STW. Ten
de regels gelden voor iedereen.
tweede gaat het bij dit soort pro-
Dat is de enige manier waarop op
Util_1607.qxd
figuur 1
4-4-2006
7:08
Pagina 13
status actuele contracten in portefeuille STW in 2000
status actuele contracten in portefeuille STW in 2000
aantal contracten
bijdrage volgens standaard STW-voorwaarden
22
concepten
31
licentie
7
optie
8
optielicentie
3
samenwerking onderzoek
6
overdracht
5
haalbaarheidsstudie
1
geheimhouding
2
letter of intent
–
overig
3 totaal
111
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:08
Pagina 14
figuur 2
aantal gestarte projecten
figuur 3
aantal overeenkomsten
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 15
gestarte projecten in 1990 tot en met 1995
aantal
figuur 4
figuur 5
overeenkomst
octrooi
steun en inkomsten (in kf)
aantal octrooien
steun en inkomsten
1990
82
29
12
4.255
1991
66
21
6
4.392
1992
40
17
7
4.028
1993
101
33
23
7.131
1994
89
32
17
5.500
1995
87
53
27
7.011
Util_1607.qxd
16
4-4-2006
7:09
Pagina 16
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
utilisatierapport 2001
ESSENTIES VAN HET STW-KENNISHANDELSBELEID
Deelname aan de GC geeft nog
Licentie/Know-how-overeen-
Bij vaststelling van de hoogte van
geen recht op toepassing en /of
komst
de vergoeding wordt rekening
commercialisering van de verkregen
gehouden met een eventuele
kennis. De GC-leden bevinden zich
Het recht tot gebruik/toepassing
bijdrage van het betreffende bedrijf
wel in een voorkeurspositie wat
wordt verkregen middels een
aan het onderzoek, maar tevens
betreft het kennis nemen van de
licentie- of know-how-overeen-
wordt de vergoeding gebaseerd op
resultaten. Ter bescherming van de
komst. Dit kan een zogenaamde
de commerciële waarde van de
kennis kan aan de leden van de GC
tweede overeenkomst zijn, na een
resultaten. Andere vormen van ver-
geheimhouding worden opgelegd.
optie-overeenkomst, maar ook wel
goeding zijn lump sum betalingen,
wordt in één overeenkomst zowel
dat wil zeggen bedragen ineens.
de optie als de licentie, bij effec-
Er wordt niet gemaximeerd in geld,
Optierecht/Right of first
tuering van de optie, vastgelegd.
in tijd kan dat wel het geval zijn,
refusal
STW-uitgangspunten voor het
bijvoorbeeld door de looptijd van
verlenen van een licentie zijn:
een eventueel octrooi.
kennis wenst te nemen van de
exclusiviteit
anti-ijskastbeding
onderzoeksresultaten, dient hij
In de meeste gevallen wordt een
Hiermee wordt beoogd meer
als tegenprestatie hiervoor een
exclusieve licentie verleend, waarbij
zekerheid te verkrijgen dat de
substantiële bijdrage aan het
de onderzoeksinstelling het recht
onderzoeksresultaten ook daad-
onderzoek te leveren, in geld of
behoudt de resultaten te gebruiken
werkelijk gecommercialiseerd
anderszins. Hij kan als enige
voor verder wetenschappelijk
worden. Meestal heeft een dergelijk
gebruiker plaats nemen in de
onderzoek en onderwijs, waaronder
beding de vorm van een minimum
gebruikerscommissie en verwerft
het recht tot publicatie.
royalty per jaar, waaraan toege-
Indien een gebruiker exclusief
een ‘right of first refusal’ op de
voegd de sanctie dat, indien een
gebruiksrechten van de onder-
geheimhouding
bepaalde omzet niet gehaald wordt,
zoeksresultaten. Een en ander
Publicatie kan maximaal één jaar
het exclusief recht wordt omgezet
wordt bij voorkeur vastgelegd in
worden opgeschort met het oog op
in een non-exclusief recht, of dat
een optie-overeenkomst. De
commerciële belangen.
zelfs alle rechten verleend onder de
bijdrage aan het onderzoek geeft
licentie-overeenkomst komen te
betrokkene nog niet het recht op
vergoeding
toepassing of commercialisering
Vergoeding voor de verworven
van de resultaten.
rechten kan in de vorm van een percentage van de omzet, verkregen met gebruikmaking van de verworven rechten, de zgn. royalties.
vervallen.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 17
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
DE PRAKTIJK
CHECKLIST VOOR OVEREENKOMSTEN AANGAANDE LICENTIE
Een overeenkomst is niet afhankelijk van een vorm. De overeenkomst
Inleiding
dient feitelijk alleen als bewijs van het bestaan van de overeenkomst.
gedefinieerde begrippen met
Partijen
Als het bewijs op een andere manier geleverd kan worden, bestaat er ook
een hoofdletter (of anderszins gemarkeerd) weer, zodat direct
– behalve de onderzoekinstelling
een overeenkomst en is men gebon-
en de nieuwe BV zijn er mogelijk
den. Zo kan bijvoorbeeld elke brief,
nog andere rechthebbenden
die in de onderhandelingsfase ver-
zoals bijv. medefinanciers. Als
stuurd wordt, leiden tot gebonden-
dat zo is moeten ook zij hun
heid.
rechten overdragen.
duidelijk is dat het hier om een gedefinieerde term gaat.
Kern van de overeenkomst
– hier dient de volledige en juiste
Hoe ziet een overeenkomst er uit?
naam van alle partijen ingevoerd
Of beter: Waar moet men op letten
te worden. Partij kunnen zijn
bij het sluiten van een overeen-
natuurlijke personen en/of
komst? Om dit inzichtelijk te maken
rechtspersonen.
volgt hierna een checklist, waarbij
– geef in de overeenkomst
Op welke rechten en/of know-how wordt de licentie verleend?
– nauwkeurig de betreffende octrooien, kwekersrechten, – de namen van de partijen bij software, know-how en andere
gekozen is voor de licentie. In de
de ondertekening van de over-
STW praktijk een veel voorkomende
eenkomst dienen dezelfde te
overeenkomst.
zijn als hierboven.
gegevens omschrijven. – eventueel de nog te verwerven rechten (bijvoorbeeld latere octrooien binnen hetzelfde toe-
De checklist is een beknopte weer-
Overwegingen
passings-gebied)
gave van hoe een overeenkomst er in het echt uit zou kunnen zien. Zij
– er kan geen overeenkomst geslo-
bevat tal van suggesties, hetgeen
ten worden zonder ‘overwegin-
echter niet wil zeggen dat het na-
gen’. De overwegingen geven aan
lopen van deze lijst voor elk type
wat de achtergrond van de over-
licentieovereenkomst afdoende is.
eenkomst is en ook wat met de
Juridische ondersteuning bij opstel-
overeenkomst beoogd wordt.
– vervaardigen / gebruiken / verkopen – sublicentiëren, distribueren
ling van een dergelijke overeenkomst zal altijd nodig zijn. In deze
Toepassingsgebied Definities
checklist worden onder octrooi ook begrepen octrooiaanvragen.
Wat mag de licentienemer?
– zijn beperkingen van het toepas– alle belangrijke begrippen zo singsgebied mogelijk en gewenst nauwkeurig mogelijk definiëren, of noodzakelijk? Onder hetzelfde zodat er geen misverstand kan octrooi kunnen soms licenties ontstaan over de terminologie. worden verleend voor verschillen-
17
Util_1607.qxd
18
4-4-2006
7:09
Pagina 18
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
utilisatierapport 2001
de toepassingsgebieden, bijv.
Vergoeding voor de verkre-
voor de luchtvaartindustrie en de
gen rechten
auto-industrie.
– nauwkeurig omschrijven wat en – ‘entrance fee’ of ‘lump sum’ te
Territorium
Overdracht kennis
betalen voor het licentierecht.
hoe wordt overgedragen – opleiding / testen / nazorg
Dit is een vastgesteld bedrag, bij – voor welk gebied geldt de
voorkeur als bedrag ineens te
Exploitatie verplichting
licentie? Bijv. alleen Europa of
betalen direct na ondertekening
de hele wereld? Ook kunnen de
van de overeenkomst al dan
voorwaarden per gebied verschil-
niet aangevuld met een royalty-
tie al vast te stellen? Eventueel
regeling.
een uiterste termijn hiervoor
len, bijv. een ander royalty percentage of wel en niet exclusief. – is een optie op uitbreiding van het gebied gewenst?
– eventueel te verrekenen met latere royalties – royalty kan zijn percentage van de Omzet (Omzet nauwkeurig
Exclusiviteit
omschrijven in definities!) of
– is het moment van marktintroduc-
overeenkomen – afspreken van een minimum omzet of een minimum royalty – eventuele sanctie: verlies van exclusiviteit
een vast bedrag per Product. – mag de licentiegever zelf de
– mogelijkheid om bedrag of
kennis ook nog gebruiken en/of
percentage lager te maken naar-
exploiteren? NB: de universiteit
mate de omzet hoger is, zoge-
dient te allen tijde een royaltyvrije licentie voor verder onderwijs en onderzoek te behouden – exclusiviteit voor het hele
naamde staffeling – eventueel afspraken omtrent
universiteit verkregen vergoedingen voor onderzoek op het
territorium of voor een gedeelte
interesse gebied van licentie-
daarvan
bepaalde tijd verleend worden – optie op exclusiviteit (eventueel voor bepaald gebied) – (gedeeltelijk) verlies van exclusi-
– met betrekking tot voortgang ontwikkeling, marktintroductie en/of omzet
het aanwenden van de door de
toepassingsgebied, voor het hele
– ook kan exclusiviteit voor een
Rapportage
nemer – betalingswijze; valuta; BTW mogelijk betaling in natura middels te leveren goederen of diensten – inzage in boeken door onafhan-
viteit als sanctie bij niet nakomen
kelijke accountant op kosten van
exploitatieverplichting
licentienemer als er een grote afwijking is
Verbeteringen
– afspraken voor verdere samenwerking – over en weer melden van innovatie – eventueel ter beschikking stellen van nieuwe ontwikkelingen of een ‘right of first refusal’ hierop
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 19
| Kennishandel: de theorie en de praktijk
Inbreuk door derden
voorgenomen publicaties voor
Overdraagbaarheid overeen-
te leggen aan en goedkeuring
komst
– wie mag of moet optreden
daarvan door de licentienemer
– verplichting om bij kennisname
binnen bepaalde termijn
van inbreuk direct te melden – partijen verlenen elkaar assistentie bij acties, voorzover noodzakelijk en redelijk – wie draagt de kosten in geval van inbreukprocedures – wie beslist en wie ontvangt
– in geval van bezwaren uitstel mogelijk met een maximale
– niet altijd wenselijk – indien wel alleen met toestemming andere partij
termijn van bijv. één jaar – op bedrijfsgegevens ter
Overmacht
beschikking gesteld voor het onderzoek kan een onbeperkte geheimhoudingsplicht liggen
welk deel van een eventuele
– welke omstandigheden worden hieronder verstaan – meest praktische oplossing
schadevergoeding
zoeken
Inbreuk op rechten van derGewijzigde omstandigheden
den
Wanprestatie
– licentiegever verklaart naar
– zijn er speciale afspraken nodig?
zoals:
– aanpassen licentievoorwaarden bijvoorbeeld in geval van:
beste weten geen inbreuk te maken op rechten van derden
Garanties en aansprakelijkheid
– verschijnen van concurrerende producten – het mislukken van inbreuk-
Standaardbepalingen
– is de overgedragen kennis
Aanvang en einde overeen-
– geen garanties betreffende de
acties daartegen – vervallen van de geldigheid van (delen) van de exclusieve
compleet
komst
rechten
technische en commerciële waarde
– looptijd overeenkomst
– licentiegever gerechtigd betref-
Geheimhouding
– al dan niet opzegbaar door
– niet geoctrooieerde of anders-
– opzegtermijn
Toepasselijk recht en juris-
– in geval van faillissement
dictie
fende rechten te licentiëren
beide partijen of één van beide
zins beschermde onderzoeksresultaten die relevant zijn
mogelijkheid om direct te
voor de licentienemer, niet
beëindigen
zonder meer openbaar – procedure vastleggen om
– competente rechter – arbitrage – Nederlands recht, bij voorkeur
19
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 20
PROF.DR.S CARLETT M.SC.
On line aerosol en deeltjes-analyse met een combinatie van deeltjesgroottebepaling, laser geïnduceerde fragmentatie en time-of-light-spectroscopie project DST.1882
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 21
| DST.1882
21
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 22
PROF.DR.IR. A.F. MEHLKOPF EN DR. R.W. DE BOER
Kwantitatieve data-analyse in vivo NMR project DTN.1683 Onderbemonsterd niet Cartetisch MRI-scannen. Bemonsteringsstrategie en beeldcontructies project DTN.3509
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 23
| DTN.1683 en DTN.3509
23
Util_1607.qxd
24
4-4-2006
7:09
Pagina 24
| Continuïteit in onderzoek
utilisatierapport 2001
ONDERZOEKSPROGRAMMA’S KUNNEN FLOREREN BIJ HONORERING OP PROJECTBASIS Kenmerk van universitair onderzoek
onderzoekslijn is dat de vakgroep of
veilig te stellen. Een gegarandeerde
in Nederland is zowel in de eerste
leerstoelgroep daaraan kan blijven
meerjarige financiering (langer dan
als in de tweede geldstroom dat
werken. Voor het instandhouden van
vier jaar) van onderzoek is in de hui-
voornamelijk tijdelijke arbeidskrach-
zo’n onderzoekslijn zijn er uit de
dige constellatie in de eerste en
ten het werk doen. Promovendi en
eerste geldstroom maar beperkte
tweede geldstroom vrijwel niet
post docs bevolken de laboratoria.
mogelijkheden. Daarom stellen
mogelijk. Andere instanties dan de
Zij voeren experimenten uit in over-
hoofden van vakgroepen en labora-
STW financieren onderzoeken van
leg met hun directe begeleiders en
toria zich vaak op als ondernemers
post docs zelfs voor niet langer dan
ondersteunen de afstudeerders. In
die continu in hun netwerk op zoek
twee tot drie jaar.
de natuur- en technische weten-
zijn naar externe financiering. Desondanks slagen veel onderzoe-
schappen duurt een promotieonder-
kers erin om met steun van de STW
zoek gemiddeld vier jaar. Mede daarom hebben STW-projecten
Geld voor de werkpaarden ontbreekt
periode gaande te houden. Dit bete-
doorgaans ook een looptijd van vier jaar.
hun onderzoek gedurende langere
Behalve bekostiging van de
kent niet dat de STW op basis van
bestaande infrastructuur is niet
een eerder STW-onderzoek sneller
In die tijd moet een promovendus
meer beschikbaar dan budget voor
de beurs opentrekt, of minder kri-
zijn experimenten bedenken, vol-
de salariëring van de hoogleraar en
tisch zou zijn. Er is geen sprake van
doende data verzamelen om zijn
universitair en ondersteunend per-
dat aanvragers die bij de STW al
wetenschappelijke hypotheses te
soneel. Geld voor nieuwe AIO’s, de
bekend zijn op een voorkeursbehan-
onderbouwen, zijn resultaten en
werkpaarden van het onderzoek, is
deling kunnen rekenen of dat zij een
conclusies publiceren in internatio-
er meestal niet. Universitaire vak-
streepje voor hebben op nieuwko-
nale tijdschriften, bij voorkeur met
groepen zijn daarom sterk afhanke-
mers. Integendeel, ook de ervaren
een hoge impactfactor. Promovendi
lijk van subsidies van NWO/STW,
onderzoeker weet dat er elke keer
moeten vervolgens hun bevindingen
van de Europese Gemeenschap, of
opnieuw een nieuwe aanvraag op
vastleggen in een proefschrift. Pas
bijdragen van andere financiers (col-
tafel moet komen, waarin aan refe-
daarna eindigt het project voor de
lectebusfondsen en bedrijfsleven)
renten en STW-jury het wetenschap-
universiteit en voor de financiers,
om zich de nodige ruimte te ver-
pelijk en utilisatiebelang van het
zoals de STW.
schaffen voor meer onderzoeksca-
onderzoek duidelijk wordt gemaakt.
paciteit, of de aanschaf van
Zo’n aanvraag ondergaat altijd
Als het echter goed is, is het onder-
noodzakelijke nieuwe apparatuur.
dezelfde strenge beoordeling als elk
zoek ingebed in de bestaande
Maar alle externe financiers zijn
ander voorstel.
onderzoekslijn van de vakgroep
slechts bereid om voor een beperkte
waaraan meerdere onderzoekers
periode in het onderzoek te investe-
voor, tijdens en na de promotie van
ren. Als een handelsreiziger kan de
de betrokken AIO hebben gewerkt.
hoogleraar dus op pad om continuï-
Het doel van een eenmaal gekozen
teit in het universitaire onderzoek
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 25
| Continuïteit in onderzoek
De paradox van gedurfd en toegepast
instelling waar wij projectvoorstel-
over alles wat door de huid heen
onderzoek
len kunnen indienen.”
steekt. Dergelijke implantaten worden bijvoorbeeld gebruikt bij
Prof.dr. J.A. Jansen, hoofd van de
Toch vindt hij de insteek van de
een bepaalde vorm van nierdialyse
afdeling Biomaterialen van het
STW wel wat dualistisch. “Enerzijds
via het buikvlies. In 1984 wisten we
Universitair Medisch Centrum
streeft de STW naar gedurfd onder-
alleen dat er met percutane implan-
St. Radboud in Nijmegen, kan daar-
zoek. Anderzijds is utilisatie een
taten na verloop van tijd altijd iets
over meepraten. In 1991 trok de
belangrijk criterium. Dat verhoudt
verkeerd ging. Daarom hebben we
universiteit in Nijmegen hem aan,
zich niet altijd even goed met elkaar,
een voorstel bij de STW ingediend
mede omdat hij tot Pionier was
omdat bedrijven die de resultaten
om een foutenanalyse te maken.
benoemd bij de STW. Zijn pionier-
zouden moeten toepassen, bij
Daar zat dus geen directe utilisatie
schap bestond uit een subsidie van
gedurfd onderzoek de hand op de
in, maar de jury zag er kennelijk
twee miljoen gulden, waarmee hij
knip houden. Daar zit dus een zeke-
voldoende mogelijkheden voor de
toegepast onderzoek naar bio-
re discrepantie.”
toekomst in. In 1987 hadden we de oorzaak gevonden: het bleek dat
materialen om vervangingsmiddelen
de implantaten minder zouden
te ontwikkelen kon opzetten. “Onze vakgroep richt zich vrijwel
Zonder directe utilisatie toch honore-
moeten bewegen om beter te kun-
uitsluitend op toegepast onderzoek.
ring
nen functioneren. Dus dienden we een voorstel in om te onderzoeken
Vanuit de tandheelkundige implantologie hebben we ook expertise
Jansen, die nog een dag in de week
met welk materiaal we de implanta-
ontwikkeld om kunstmateriaal voor
zijn oorspronkelijke beroep van
ten zouden kunnen versterken.
de vervanging van andere lichaams-
tandarts uitoefent om voeling te
In 1988 vroegen we aan en uitein-
delen te maken. Zo zijn we op
houden met de praktijk van alledag,
delijk konden we een ontwerp pre-
het terrein van de geneeskunde
heeft ondanks een kritische noot
senteren. Tussentijds zijn we in het
terechtgekomen.” Zo heeft de groep
niet te klagen over wijze waarop de
bedrijfsleven op zoek gegaan naar
van Jansen ook al bijdragen gele-
STW met projectaanvragen omgaat.
partijen die het ontwerp zouden wil-
verd aan nierkatheters, glucose-
“Een periode van vier jaar is lang
len vermarkten. Dan zie je grote
sensoren en huidgenezing. “De
niet altijd voldoende om tot utilisa-
bedrijven als Baxter niet instappen.
toegepaste aard van ons onderzoek
tie te komen”, zegt hij. “Misschien
Toch nog te ingewikkeld, te gedurfd.
betekent dat wij voor bijna al onze
is dat wel mogelijk bij het schrijven
Uiteindelijk waren de leverancier
aanvragen zijn aangewezen op
van nieuwe software of in de bouw-
van het materiaal, het Belgische
de STW”, zegt hij. “Sterker nog,
kunde, maar in de biomedische
Bekaert, en ingenieursbureau
mijn afdeling zou zonder de STW
wetenschap duren ontwikkelingen
Humeca uit Enschede bereid hun
niet bestaan. Jaarlijks heb ik onge-
tien tot vijftien jaar. Een mooi
nek uit te steken.”
veer een miljoen gulden nodig om
voorbeeld is ons onderzoek naar
de afdeling in stand te houden. En
percutane implantaten, dat in 1984
eigenlijk is de STW dus de enige
startte. Percutane implantaten gaan
25
Util_1607.qxd
26
4-4-2006
7:09
Pagina 26
| Continuïteit in onderzoek
Bouw aan je eigen netwerk
utilisatierapport 2001
for Biomaterials ga, kom ik circa
Financiering op fifty-fifty basis is moei-
5000 collega’s en heel veel mensen
lijk haalbaar doel
“Nu zitten we midden in vervolg-
uit het bedrijfsleven tegen. Daar leg
onderzoek omdat we denken dat we
je dus je contacten en daar bouw je
Over de wijze van beoordeling zijn
het prototype kunnen verbeteren.
aan je netwerk, niet in de gebrui-
veel onderzoekers met ervaringen
Enerzijds is het een mooi voorbeeld
kerscommissie.”
binnen en buiten de STW vol lof. Prof. B. Scarlett, tot voor kort hoog-
van een lange ontwikkeltijd met late utilisatie, anderzijds een
De relatie met STW noemt Jansen
leraar in Delft en nu verbonden aan
demonstratie van de houding van
goed. “De begeleiding is uitste-
de University of Florida en een dag
de STW. Ook als projecten niet heel
kend”, zegt hij. “De structuur als
in de week gasthoogleraar aan de
direct zicht op utilisatie bieden, is
stichting is goed, iedereen is bena-
University of Leeds, kan goed met
er toch een goede kans dat een
derbaar. De manier waarop met
het buitenland vergelijken. “Het
voorstel wordt gehonoreerd.
octrooien wordt omgegaan, is ook
referentensysteem wordt in
Kennelijk is onze onderbouwing in
prima. Het streven om octrooien
Nederland goed gebruikt”, vindt hij.
de richting van de lekenjury steeds
door bedrijven te laten kopen via
“De indiener van een projectvoorstel
goed geweest. Wij gaan daarbij uit
een licentie van de STW kan een
heeft bij de STW een eerlijke kans
van het principe dat ook een leek
bron van inkomsten zijn. Ook met
om te reageren op de commentaren
moet kunnen begrijpen welk belang
het referentensysteem van de STW
die de referenten indienen. Het jury-
gediend is bij uitvoering van het
kan ik goed leven. Zelf treed ik voor
systeem is ook een goede methode
onderzoek”, zegt Jansen,
andere instellingen ook regelmatig
omdat de juryleden elkaar niet beïn-
als referent op. Je moet dan zo pro-
vloeden. Zij vellen ieder afzonderlijk
Over de gebruikerscommissie denkt
fessioneel zijn om een onderzoek
een oordeel.”
Jansen het zijne: “Iedere onderzoe-
echt op zijn merites te beoordelen.
ker moet in feite zijn contacten in
Omdat de STW ook regelmatig
Scarlett heeft zich onder meer inten-
het bedrijfsleven voor elkaar heb-
gebruik maakt van internationale
sief beziggehouden met het nu al
ben. Daarvoor moet je niet afhanke-
referenten, die voor hun geldstro-
twaalf jaar lopende onderzoekspro-
lijk zijn van de leden van de
men niet afhankelijk zijn van dezelf-
gramma UNIAK (Universele
gebruikerscommissie. Zeker in ons
de instellingen als wij, ontvang je
Instrumentele Automatisering
vakgebied nemen fabrikanten een
bruikbare opmerkingen. De jury,
Kristallen), dat hij in samenwerking
wat afwachtende houding aan, ook
zoals de STW er mee omgaat, is ook
met de hoogleraren Van Rosmalen,
als ze in de gebruikerscommissie
prima. Bijvoorbeeld in België bij het
Bosgra en Grievink opzette.
zitten. Zij zijn geïnteresseerd in de
IWT (een soortgelijke stichting als
Kristallisatie is een in de industrie
resultaten en willen daarom best op
de STW) gaat het op een andere
veelgebruikte methode om stoffen
de eerste rij zitten, maar veel bedrij-
manier met hoor en wederhoor. Dat
te scheiden. Geautomatiseerde con-
ven willen pas investeren als het al
leidt tot een hele dag debatteren en
trole over dit proces staat eigenlijk
helemaal niet meer zo gedurfd is om
elkaar beïnvloeden. Daar ben ik
nog in de kinderschoenen. De
dit te doen. Als ik naar het Congress
minder van gecharmeerd.”
meeste methoden die daarvoor nu in
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 27
| Continuïteit in onderzoek
gebruik zijn, zijn gebaseerd op prak-
gegeneraliseerde procesmodellen
Wagenings Laboratorium Fytopatho-
tijkervaring en nog nauwelijks op
zijn gecombineerd. We hebben de
logie slachtoffer van eigen succes
werkelijke kennis. Beetje bij beetje
STW bij dit grootschalige onderzoek
draagt het onderzoeksteam van
hard nodig, maar leunen niet alleen
Ook voor prof.dr.ir. P.J.G.M. de Wit,
Scarlett, hierin nauw bijgestaan
op haar. We werken ook nauw
hoogleraar Fytopathologie aan de
door Henk Nugteren, bij aan de ver-
samen met het bedrijfsleven. In het
Universiteit van Wageningen, is het
dieping van deze kennis.
algemeen is ons doel ongeveer op
altijd een kwestie van passen en
fifty-fifty basis onderzoeken te
meten om de onderzoekslijnen in
financieren. Dat valt lang niet altijd
zijn laboratorium gefinancierd te
“Belastinggeld moet op de goede plek
mee, omdat we risicovol onderzoek
krijgen. “Wij houden ons bezig met
terechtkomen”
doen. We kunnen de uitkomsten niet
de bestudering van plantenziekten
voorspellen. In het bedrijfsleven
veroorzaakt door schimmels en bac-
Scarlett vindt het volledig terecht
hebben we helaas nogal eens te
teriën. Het doel is ze te voorkomen
dat wetenschappers zich steeds
maken met de ‘bean counters’ als
en indien het niet anders kan ze te
weer moeten verantwoorden. “We
het gaat om financiering. Zij hebben
bestrijden”, zegt De Wit. “Mede door
gaan met gemeenschapsgeld om.
in toenemende mate de positie van
de ontwikkelingen op het gebied
Het is van belang dat belastinggeld
de ‘engineers’ overgenomen en zijn
van genetische modificatie en de
op de goede plek terechtkomt”, zegt
behoudender dan de wetenschappe-
polariserende discussies over
hij. “Voor ons onderzoek naar de
lijk geïnteresseerden.”
‘GMO’s’ (genetisch gemodificeerde
automatisering van de processen
organismen, red.) dreigt het momen-
om deeltjes tot pil of poeder te
Het systeem dat in Nederland geldt
tum in het onderzoek aan planten
maken, hebben wij tot drie keer toe
voor de tweede geldstroom, vindt
verloren te gaan. We doen er alles
een beroep gedaan op de STW. Dat
Scarlett op zich goed functioneren,
aan om de plantenwetenschappen
betekent al 12 jaar dat we geavan-
hoewel hij wel heeft geprobeerd ver-
op de agenda te houden. In
ceerd onderzoek kunnen doen, dat
anderingen voor te stellen. “Ons
Europees verband hebben 35 labo-
er ongeveer tien promovendi aan
UNIAK-programma zou gebaat zijn
ratoria de handen ineengeslagen en
hebben gewerkt, talloze mensen
bij langdurige financiering. Een aan-
de European Plant Science
zijn afgestudeerd en dat we onze
tal onderdelen van het onderzoek is
Organisation EPSO opgericht.” De
kennis steeds uitbreiden. Zo hebben
duidelijk risicovol en kunnen wij niet
Wit zit in het bestuur van deze orga-
we het kristallisatieproces verbeterd
uit de eerste geldstroom financie-
nisatie. EPSO zet zich in voor meer
en werken we aan een verbetering
ren. Bij sommige instellingen heb ik
nationale en Europese steun voor
van industriële kristallisatoren.
wel eens geopperd om een onder-
basaal en toegepast onderzoek aan
Uiteindelijk willen we een systema-
zoek op basis van ‘no cure no pay’
planten.
tische procedure ontwikkelen om
uit te voeren. Maar dan staan orga-
industriële kristallisatoren te kun-
nisaties niet te trappelen om in te
Het laboratorium van De Wit is door
nen ontwerpen, waarin fabrieksspe-
stappen.”
de jaren heen enigszins slachtoffer
cificaties, empirische kennis en
van zijn eigen succes geworden. “Uit
27
Util_1607.qxd
28
4-4-2006
7:09
Pagina 28
| Continuïteit in onderzoek
utilisatierapport 2001
de eerste geldstroom kan het labo-
kan alleen als geldschieters ons
Clichés danken hun status aan hun
ratorium zich op een minimumbasis
hiertoe in staat stellen. In een perio-
hardnekkige waarheidsgehalte
van elf medewerkers bedruipen. Dat
de waarin bijvoorbeeld de STW niet
is inclusief de medewerkers die wij
in staat is haar gebruikelijke hono-
Resultaten van het werk die in de
betalen uit ‘revolving funds’. Deze
reringspercentage te halen, is dat
STW onderzoek worden verkregen,
inkomsten ontvangen wij op basis
wel eens mis gegaan. Het komt dan
kunnen wel degelijk aanleiding zijn
van onze prestaties. Verder werken
voor dat we een post doc kwijtraken
om (vaak in samenspraak met de
ongeveer dertig mensen die we op
omdat we zijn onderzoek en dus zijn
gebruikers) nieuwe kansrijke plan-
basis van een andere financiering
plaats niet kunnen betalen. Dat
nen voor verder onderzoek te ont-
hebben kunnen aantrekken. Andere
gebeurt een enkele keer ook als de
wikkelen. In het nieuwe voorstel zal
financiers zijn onder meer
periode tussen indiening van een
zeker gewag worden gemaakt van
NWO/ALW, NWO/STW, de Europese
verzoek en honorering langer dan
de vorderingen die zijn bereikt, om
Unie en niet in de laatste plaats het
zes maanden duurt. De indiener van
daarna de verdere plannen te pre-
bedrijfsleven”, schetst De Wit de
het projectvoorstel vertrekt dan
senteren. Het is gebruikelijk om
situatie op zijn laboratorium.
gewoon en de continuïteit in ons
externe deskundigen die door de
onderzoeksprogramma loopt zware
STW geraadpleegd worden te vra-
vertraging op.”
gen wat zij vinden van de competentie van het team en de ‘past
“De STW is tamelijk ruimhartig” De Wit benadrukt dat de STW door-
performance’ voor wat betreft gere-
“Wij hebben veel strategisch onder-
gaans ‘tamelijk ruimhartig’ is, zeker
aliseerde toepassingen. Het ligt dus
zoek verricht door de jaren heen.
vergeleken met andere instellingen.
voor de hand te veronderstellen dat
Ook houden we ons bezig met de
We hebben zeer geregeld project-
een aanvraag gebaseerd op een eer-
ontwikkeling van genetisch gemodi-
voorstellen ingediend als vervolg op
der succesvol afgerond STW-project,
ficeerde planten die een natuurlijke
eerdere studies. Die halen het vaak.
goed zal vallen bij de referenten en
afweer tegen ziekten vertonen. Het
Toch zou een andere vorm van finan-
bij de jury. In ieder geval is het niet
duurt al gauw vijftien jaar voordat
ciering van wetenschappelijke insti-
zo dat de STW een beleid heeft dat
dit lukt. In bijvoorbeeld één STW-
tuten mij meer aanspreken.
onderzoekers ontmoedigt om een
project is dat niet te vatten.
Instituten die hun sporen hebben
verlenging of uitbreiding van een
Dakpansgewijs bouwen we daarom
verdiend, zouden bijvoorbeeld voor
onderzoek aan te kaarten. Het is
met de resultaten van het ene
de helft zeker moeten zijn van hun
zeker geen negatieve indicatie.
onderzoek voort op het andere. Met
financiering. Nu is dat bij ons voor
onze onderzoeken mikken we veelal
hooguit een kwart. Dat betekent dat
Clichés danken hun status vaak aan
op de middellange termijn. Daarin
ik voor driekwart de boer op moet,
hun hardnekkige waarheidsgehalte.
kunnen we voor gebruikers iets
waardoor ik me soms meer een
Wetenschap bedrijven in de nieuwe
betekenen en tegelijkertijd funda-
ondernemer voel dan een weten-
eeuw is niet eenvoudig, maar geluk-
menteel wetenschappelijke inzich-
schapper.”
kig voor velen nog steeds de moeite
ten publiceren”, zegt De Wit. “Dat
waard. Ook blijkt het wel degelijk
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 29
| Continuïteit in onderzoek
mogelijk om ook binnen de projectmatige organisatie van de STW wetenschappers voor langere tijd in staat te stellen hun onderzoekslijn te volgen, zolang er telkens maar een goede aanleiding is om die lijn door te trekken. Onderzoeksprogramma’s kunnen dus floreren bij honorering op projectbasis. Onderzoekers beoordelen de STW allerminst als vrekkig, maar het zou best een onsje meer mogen zijn. En wie is het daar nu niet mee eens?
29
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 30
PROF.DR. J.A. JANSEN
Onderzoek naar de invloed van fysisch-chemische, geometrische en mechanische implantaatparameters op wondgenezingsprocessen project NGN.2612
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 31
| NG N.2612
31
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 32
PROF.DR.IR. P.J.G.M. DE WIT
Isolation and explantation of resistance genes in Solanaceous species of which some are targeted against fungal pathogenicity factors project WGC.5107
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 33
| WGC.5107
33
Util_1607.qxd
34
4-4-2006
| WGC.5107
7:09
Pagina 34
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 35
35
| Statistiek
DE PROJECTEN VAN START
DE METHODE;
GEGAAN IN 1990 EN 1995;
HOE ‘METEN’ WE DE UTILISATIE
TWEE MOMENTEN VAN EVALUATIE In het algemeen zit er een grote
In de Interim-rapportage (over de
Het zal duidelijk zijn, dat het meten
tijdsspanne tussen de start van een
projecten in 1995) worden dus de
van de mate van utilisatie niet een-
project en het moment waarop de
projecten bekeken die zes jaar gele-
voudig is. Zo kan een verbeterde
resultaten daadwerkelijk tot een
den van start zijn gegaan en recent
procesbeschrijving voor een gebrui-
‘bruikbaar’ resultaat leiden.
zijn afgesloten. Een typische situa-
ker financieel zeer aantrekkelijk
De STW is alleen betrokken bij het
tie is dat een gebruiker verder wil
zijn, zonder dat er sprake is van een
eerste deel van dit lange traject,
gaan met de resultaten van het
concreet product. Anderzijds kan de
namelijk bij de onderzoeksfase die
onderzoek. Hij zal vaak in aanslui-
realisatie van een daadwerkelijk
doorgaans vier tot zes jaar beslaat.
ting op de onderzoeksfase nog een
product (gebaseerd op een werkend
In deze utilisatierapportage zien wij,
ontwikkelingstraject moeten uitvoe-
prototype) worden afgebroken
enige tijd na afloop van het onder-
ren. Dit kan bestaan uit de markt
omdat markteconomische aspecten
zoek, terug op destijds gestarte
onderzoeken, een productielijn
een rol spelen. Hoe de stand van
STW-projecten. Voor deze evaluatie
opzetten en dergelijke, kortom alles
zaken op dit vlak is bij de verschil-
worden twee momenten gekozen;
wat nodig is om te komen tot een
lende projecten, wordt nagegaan
direct na afloop van een project, de
commercieel ‘product’.
door (telefonische) enquêtering van
interim rapportage (in dit rapport de
In de Utilisatie-rapportage (over de
onderzoekers, projectleiders of
projecten die in 1995 van start gin-
projecten die in 1990 van start gin-
gebruikers, die bij het desbetreffen-
gen), en vijf jaar later een eindrap-
gen) is tien tot elf jaar na de start
de project waren betrokken. Mocht
portage, het utilisatie rapport (hier
van universitair onderzoek al een
dit niet mogelijk zijn, dan wordt
de projecten die in 1990 van start
veel beter – alhoewel nog altijd niet
gezocht naar ander beschikbaar
gingen).
volledig – inzicht te verkrijgen in de
bronnenmateriaal.
daadwerkelijke toepassing en commercialisering. In dit rapport worden daarom ook die projecten bekeken die in 1990 van start zijn gegaan en waarover nu een min of meer afgerond oordeel gegeven kan worden met betrekking tot de utilisatie.
Util_1607.qxd
36
4-4-2006
7:09
Pagina 36
| Statistiek
utilisatierapport 2001
BETROKKENHEID
PRODUCT
Om een beeld te geven van de resul-
De mate waarin één (of meerdere)
In hoeverre zijn de doelstellingen
taten van een onderzoeksproject,
gebruikers bij het onderzoek zijn
van het onderzoek gehaald, en is er
heeft de STW in de afgelopen jaren
betrokken:
een aanwijsbaar ‘product’:
die gebaseerd is op drie - meer of
0 : het project is mislukt; omdat de
0 : het project is in het onderzoekssta-
minder onafhankelijke - variabelen
uitkomsten irrelevant zijn voor een
dium mislukt, of het onderzoek is voortij-
om de utilisatie te kunnen kwantifi-
gebruiker;
dig afgesloten;
‘Product’ en ‘Inkomsten’ (BPI).
A : er is enige belangstelling van de
A : Er is geen concreet product. Er is
Elk van deze variabelen is onderver-
gebruikers geweest, door deelname in
meer onderzoek nodig om een bruikbaar
deeld in een oplopende vierpunts-
een gebruikerscommissie;
product te verkrijgen. Voorlopige conclu-
een meetmethode geïntroduceerd,
ceren, te weten ‘Betrokkenheid’,
waardering (0, A, B, en C). De
sies zijn al wel getrokken, maar een en
definities van deze classificering
B : de gebruikers participeren actief.
zijn:
Een eventueel geleverde bijdrage is
We zijn nog in de fase van ‘basic techno-
klein - in de vorm van geld, materialen en
logy’. De voornaamste vorm van output is
dergelijke;
tot op dit moment de wetenschappelijke
C : op niet mis te verstane wijze partici-
ander moet nog worden geverifieerd.
publicatie;
peert de gebruiker in het project. Er is
B : een voorlopig model, een principe
omvangrijke steun gegeven en vaak is er
of een concept methode is ontwikkeld
een contract met betrekking tot de
en bruikbaar. Verificatie en verfijning is
samenwerking gesloten.
nog wel nodig voordat van een eindproduct kan worden gesproken. De gebruiker kan het onderzoeksproduct (nog) niet geheel zelfstandig gebruiken;
C : er ligt een aanwijsbaar product, bijvoorbeeld in de vorm van software, een werkend prototype, een procesomschrijving, een octrooi, kortom een min of meer afgerond concept, waarmee de gebruiker zelfstandig aan de slag kan gaan.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 37
hoofdstuktitel statistiek
INKOMSTEN
Heeft het onderzoek geleid tot
Gebruik makend van de hierboven
Achtergrondonderzoek vindt zijn
inkomsten voor de STW en/of de
beschreven classificatie kunnen alle
plaats in de klasse AAA.
onderzoeksgroep:
projecten in een 4 x 4 x 4 matrix
Projecten die op bepaalde aspecten
worden ingedeeld. In het totaal dus
mislukten of zijn mislukt, krijgen
64 mogelijkheden. Er ontstaat zo
een 0-waardering (bijvoorbeeld
mislukte, of omdat er geen gebruiker
een beter gedifferentieerd beeld van
klasse 000).
gevonden kon worden, zijn er geen
de uiteindelijke resultaten die de
inkomsten op dit project geweest en zijn
projecten na vijf respectievelijk tien
die in de toekomst niet te verwachten;
jaar opleveren.
A : er zijn nog geen inkomsten op het
De meest geslaagde projecten val-
project. Toekomstige baten zijn echter
len uiteraard in de categorie CCC.
niet uitgesloten;
Maar een succesvol project met een
0 : omdat het project wetenschappelijk
B : incidenteel is of wordt (een deel
Hieronder verstaat de STW alle
grote betrokkenheid van een gebruiker in de non-profit sector én met
van) de kennis verkocht. De ontvangen
een concreet en aanwijsbaar pro-
bedragen zijn echter niet schokkend
duct (bijvoorbeeld milieu-onder-
groot, de ‘inkomsten’ bestaan meer uit
zoek), wordt ook in een hoge klasse
het feit dat het resultaat ‘waardevol’ is
ingedeeld (CCA). Een project dat
voor de samenleving;
heeft geresulteerd in een product,
C : er is een beduidende, gestage of grote stroom inkomsten, of er is zicht op
inkomsten
maar geen afnemers vindt komt in een lage categorie terecht, bijvoorbeeld ACA.
dat een dergelijke stroom de eerstvolgende vijf jaar wordt gerealiseerd.
Ook wordt zo duidelijk wat de
Bijvoorbeeld als er al principe-afspraken
waarde is van fundamenteel-strate-
gemaakt zijn.
gisch onderzoek, (de zgn. ‘basic technology’) voor de gebruikers. Er is dan weliswaar geen aanwijsbaar product, maar bedrijven hebben er soms (veel) geld voor over om deze basiskennis te ontwikkelen (klasse CAA) of te kopen (klasse CAC).
gelden en bijdragen in natura die op basis van een STW-project gegenereerd worden gedurende het hele traject, dus zowel vooraf als tot en met na afloop van het project.
37 37
Util_1607.qxd
38
4-4-2006
7:09
Pagina 38
| Statistiek
utilisatierapport 2001
PROJECTEN GESTART IN 1990
In 1990 gingen 82 projecten van
Figuur 6 geeft de verdeling aan per
Figuur 8 geeft de BPI-code, die de
start. In deze projecten werd door
utilisatiecode. De figuren geven aan
projecten hebben gekregen weer.
de STW 53,8 miljoen gulden geïn-
hoeveel procent van de projecten
vesteerd. Bij deze projecten werden
een bepaalde score op de drie cate-
29 overeenkomsten met de gebrui-
gorieën heeft gehaald.
kers gesloten en 12 octrooien aangevraagd. Aan inkomsten werd een bedrag van 4,3 miljoen gulden genoteerd.
1990
figuur 6
utilisatiegroepen
betrokkenheid
product
inkomsten
%
%
%
15
A
35
38
68
B
31
26
8,5
C
34
36
8,5
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 39
39
statistiek
PROJECTEN GESTART IN 1995
In 1995 gingen 87 projecten van
Figuur 7 geeft de verdeling aan per
Figuur 9 geeft de BPI-code, die de
start. In deze projecten werd door
utilisatiecode. De figuren geven aan
projecten hebben gekregen weer.
de STW voor 63,4 miljoen gulden
hoeveel procent van de projecten
Voor verdere uitleg, zie de toelich-
geïnvesteerd. Bij deze projecten
een bepaalde score op de drie cate-
ting bij figuur 8.
werden 52 overeenkomsten met de
gorieën heeft gehaald.
gebruikers gesloten en 27 octrooien aangevraagd. Aan inkomsten werd (tot nu toe) een bedrag van 7 miljoen gulden genoteerd.
1995
figuur 7
utilisatiegroepen
betrokkenheid
product
inkomsten
%
%
%
2
2
10
A
29
22
69
B
38
32
14
C
31
44
7
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 40
1990
figuur 8
verdeling naar de verschillende utilisatiegroepen
1995
figuur 9
verdeling naar de verschillende utilisatiegroepen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 41
Utilisatierapport 2001
| Projecten
1990
Util_1607.qxd
42
4-4-2006
7:09
Pagina 42
| Projecten 1990
utilisatierapport 2001
HIERONDER STAAN DE GEGEVENS DIE U OP DE PROJECTPAGINA’S KUNT TEGENKOMEN
project
projectleider
Het projectnummer, de laatste vier
Naam van de projectleider
cijfers vormen het volgnummer waarop de projecten zijn gesorteerd.
resultaten
Een overzicht van de behaalde resultaten.
titel
De titel van het project.
BPI
De utilisatiecategorieën waarin het project is ingedeeld.
A_ universiteit van amsterdam
D_ technische universiteit delft
E_ technische universiteit eindhoven
43
45
62
F_ FOM-instituten
65
G_ rijksuniversiteit groningen
66
L_ universiteit leiden
N_ k atholieke universiteit nijmegen
T_ universiteit twente
U_ universiteit utrecht
V_ vrije universiteit amsterdam
69
72
73
77
80
W_ wageningen universiteit
81
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 43
| Instelling
43
projecten 1990
A _ universiteit van amsterdam
projectcategorie / projectnummer
BA0
AB I.1633
projecttitel
Ziekten in massakweken van roofmijten
projectleider
Dr.ir. L.P.S. van der Geest
resultaat na 5 jaar
De a-specifieke binding van de twee gebruikte monoklonale antilichamen verstoorde de interpretatie van de testresultaten zodat de ontwikkeling niet binnen de projectperiode afgerond kon worden. Er zullen buiten het kader van dit project nieuwe antilichamen tegen het microsporidium gemaakt moeten worden hetgeen een relatief tijdrovend karwei is.
resultaat na 10 jaar
De onderzoekers geven de voorkeur aan een andere test, die vele malen gevoeliger is en tegen verschillende microsporidiën ingezet kan worden.
projectcategorie / projectnummer
CCC
AWI.1691
projecttitel
Een machine onafhankelijke omgeving voor ontwikkeling en gebruik van beeldinformatica
projectleider
Prof.dr.ir. A.W.M. Smeulders
resultaat na 5 jaar
Het resultaat is een softwarepakket (SCIL-Image) dat via TNO-TPD en Multihouse TSI en DIFA commercieel op de markt gebracht wordt.
resultaat na 10 jaar
Het product is op de markt. Er wordt geen winst gemaakt. Toch is het pakket profijtelijk voor het Nederlandse bedrijfsleven, want het fungeert als een intermediair tussen de kennisinstellingen en bedrijven bij het uitwisselen van oplossingen in de digitale beeldbewerking.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 44
44
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
B CA
AB I.1834
projecttitel
Biologische bestrijding van thripsplagen in de groenteteelt onder glas: Amblyseius cucumeris Amblyseius barkeri, Frankliniella occidentalis projectleider
Dr. A. Veerman
resultaat na 5 jaar
De gevonden roofmijtstam zonder diapauze wordt sinds 1993 op de markt gebracht en wordt nu in circa 30 landen verkocht.
resultaat na 10 jaar
De stam vormt na tien jaar nog steeds de basis voor tripsbestrijding in zowel de groenteteelt als in de sierteelt. Doordat de roofmijten gedurende het hele seizoen kunnen worden ingezet is de tripsbestrijding verbeterd en is het gebruik van chemische middelen (in de winterperiode) niet meer nodig.
projectcategorie / projectnummer
CCC
AB I.1985
projecttitel
Toepassing van chloorperoxidasen als blekende enzymen in wasmiddelen
projectleider
Dr. R. Wever
resultaat na 5 jaar
De doelstellingen van het project zijn gehaald: er is een chloorperoxidase gevonden met geschikte eigenschappen en een methode om het enzym in grote hoeveelheden te produceren. De resultaten zijn grotendeels verkocht aan Unilever en met de inkomsten wordt verder onderzoek gefinancierd naar de optimalisatie van de eigenschappen van het enzym. Daarnaast is een mogelijk nieuwe toepassing ontdekt als aangroei werend middel in verf. resultaat na 10 jaar
Er zijn enkele enzymmutanten gevonden die weliswaar een hoger pH-optimum hebben maar tegelijkertijd een lagere halogenerende activiteit. Er is een verwantschap aangetoond tussen de haloperoxidasen en een groep van fosfatasen. Tevens is vastgesteld dat deze enzymen enantioselectieve sulfoxidatiereacties kunnen katalyseren. Deze vinding kon niet geoctrooieerd worden vanwege publicatie door een andere researchgroep.
projectcategorie / projectnummer
AAA
ACH.1988
projecttitel
Synthese van enantiomeerzuivere alpha-aminozuren
projectleider
Prof.dr. W.N. Speckamp
resultaat na 5 jaar
Het project beoogde werkwijzen te ontwikkelen voor de synthese van aminozuren. Met de industrie werd nagegaan hoe het chirale element in dit werk kon worden geïnduceerd en tenslotte werden twee routes onderzocht om via chemische werkwijzen tot optisch actieve aminozuren te komen. Het onderzoek heeft belangrijke wetenschappelijke informatie opgeleverd. Verwacht werd niet dat de resultaten op korte termijn door de industrie zouden worden aangepast. resultaat na 10 jaar
De gesynthetiseerde aminozuren zijn op dit moment niet in productie bij DSM. Wel heeft het onderzoek zeer duidelijk bijgedragen aan de definitie van de randvoorwaarden voor het gebruik van aminopeptidases en amidases in de industriële productie van aminozuren. Recent is bijvoorbeeld de commerciële productie van het eerste optisch zuivere x-alkylaminozuur gestart. Verder is er een aantal (in verband met door klanten opgelegde confidentialiteit niet nader te benoemen) gefunctionaliseerde aminozuren in ontwikkeling op pilot plant schaal.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 45
| Instelling
utilisatierapport 2001
D _ technische projectcategorie / projectnummer
ABA
ACH.2183
projecttitel
Formation and behaviour of polychlorinated debenzo-p-dioxins/dibenzofurans (PCDD/PCDF) in heterogeneous systems
projectleider
Dr. K. Olie
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft aan het doel beantwoord. Het vormingsmechanisme op het vliegas in de oven is voor een groot deel opgehelderd en een aantal parameters belangrijk voor de vorming van PCDD en PCDF zijn geïdentificeerd. Dit heeft geleid tot een aantal aanbe-velingen voor beheerders van afvalverbrandingsinstallaties. Via de vaktijdschriften is hieraan ruime verspreiding gegeven.
resultaat na 10 jaar
In een afvalverbrandingsoven in Duiven is het gebruik van inhibitoren getest. De resultaten waren niet goed, al was dit te wijten aan andere oorzaken dan de toegepaste technologie. Een praktijktoepassing is nog niet gerealiseerd. Wel is er vanuit het buitenland nog incidenteel belangstelling voor toepassing van de resultaten.
universiteit delft
projectcategorie / projectnummer
BAA
DWT.1449
projecttitel
Wrijvingsverschijnselen van buitengaats werkende diepzuigers
projectleider
Prof.ir. J. de Koning
resultaat na 5 jaar
Er is kennis opgedaan t.b.v. het ontwerp van diepzuig installaties. Met name interessant voor baggerbedrijven en scheepswerven.
resultaat na 10 jaar
Er zijn niet meer gegevens bekend dan na 5 jaar.
45
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 46
46
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
CBA
DST.1548
projecttitel
Aerobe biolagen op gesuspendeerde dragers ten behoeve van waterzuivering.
projectleider
Prof.dr.ir. J.J. Heijnen
resultaat na 5 jaar
De doelen zijn bereikt. Het onderzoek heeft duidelijke richtlijnen gegeven voor het kweken van de biofilms en inzicht gegeven in de stabiliteit ervan. Er is bovendien aangetoond dat het mogelijk is het proces te sturen zodanig dat er een minimale slibproductie plaats vindt. Het eindverslag is gepubliceerd door het RIZA waardoor het een brede verspreiding heeft gekregen onder ‘waterzuiveraars’.
resultaat na 10 jaar
Paques BV uit Balk gebruikt de resultaten voor het ontwerp van zijn reactoren. Het heeft op dit moment reeds 12 full scale reactoren geleverd en de markt is duidelijk toenemende. Er is ook een vervolg onderzoek gestart. Dit is inmiddels succesvol afgerond. De verkregen inzichten zijn gebruikt om te komen tot een mathematisch model voor biofilmgroei. Dit drie dimensionale model wordt nu succesvol toegepast in onderzoek naar medische biofilms en naar biocorrosie.
projectcategorie / projectnummer
CCC
DE L.1614
projecttitel
Onderzoek naar signatuurbepaling, identificatie en classificatie van objecten met behulp van ‘all parameter’ radarsystemen
projectleider
Prof.dr.ir. L.P. Ligthart
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek leverde modellen op voor de smeltlaag in wolken. Deze modellen worden nu door ESTEC gebruikt. De resultaten uit het onderzoek naar zeedoelclassificatie worden gebruikt in derde geldstroomprojecten (NOP en NTP).
resultaat na 10 jaar
De resultaten zijn zo praktisch dat zij ook ingebracht zijn in het onderwijs.
projectcategorie / projectnummer
AAA
DTN.1678
projecttitel
Positron micro-analysis and microscopy
projectleider
Prof.dr. A. van Veen
resultaat na 5 jaar
Er is een optiek en een geautomatiseerde besturing gerealiseerd waarmee een intense microbundel kan worden bereikt met een bundeldiameter van 100 nm. Deze bundel is geschikt om defecten in materiaaloppervlakken te onderzoeken, zoals aanvankelijk beoogd. Tot daadwerkelijk gebruik heeft het onderzoek nog niet geleid. Het werk zal worden voortgezet in een nieuw promotieproject.
resultaat na 10 jaar
Er zijn niet meer gegevens bekend dan na 5 jaar.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 47
47
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
B CA
DTN.1683
projecttitel
Kwantitatieve dataanalyse in vivo NMR
projectleider
Dr.ir. R. de Beer
resultaat na 5 jaar
Het project heeft aan de doelstellingen voldaan, er is een werkend stuk software afgeleverd. Echter, door beslissingen binnen Philips zijn de verdere ontwikkelingen op het gebied van in vivo NMR (voorlopig) bevroren.
resultaat na 10 jaar
Er zijn niet meer gegevens bekend dan na 5 jaar.
projectcategorie / projectnummer
B CA
DTN.1689
projecttitel
Plaatsgevoelige silicium stralingssensoren
projectleider
Prof.dr.ir. C.W.E. van Eijk
resultaat na 5 jaar
Het onderzoeksdoel is niet gehaald door technische problemen met het proces voor de vervaardiging van de sensor. Deze problemen zijn nu opgelost. Recent is een vervolgproject DTN.3736 gehonoreerd waarin de ontwikkeling met steun van Philips zal worden afgerond.
resultaat na 10 jaar
Men is met de sensorontwikkeling zeer veel verder gekomen. Ook de plaatsgevoelige detector geeft nu een goede energieresolutie. Integratie van de FET op de sensor is de laatste stap. Maar nu vindt Philips het te risicovol om dit soort sensoren bij DIMES te laten maken. Philips heeft weer contact gelegd met Canberra. Dat wil er wel aan werken, maar niet in samenwerking met het project. Op dit moment heeft Philips geen concrete toepassing.
projectcategorie / projectnummer
AAA
DTN.1690
projecttitel
The role of hydrogen in the generation of defects at the Si-SiO2 interface
projectleider
Prof.dr. P. Balk
resultaat na 5 jaar
Experimenteel is aangetoond dat atomaire waterstof grote hoeveelheden oxidevallen genereren die uiteindelijk leiden tot onherstelbare beschadiging van MOS halfgeleidersystemen. Bewezen werd dat fluorine waterstof bindt in de vorm van H 2 . Toevoegen van een kleine hoeveelheid fluorine is daarom een simpele manier om de hoeveelheid atomaire waterstof te verminderen en op die manier de kans op uitval te verkleinen. resultaat na 10 jaar
Aansluitend onderzoek voerde daardoor in betrekkelijk korte tijd tot technisch-wetenschappelijk interessante resultaten. Zo kon een goede samenwerking met de industrie (Philips, ASM) en de universitaire wereld (TU Twente, KU Leuven) ontstaan. Dit leidde ook tot een aantal publicaties (7) en een proefschrift. Deze studie heeft tot nieuwe modellen voor de belangrijke rol van waterstof in de generatie van defecten gevoerd en heeft de MOS technologie internationaal beïnvloed.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 48
PROF.DR.IR. A.F. MEHLKOPF EN DR. R.W. DE BOER
‘De speurtocht naar de loepzuivere scan gaat door ’ project DTN.1683 en DTN.3509
Artsen hebben niets liever dan een loepzuiver plaatje van
Bij het maken van een MRI-scan gaat het erom de chemi-
wat zich in het lichaam van een patiënt afspeelt. Dat stelt
sche verbindingen, metabolieten, te ontdekken. Daarin
hen immers in staat vast te stellen of en wat iemand man-
bekijken artsen de concentraties van deze metabolieten
keert. Wetenschapper prof. dr.ir. A.F. Mehlkopf en gebruiker
om vast te stellen wat er aan de hand is. Medici zijn vooral
dr. R.W. de Boer van Philips Medical Systems vertellen over
geïnteresseerd in de maat van concentratie op bepaalde
hun streven de zuiverheid van dat plaatje te verbeteren.
plaatsen in het lichaam. Contrasten in de plaatjes die een MRSI-scan oplevert en die inzicht geven in die mate van
“Dr.ir. Van Ormondt en dr.ir. De Beer van de sectie Spin
concentratie, leveren de gezochte informatie op. Mehlkopf
Imaging hebben zich onder meer met de kwantitatieve
en de zijnen hebben zich vooral toegelegd op het verbete-
bepaling van proton concentraties in metabolieten bezig-
ren van de nauwkeurigheid van die contrasten. Het aantrek-
gehouden. Deze concentraties zijn essentieel voor de
kelijke van deze methode is dat artsen het lichaam tot op
diagnostiek via MRS (MR Spectroscopic) en MRSI
moleculair niveau kunnen bestuderen zonder apparaten in
(MR Spectroscopic Imaging). De promovendi Herbert
het lichaam te hoeven inbrengen.
Barkhuizen en Willem Pijnappel hebben samen met twintig afstudeerstudenten flink aan de weg getimmerd. Zij hebben
Om de nauwkeurigheid van het beeld te vergroten hebben
als eersten de bepaling van de metaboliet concentraties in
de onderzoekers zich erop toegelegd te meten in het
het meetdomein en niet in het spectrumdomein uitgevoerd”,
meetdomein in plaats van in het spectrumdomein. Hoewel
zegt prof.dr.ir. A.F. Mehlkopf.
het gelukt is in het meetdomein te meten, is beeldresolutie van de verkregen beelden tot op heden wat tegengevallen. Hierdoor is de belangstelling van de artsen in de zieken-
Ontdek de watermoleculen
huizen nog steeds beperkt. Niettemin is Philips Medical Systems (PMS) nog steeds bezig de technieken te verfijnen.
“Chemische verschuivingen ontstaan doordat het uitwendig aangelegde magneetveld afgeschermd wordt door de rondom kernen aanwezige stromen. Deze stromen zijn
Philips houdt het onderzoeksveld continu in de gaten
een gevolg van de beweging van elektronen. Doordat de kernen door deze afscherming een iets lager veld ervaren,
Dr. Ruud de Boer is hoofd Clinical Science van de afdeling
zal de precessiefrequentie lager worden. Deze afscherming
Magnetische Resonantie (MR) bij Philips Medical Systems
is verschillend voor de kernen in verschillende moleculen-
(PMS) in Best. Hij houdt zich vooral bezig met de externe
groepen”, zegt Mehlkopf. “Het gevolg is dat deze kernen
contacten van Philips op dit gebied. Dat betekent veel op
verschillende precessiefrequenties hebben. De frequentie-
reis voor bezoeken aan ziekenhuizen, universiteiten en
verschuiving die de chemische verschuiving veroorzaakt,
wetenschapsinstituten en veel besprekingen over vorderin-
is evenredig met het aangelegde magneetveld en wordt
gen in onderzoek. “Als je wereldwijd kijkt naar de onder-
uitgedrukt in parts per million (ppm). Bij de voor MRS
zoeksprojecten waarbij wij betrokken zijn, dan spelen
relevante protonen is de maximale verschuiving circa 5
STW-projecten niet de hoofdrol. Dat zou ook vreemd zijn in
ppm.”
een bedrijf dat in de wereld een van de grootste spelers is op het gebied van medische apparatuur. Dat neemt niet weg
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 49
| DTN.1683 en DTN.3509
dat we graag in onderzoeksprojecten stappen waar de
“Daartoe houden we continu het onderzoeksveld in de
STW ook bij betrokken is. Doorgaans gaan we zelf een
gaten. Er is een permanente wisselwerking tussen univer-
samenwerking aan met een onderzoeker. Voor de periode
siteiten, ziekenhuizen en PMS. Ook als we aan een STW-
van een, drie of vijf jaar maken we afspraken. Die gaan
project meedoen, gaat dat zo. Onze rol in de gebruikers-
over het ter beschikking stellen van kennis, apparatuur,
commissie gaat dan ook veel verder dan het bijwonen van
geld en soms mankracht. Voor PMS is het belangrijk aan
de presentaties van de onderzoeksresultaten. Wij hebben
dergelijke projecten mee te doen, omdat we alleen een
zo nauw contact met de onderzoekers dat we ons werk niet
vooraanstaande rol kunnen blijven spelen als we een voor-
goed hebben gedaan als we tijdens die presentaties nog
sprong houden in kennis.”
door iets nieuws worden verrast”, vindt De Boer.
49
Util_1607.qxd
50
4-4-2006
7:09
Pagina 50
| DTN.1683 en DTN.3509
utilisatierapport 2001
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 51
| DTN.1683 en DTN.3509
51
Util_1607.qxd
52
4-4-2006
7:09
Pagina 52
| DTN.1683 en DTN.3509
Waterstofmagneten als magneten
utilisatierapport 2001
het dus voor een arts mogelijk om te bekijken of er tekorten of overschotten (energiemetabolisme, red.) in een spier
De kernactiviteit van PMS is medische diagnostiek. Wij pro-
bevinden. Een spier is goed in beeld te brengen omdat er
beren zo nauwkeurig mogelijk beelden te maken van wat
weinig ‘ruis’ van de omgeving is. Er zijn niet zoveel andere
zich in het lichaam van een patiënt afspeelt. Oorspron-kelijk
stoffen die het beeld kunnen verstoren. Die andere stoffen
gebeurde dit bijna altijd met röntgen fotografie. De schade-
‘verbreden’ het beeld dat je van een bepaald molecuul
lijke kanten hiervan zijn 25 jaar geleden de reden geweest
opvangt. Daardoor gaan de signalen elkaar overlappen en
om ook andere beeldvormende technieken te gaan onder-
wordt het minder eenvoudig om de exacte hoeveelheid van
zoeken. Zo is bijvoorbeeld het in beeld brengen door
een bepaalde stof vast te stellen. Bij een spectrum van een
middel van geluidgolven ontstaan. Tegenwoordig krijgt
hoofd bijvoorbeeld is dat nog veel complexer.”
iedere aanstaande moeder wel een keer tijdens haar zwangerschap een echografie. Wij hebben ons gespecialiseerd in het maken van beelden op basis van magnetische resonan-
Artsen willen een plaatje zien
tie. Het menselijk lichaam bestaat voor het grootste deel uit water. De waterstofatomen in water zijn te zien als super
In de onderzoeken die professor Mehlkopf mede voor
kleine magneten. Deze magneten zijn echter alle kanten op
Philips heeft verricht, stond de vraag centraal hoe we met
gericht, totdat je ze in een groter, krachtiger magnetisch
behulp van een softwareprogramma de vertroebeling van
veld (in de klinische praktijk worden vooral 1.5 Tesla magne-
het spectrum zoveel mogelijk konden ontrafelen. “Zijn
ten gebruikt) brengt. Daarbij moet je denken aan een mag-
bijdrage daarin is belangrijk maar we zijn nog niet zover
neet met een kracht die bijvoorbeeld een theelepel over een
dat we zijn bevindingen tot een product kunnen verwerken.
afstand van vijf meter door de lucht laat vliegen. De water-
De praktijkervaring in een ziekenhuis is dat een arts
stofatomen trillen met een frequentie die afhankelijk is van
behoefte heeft aan eenvoudige hulpmiddelen. Hij wil vrij
de grootte van het magnetisch veld. Doordat de waterstof-
snel een beeld hebben van de situatie van zijn patiënt.
atomen in de verschillende organen van het menselijk
Overdreven gesteld: we moeten hem door middel van een
lichaam allemaal net een iets andere chemische omgeving
plaatje in één keer alle relevante informatie kunnen laten
hebben geven ze per orgaan een uniek MR signaal.
zien. Daar zijn we nog niet in geslaagd. Maar met de hulp van de groep uit Delft komen we wel steeds een stukje
PMS maakt dus de apparatuur waarin je van een mens een
dichterbij”, aldus De Boer. “Inmiddels zijn we in een project
scan kan laten maken met behulp van magnetische reso-
van de Europese Unie met het vervolg bezig.
nantie. Deze techniek is al ver gevorderd, maar de beeldscherpte van MR spectroscopie beelden is nog altijd voor
Buiten de belangstelling van PMS heeft het onderzoek,
verbetering vatbaar volgens De Boer. “Als je bijvoorbeeld
waarin de STW twee promovendi financierde, in weten-
een phosphor (31P) spectrum van een spier opneemt, kan je
schappelijk opzicht duidelijk aan de weg getimmerd.
in een grafiek het signaal en de frequentie tegen elkaar uit-
Maar liefst 35 publicaties in ‘referee journals’ over het
zetten. Elke lijn staat voor een bepaalde stof (molecuul) in
onderwerp zijn veelvuldig geciteerd in evenzeer belang-
de spier. De hoogte van het signaal bepaalt de hoeveelheid
wekkende publicaties. Twee publicaties zijn 345 respectie-
van dat specifieke molecuul. Kan je die vaststellen, dan is
velijk 160 keer aangehaald in andere publicaties.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 53
53
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 54
54
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
BA0
DTN.1692
projecttitel
Lateral scaling effects in submicron bipolar transistors
projectleider
Prof.dr.ir. S. Radelaar
resultaat na 5 jaar
Ondanks het feit dat het onderzoek sterk fundamenteel van aard was werd er nauw samengewerkt met Philips Nijmegen. Er zijn nieuwe inzichten verworven.
resultaat na 10 jaar
Er zijn niet meer gegevens bekend dan na 5 jaar.
projectcategorie / projectnummer
AAA
DST.1699
projecttitel
Structure and properties of imperfect materials
projectleider
Prof.dr.ir. E.J. Mittemeijer
resultaat na 5 jaar
Meer inzicht is verkregen in de fundamentele aspecten van deze fasetransformatie, zoals de relatie tussen de structuur op atomaire schaal, materiaaleigenschappen en de wisselwerking van de atomen (thermodynamische drijvende kracht). Het project is voortgezet in DME.2868.
resultaat na 10 jaar
Het inzicht is toegepast voor het ontwikkelen van een model dat de thermodynamische stabiliteit van dunne reactielagen kan bepalen. Dat model is uitgebreid en toegepast op de oxidatie van aluminium, waarbij het het optreden van een amorf aluminiumoxide verklaart, dat in de ICindustrie een zeer aantrekkelijke modificatie voor een diffusiebarrièrelaag zou kunnen blijken. De projectleider is in 1997 naar Duitsland vertrokken.
projectcategorie / projectnummer
CCA
DCT.1737
projecttitel
Dynamische reactie van verzadigde grond als meerfasen medium
projectleider
Prof.dr.ir. F.B.J. Barends
resultaat na 5 jaar
Aangetoond is dat in een aantal gevallen, zoals bij een golfklap op een gedeeltelijk met water verzadigde golfbreker, een twee-fasenmodel gebruikt moet worden. Voor berekeningen aan dergelijke complexe systemen is het eindige-elementenprogramma Titan ontwikkeld. Voor de validatie van de berekeningen zijn enige proefopstellingen gerealiseerd.
resultaat na 10 jaar
Na het project is de onderzoeker in dienst getreden van GeoDelft. De resultaten van het onderzoek zijn daar herhaaldelijk gebruikt. De STW is daarvoor financieel gecompenseerd.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 55
55
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCC
DCT.1870
projecttitel
Numerieke analyse van softening gedrag van grond en gesteente
projectleider
Prof.dr.ir. A. Verruijt
resultaat na 5 jaar
De doelstelling is bereikt. De resultaten zijn geïmplementeerd in het programmapakket Plaxis. Op 8 februari 1995 is de Stichting PLAXIS opgericht, tot beheer van de eigendomsrechten op het programma. Plaxis BV is opgericht om het pakket te commercialiseren; de onderzoeker is één van de medewerkers. Een gebruikersvereniging en een opeenvolging van CUR-commissies zijn betrokken bij verdere ontwikkeling van het pakket.
resultaat na 10 jaar
Plaxis BV heeft zich goed ontwikkeld. Het inmiddels sterk uitgebreide programmapakket wordt wereldwijd verkocht. Er is een steeds toenemend aantal goed bezochte cursussen in verschillende landen. De onderzoeker, dr.ir. Brinkgreve, heeft een deeltijdaanstelling bij de TU Delft gekregen. Met het instituut voor geotechniek van de Universiteit van Stuttgart, waarvan de oorspronkelijke projectleider, prof.dr.ir. P.A. Vermeer, directeur is geworden, wordt nauw samengewerkt.
projectcategorie / projectnummer
AB0
DCT.1884
projecttitel
Scheurvorming in asfalt (deklagen)
projectleider
Prof.dr.ir. A.A.A. Molenaar
resultaat na 5 jaar
Er is een nieuw model voor scheurgroei in asfaltdeklagen ontwikkeld. In dit model wordt het macroscopische gedrag van de deklaag teruggevoerd op processen die zich op moleculair niveau afspelen. Een van de benodigde parameters laat zich nog niet precies bepalen, waardoor het model in praktijk nog niet ingezet kan worden. Wel zijn de bestaande analyseprocedures vereenvoudigd.
resultaat na 10 jaar
Het onderzoek gaat via andere projecten door.
projectcategorie / projectnummer
AA0
DTN.1888
projecttitel
Radiation Damage in MOS structures due to Plasma Processing (Plasma etching and plasma deposition)
projectleider
Prof.dr. P. Balk
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek leverde een bijdrage aan het fundamentele begrip en de onderliggende fysische mechanismen.
resultaat na 10 jaar
Er zijn niet meer gegevens bekend dan na 5 jaar.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 56
DR.IR. RONALD BRINKGREVE:
‘Plaxis zet bouwers met beide benen op de grond ’ project DCT.1870
Grondmechanisch Nederland rekende tot het begin van de
Het model kan bijvoorbeeld een bouwput of dijkverzwaring
jaren negentig op conventionele wijze. Dat wil zeggen dat
simuleren en berekenen wat er dan met de grond gebeurt.
grond op een bepaald aspect werd onderzocht, bijvoorbeeld
Verzakt de grond bij een bepaalde constructie, treedt er een
een damwand of een dijkconstructie. Aan de TU Delft
brosse breuk op of zijn de gemaakte keuzen verantwoord?
dacht een aantal onderzoekers, onder wie prof.dr.ir. P.A.
Het model zet bouwers met beide benen op de grond.
Vermeer en zijn promovendi Harry van Langen, Paul Bonnier en Ronald Brinkgreve, daar anders over. Zij ontwikkelden
“Nog te vaak kijken bouwers over het gedrag van de grond
Plaxis, een computermodel op basis van de eindige-elemen-
heen”, zegt Ronald Brinkgreve, die van zijn promotieonder-
tenmethode om het gedrag van grondconstructies te analy-
werp zijn werk heeft kunnen maken. Als coördinator van
seren.
Plaxis BV, zit hij nog midden in de verdere ontwikkeling van het model. De onderneming, ondersteund door een
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 57
| DCT.1870
stichting, een gebruikersgroep en een stuurgroep, heeft
conventionele methoden beschikbaar terwijl het in Plaxis
wereldwijd inmiddels ruim 1200 licenties verkocht aan
wel kan worden berekend.”
ingenieursbureaus en andere gebruikers. Zij gebruiken het computermodel in toenemende mate naast en ter vervan-
Plaxis is niet het enige computermodel dat dit soort bereke-
ging van conventionele methoden.
ningen aankan. Brinkgreve: “In de wereld zijn er een paar concurrenten die gebruikersvriendelijkheid, geotechniek en de eindige elementen methode combineren. Maar zonder
Grote civieltechnische werken
overdrijving mogen we Plaxis wel als één van de toonaangevende modellen kenmerken.”
“Alle grote civieltechnische werken in Nederland zijn inmiddels wel met Plaxis berekend”, zegt Ronald Brinkgreve niet zonder trots. “Voor de Betuwelijn, de HSL, de storm-
Nauwe betrokkenheid STW
vloedkering en de Noord-Zuidlijn in Amsterdam bijvoorbeeld is met Plaxis berekend wat er met de grond gebeurt
De verwevenheid van de STW met Plaxis gaat iets verder
als deze projecten worden gerealiseerd. De deskundigheid
dan het louter financieren van de promotie van Brinkgreve.
van de gebruikers bepaalt of de berekeningen doelmatig
“Pratend over Plaxis is het wel eens lastig onderscheid
worden gemaakt. Daarom besteden wij als bedrijf veel
te maken tussen mijn eigen onderzoek en het vele werk
aandacht aan de bevordering van die deskundigheid. De
dat anderen eraan hebben verricht. Professor Vermeer
gebruikersvriendelijkheid van het model, cursussen en
bijvoorbeeld, die inmiddels in Stuttgart doceert, is echt de
bijeenkomsten voor gebruikers om hun deskundigheid te
vader van het model. Hij onderhoudt nog intensief contact
bevorderen en verdere ontwikkeling van het model horen
met Plaxis. Ik heb mij in mijn promotieonderzoek gericht op
daarmee, naast vanzelfsprekend de verkoop van het
de mathematische modelontwikkeling en de numerieke
product, tot onze belangrijkste activiteiten. Onze klanten
analyse van softening. Dit laatste is nog niet rijp voor de
zijn hoofdzakelijk ingenieursbureaus, aannemingsbedrijven,
praktijk en vergt nader onderzoek. De STW heeft vertrou-
overheidsinstellingen zoals Rijkswaterstaat en onderwijs-
wen in de potentie van Plaxis getoond. In 1999 heeft zij
instellingen.”
een symposium over Plaxis georganiseerd en zij heeft vanaf de oprichting ook een zetel in de Stichting Plaxis, die de continuïteit van Plaxis als kennisdrager nastreeft.”
Nieuwe uitdagingen Hoewel de ontwikkeling van het model vergevorderd is, blijven er altijd nieuwe uitdagingen volgens Brinkgreve. “Tijdens mijn promotie was het model nog tweedimensionaal, nu is het driedimensionaal. Ook zijn er verfijningen bij gekomen, zoals de mogelijkheid complexe stabiliteitskwesties te berekenen. Voor het berekenen van kruip- en opdrijfproblemen bij dijken bijvoorbeeld zijn niet eens
57
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 58
58
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
CB0
DCT.1892
projecttitel
Procesbeheersing in de uitvoerende bouw
projectleider
Prof.dr.ir. J. Blaauwendraad
resultaat na 5 jaar
Presentaties over het onderzoek hebben geleid tot participatie van de onderzoekers in twee werkgroepen van het Conseil International du Batiment (CIB), en in het vervolg daarvan tot samenwerking met buitenlandse onderzoekers (Stanford University; University of Waterloo; University of New South Wales). De onderzoekers zijn mede-oprichters/ eigenaars van INFOCUS Management Consultants BV, Nieuwegein. resultaat na 10 jaar
INFOCUS heeft nu 60 werknemers, twee werkmaatschappijen, één in Nederland en één in België. Melles is inmiddels voor een dag in de week UD aan de TU Delft, Wamelink aan de TU Eindhoven. Bij het onderwijs wordt hun proefschrift nog steeds gebruikt. Beide zijn nog steeds actief in het CIB.
projectcategorie / projectnummer
CB0
DCT.1904
projecttitel
Semi-stijve balk-kolom verbindingen
projectleider
Prof.dr.ir. J. Wardenier
resultaat na 5 jaar
Het numerieke model is beschikbaar. Het project is uitgevoerd in nauwe samenwerking met de leden van de stuurgroep CS-W9 van het Centrum Staal (nu commissie SG-TC-10B van het Staalbouwkundig Genootschap), het Cidect, de ECCS en het IIW. Experimentele verificatie heeft plaatsgevonden in het kader van een EU-programma. Vanuit de betrokken bedrijven zijn proefstukken beschikbaar gesteld.
resultaat na 10 jaar
Het werk heeft bijgedragen tot aanpassing en aanvulling van de Nederlandse en Europese normen.
projectcategorie / projectnummer
B C0
DCT.1935
projecttitel
Corrosie van wapening in beton: schadeoorzaak en reparatie
projectleider
Prof.dr.ir. J.G.M. van Mier
resultaat na 5 jaar
Er is samengewerkt met CURcommissie B35A, waarvan de resultaten worden vertaald naar normen voor de praktijk. Als spin-off is een galvanisch meetsysteem ontwikkeld om de corrosiesnelheid van wapening in beton onder praktijkomstandigheden te bepalen. Rijkswaterstaat overweegt dit systeem toe te passen. Dit onderzoek heeft ook inzicht gegeven in de omstandigheden waaronder kathodische bescherming kan worden toegepast. resultaat na 10 jaar
De onderzoeker is na afloop van het project in dienst gekomen van RWS. Bij RWS is het galvanisch meetsysteem enige malen gebruikt.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 59
59
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
AA0
DTN.1939
projecttitel
Development of gas injection systems for MOMBE
projectleider
Prof.dr.ir. S. Radelaar
resultaat na 5 jaar
Bij het begin van het project waren ASM, Philips en het Franse ISA Riber bij het onderzoek betrokken.
resultaat na 10 jaar
Als gevolg van reorganisaties en verschuiving van de aandacht bij de twee Nederlandse bedrijven bleef uiteindelijk alleen ISA Riber over. Deze leverde onderdelen voor de MBE apparatuur kreeg hiervoor directe toegang tot de kennis.
projectcategorie / projectnummer
B BA
DE L.1980
projecttitel
Gesloten-lus Identificatie in de Procesindustrie
projectleider
Prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft geleid tot goede resultaten, met name: 1. Generalise Identification: een algemene formulering en oplossing van het identificatieprobleem; 2. Lattice Algoritmen: snelle, robuuste en nauwkeurige algoritmen speciaal geschikt voor identificatie in gesloten lus; 3. Optimal Input Design: het ontwerpen van geschikte ingangssignalen om met zo min mogelijk verstoringen aan het proces toch de gewenste nauwkeurigheid te kunnen halen. resultaat na 10 jaar
Het identificeren in gesloten lus is zeker nog niet opgelost. Wel zijn enkele waardevolle vorderingen gemaakt naar een daadwerkelijke toepassing. Dankzij de samenwerking met Esso zijn experimenten uitgevoerd op een destillatiekolom. Dit heeft waardevolle informatie opgeleverd.
projectcategorie / projectnummer
CCB
DE L.1982
projecttitel
A VLSI Radiosity engine for fast realistic image synthesis
projectleider
Prof.dr.ir. E.F.A. Deprettere
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft inderdaad geleid tot een werkend prototype, wat in staat bleek om zeer snel fotorealistische afbeeldingen te berekenen.
resultaat na 10 jaar
In een vervolgonderzoek is nog samen met de TPD gekeken naar een herontwerp en commerciële implementatie. In die tijd is het onderzoek echter ingehaald door de industrie, waardoor het niet verder is vervolgd.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 60
60
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
ACA
DWT.2110
projecttitel
Verliesarme mechanische overbrengingen
projectleider
Prof.ir. J.C. Cool
resultaat na 5 jaar
Het Rolling Link Mechanisme is door STW geoctrooieerd. Ondanks voldoende publicatie van de resultaten in de pers bij de beëindiging van het project, bleek er niet voldoende belangstelling voor het overnemen van het octrooi. De octrooi procedure is in 1996 daarom dan ook gestopt.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen nieuwe feiten te melden.
projectcategorie / projectnummer
CCC
DWT.2144
projecttitel
Modelvorming van het dynamisch gedrag en ontwerp van een regeling voor industriële kristallisatoren. Dit in het kader van het UNIAK-project projectleider
Prof. B. Scarlett M.Sc.
resultaat na 5 jaar
Ontwikkeld zijn: een on-line sensor voor de bepaling van de vorm van deeltjes, een nietlineair model van het dynamisch proces in de 1000 liter kristallisator met ammoniumsulfaat, controlemechanismen voor de kristallisator, fundamentele modellen van de kristallisatie-kinetiek met inbegrip van secundaire nucleatie en attritie, systemen voor selectieve verwijdering van het eindproduct.
resultaat na 10 jaar
Twee industriële bedrijven gebruiken de on line meettechniek voor vorm en grootte van kristallen in een slurrie. Sympatec past de verdunningstechniek toe in een commercieel product. Cilas heeft helaas de ontwikkeling van de on line vormsensor stopgezet in verband met financiële problemen. DSM past het kristallisatormodel toe. De model gebaseerde feedback regelaars worden gebruikt in researchcentra in Europa, Japan en Canada. DSM en Bayer gebruiken de selectieve productverwijdering bij de optimalisatie van processen.
projectcategorie / projectnummer
AC0
DTN.2173
projecttitel
DICE: the Delft ising computing engine
projectleider
Dr.ir. A.F. Bakker
resultaat na 5 jaar
Vanwege de aard van de berekeningen zal de utilisatie beperkt blijven tot een klein aantal toepassingen in de (technische) natuurkunde. Wel is natuurlijk grote ervaring opgedaan met het ontwikkelen en bouwen van high performance speciale computers.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen te melden.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 61
61
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCA
DTN.2179
projecttitel
Single electronics: fundamental standard of current and ultrasensitive charge sensor
projectleider
Prof.dr.ir. J.E. Mooij
resultaat na 5 jaar
In feite is er een nieuwe stroomstandaard ontwikkeld. De toepassing daarvan is geheel gericht op de instituten die werken met fundamentele standaards. Er is dan ook een nauwe samenwerking met het NMI Van Swinden Laboratorium: metingen worden gezamenlijk uitgevoerd.
resultaat na 10 jaar
Op grond van de hier behaalde resultaten is er deelgenomen aan een Esprit project waarin ook het Duitse NMI (PTB) zat.
projectcategorie / projectnummer
B BA
DST.2302
projecttitel
Nieuwe vanadiumhoudende katalysatorsystemen en hun toepassing in (schone) oxidatiereacties
projectleider
Prof.dr.ir. H. van Bekkum
resultaat na 5 jaar
De verwachtingen met betrekking tot de katalytische eigenschappen van vanadiumhoudende moleculaire zeven zijn niet uitgekomen. Er is echter een nieuwe route naar titaanbevattende zeoliet bèta ontwikkeld, die perspectieven biedt voor gebruik als katalysator. Deze als spin-off gevonden regioselectiviteit bij de Fischer indool-synthese is van interesse voor de fijnchemie.
resultaat na 10 jaar
Zeoliet Bèta als selectieve katalysator is nader onderzocht. Dit heeft niet tot de gewenste hoge regioselectiviteiten geleid. Titaan houdend zeoliet Bèta heeft zich daarentegen ontwikkeld tot een zeer succesvolle katalysator voor de epoxidatie van middelgrote moleculen, de omlegging van alpha-pineenoxide naar kamfoleenaldehyde, en de Meerwein-Ponndorf-Verley reductie. Deze omzettingen zijn alle industrieel relevant, maar een daadwerkelijke toepassing is er nog niet van bekend.
projectcategorie / projectnummer
AAA
DST.2305
projecttitel
Het corrosiegedrag van aluminium onder organische deklagen
projectleider
Prof.dr. J.H.W. de Wit
resultaat na 5 jaar
De initiatie en propagatie van een filiform bepalen samen de gevoeligheid van het systeem voor corrosie. Bij de opbouw van de oxidelaag op aluminium spelen geadsorbeerde zuurstofionen op het oxideelektrolyt grensvlak een grote rol. Er is een methode ontwikkeld om de capaciteitsmetingen tijdens de wateropname van verflagen te analyseren. Het onderzoek wordt voortgezet in een drietal vervolgprojecten.
resultaat na 10 jaar
Na ongeveer 10 jaar is er zodanig inzicht in de mechanismen van filiforme corrosie ontstaan dat het de betrokken industrie in staat stelt de problematiek onder controle te houden.
Util_1607.qxd
62
4-4-2006
7:09
Pagina 62
| Instelling
E_
technische universiteit eindhoven
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
AAA
ETN.1462
projecttitel
Analyse van het WF6/H2 en/of WF6/SiH4 wolfraam CVD proces
projectleider
Prof.dr. H.H. Brongersma
resultaat na 5 jaar
Dit onderzoek leverde inzicht in het selectiviteitsverlies dat optreedt in het WF6/SiH4 proces en inzichten in de interactie tussen WF6en een Si kristal, de aard van de gelimiteerde laagdikte in het WF6/Si proces en het optreden en voorkomen van het selectiviteitsverlies in het WF6/SiH4 proces.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen verdere ontwikkelingen te melden.
projectcategorie / projectnummer
CCB
EWI.1589
projecttitel
Ontwikkeling en implementatie van algoritmen voor het rechtstreeksvervoerprobleem
projectleider
Prof.dr. J.K. Lenstra
resultaat na 5 jaar
Op basis van het ontwikkelde algoritme is DRIVE (Dynamic Routing of Independent VEhicles) ontwikkeld, wat kan worden ingebed in een interactief beslissingsondersteunend systeem, dat assisteert bij ritplanning. Het algoritme voor het rechtstreeksvervoerprobleem kan worden gegeneraliseerd tot een algoritme dat oplossingen genereert voor planningsproblemen waarin een verzameling taken moet worden uitgevoerd m.b.v. een aantal resources. resultaat na 10 jaar
Op de basis van DRIVE is door ORTEC (licentie-houder van DRIVE, marktleider in planningsystemen in Nederland) een nieuw systeem ontwikkeld waarin alle aspecten uitgekristalliseerd zijn. Dit wordt momenteel door een bedrijf tot volle tevredenheid gebruikt. Er vindt nu implementatie plaats op operationeel niveau. Een groot draagvlak onder de gebruikers en management is te danken aan de inspanningen van de promovendus en DRIVE, die hier de eerste zaadjes voor gezaaid hebben.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 63
63
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCB
EWO.1659
projecttitel
Complexe stabiliteitsproblemen bij prismatische constructiedelen
projectleider
Dr.ir. C.M. Menken
resultaat na 5 jaar
Er is een methode ontwikkeld waarmee ook het initiële naknikgedrag wordt beschreven. Deze methode is in eerste instantie geïmplementeerd in het programma FEMME. Daarnaast is een proefopstelling gebouwd en geoptimaliseerd. Er is een goede overeenstemming gevonden tussen de experimentele resultaten en de numerieke simulaties. De ontwikkelde programmatuur wordt ingebouwd in het (software)pakket DIANA. resultaat na 10 jaar
De onderzoeker is in dienst getreden van TNO Bouw bij de afdeling die verantwoordelijk is voor de verdere ontwikkeling van DIANA. Dit pakket wordt door DIANA BV. met succes internationaal gecommercialiseerd.
projectcategorie / projectnummer
B BA
EWI.1753
projecttitel
Modelleren en numeriek simuleren van systemen voor het viskeuze sinteren
projectleider
Prof.dr. R.M.M. Mattheij
resultaat na 5 jaar
Een model is ontwikkeld en geïmplementeerd in Fortran. Een symposium "Mathematical problems in glass processing" is georganiseerd in samenwerking met TNO-TPD en EMCI.
resultaat na 10 jaar
De groep heeft nu een vooraanstaande plaats in de glaswereld. Dat leidde tot drie promotieprojecten, waarvan een geheel door de Vereenigde Glasfabrieken, nu BSN Glasspack, gefinancierd. De daar ontwikkelde software heeft grote invloed gehad. Op dit moment wordt in samenwerking met TNO een andersoortig sinterproject ontwikkeld. In Europa is een hechte samenwerking ontstaan met zowel industrie als met instituten die zich met de wiskunde van glas bezighouden.
projectcategorie / projectnummer
B BA
E E L.1867
projecttitel
Plasma onderzoek voor het benutten van steenkool
projectleider
Dr. A. Veefkind
resultaat na 5 jaar
Verbrandingsreactiviteiten van de diverse soorten poederkool zijn gemeten met een schokbuisinstallatie. De resultaten zijn gebruikt om het verbrandingsproces te modelleren. Verder bleek dat toepassing van MHD-generatoren bij de energieconversie het perspectief bieden van rendementen boven 60% bij kolengestookte elektriciteitscentrales. Tenslotte is kennis vergaard over het gebruik van coronaontladingen t.b.v. rookgasreiniging. resultaat na 10 jaar
Een deel van het onderzoek is voortgezet met middelen van EPZ. Verder is een STW-vervolgonderzoek gehonoreerd voor het modelleren van poederkoolreactieprocessen, te incorpereren in numerieke codes voor het ontwerp van kolenreactorinstallaties (EEL.3376). Het onderzoek aan MHD-conversie is internationaal gestopt.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 64
64
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
ABA
EST.1878
projecttitel
Nieuwe generatie automobiel driewegkatalysatoren (Rh-vrij)
projectleider
Prof.dr.ir. G.B. Marin
resultaat na 5 jaar
De Rh-vrije Pt/CoOx/SiO 2 katalysator kan de uitstoot kort na het starten van de automotor terugdringen gezien de grote activiteit voor CO-oxidatie. Oscillaties in de voedingssamenstelling zijn gunstig voor de conversie van schadelijke componenten. De katalysator moet worden geoptimaliseerd om tot een productierijp concept te kunnen komen.
resultaat na 10 jaar
Er is een opstelling aan de TUE gerealiseerd waarmee onder dynamische omstandigheden de kinetiek van de reacties in een autokatalysator kan worden bestudeerd. Dit dynamische aspect is van belang omdat een autokatalysator niet stationair werkt door externe factoren. Met deze opstelling is de kinetiek van CO oxidatie bestudeerd over verschillende katalysatoren, wat resulteerde in een kinetisch model. Dit leverde belangrijke informatie op over de zuurstofbufferende capaciteit van de component ceria in driewegkatalysatoren.
projectcategorie / projectnummer
B CA
EWT.1896
projecttitel
Ontwikkeling van meettechnieken ten behoeve van kunststof afdichtingen in werktuigkundige constructies
projectleider
Prof.dr.ir. M.J.W. Schouten
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek resulteerde in een contactloze filmdikte meter. Dit instrument meet met behulp van een laser (dezelfde die in een CD-speler wordt gebruikt) de filmdikte van gesmeerde oppervlakken.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen te melden.
projectcategorie / projectnummer
BBB
ETN.2178
projecttitel
A thermal plasma as a new source of hydrogen ions
projectleider
Prof.dr.ir. D.C. Schram
resultaat na 5 jaar
De eigenschappen van de expanderende cascadeboog van een waterstof- en een argon-waterstofplasma zijn onderzocht. Er is een cascadeboog als ionenbron ontwikkeld voor de AMOLF oppervlakteconversie-bron voor negatieve ionen. Een interessante toepassing ligt in de conservering van archeologische ijzeren voorwerpen. Een gecombineerde plasmabehandeling voor verwijdering van chloor kan het corrosieproces vrijwel volledig tot stilstand brengen. resultaat na 10 jaar
In een uiterst succesvol vervolgproject is een betrouwbare hoog-vacuüm uitvoering van de cascadeboog ontwikkeld. Hiervan zijn inmiddels de nodige exemplaren verkocht, zowel voor onderzoeksdoeleinden als voor oppervlaktebehandelingen. Een andere ontwikkeling is het inzetten van de ontwikkelde plasmabron voor de vervaardiging van flexibele zonnecellen in het Helianthos-project.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 65
| Instelling
F_
65
projecten 1990
FOM-instituten projectcategorie / projectnummer
BBB
FOP.2197
projecttitel
Excimer-laser induced plasma as X-ray source for X-ray projection lithography (EX2)
projectleider
Prof.dr. M.J. van der Wiel
resultaat na 5 jaar
Uitgaande van een laserplasma is een bron voor extreemUV (EUV) straling van 13 nm gerealiseerd. Op de ontwikkelde methode voor het onderdrukken van atomaire debris werd octrooi aangevraagd. EUV-spiegels zijn vervaardigd en er is een werkwijze ontwikkeld voor de vervaardiging van EUV-reflectie maskers. Een prototype van het optische systeem is getest.
resultaat na 10 jaar
De ontwikkelde technologie heeft geleid tot vervolgopdrachten voor het coaten van grote en/of complexe oppervlakken met miltylayer systemen. Vooral t.b.v. buitenlandse bedrijven en instellingen, waaronder Carl Zeiss en AT&T.
projectcategorie / projectnummer
BAA
FAM.2466
projecttitel
Synthesis of buried nitrides, oxides and carbides by MeV ion implantation in Fe and other metals
projectleider
Prof.dr. F.W. Saris
resultaat na 5 jaar
Men is erin geslaagd een techniek te ontwikkelen voor de vervaardiging van uniforme, porievrije, micron-dikke laagjes van ijzernitriden. Hardheid en corrosiebestendigheid werden onderzocht. Gevonden is dat beide nitrides twee keer harder zijn dan onbewerkte oppervlakken. De corrosiebestendigheid lijkt even groot als bij TiN-coating.
resultaat na 10 jaar
CORUS heeft octrooi aangevraagd op de ontwikkelde techniek, maar uiteindelijk heeft het onderzoek geen direct vervolg gekregen.
Util_1607.qxd
66
4-4-2006
7:09
Pagina 66
| Instelling
utilisatierapport 2001
G _ rijks-
universiteit groningen
projectcategorie / projectnummer
CCA
GST.1587
projecttitel
Ontwikkeling van een laboratoriumschaal tweefasen model reactor voor de gas-vast hydroxyethylering van zetmeel
projectleider
Dr. E.J. Stamhuis
resultaat na 5 jaar
Er is een nieuw principe voor een fluïde-bed reactor ontwikkeld, waarop door de RUG twee octrooien zijn aangevraagd. In een vervolgonderzoek zal duidelijk moeten worden of opschaling mogelijk is. Het inzicht in het gedrag van de reactor is namelijk nog onvoldoende.
resultaat na 10 jaar
De publicaties uit het onderzoek en het vervolgonderzoek hebben ertoe geleid dat de groep is benaderd door Union Carbide om een vergelijkbaar proces te ontwikkelen voor de verethering van cellulose. Zij hebben daartoe een TWAIO en een AIO project volledig gefinancierd. Het laatste project loopt nog.
projectcategorie / projectnummer
CC0
G NS.1612
projecttitel
Non-scanning Fourier transform spectrometry
projectleider
Dr. N.G. Douglas
resultaat na 5 jaar
Een prototype spectrometer is getest op de Brits-Nederlandse Sterrenwacht op La Palma en is daar ook gebruikt. Met de groep in Aarhus is nauw samengewerkt aan de verdere ontwikkeling van het apparaat tot sterseismometer. Op langere termijn hoopt men het instrument geschikt te kunnen maken voor toepassing in satellieten.
resultaat na 10 jaar
Het instrument is van La Palma verhuisd naar Denemarken en wordt daar nu ingezet. Een tweede ontwerp heeft bij de eerste thermische tests goede resultaten laten zien. Er is interesse getoond vanuit Italië en Australië.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 67
67
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CBA
G B I.1622
projecttitel
Analyse van de mechanismen die ten grondslag liggen aan plasmied (in)stabiliteit in Bacillus subtilis
projectleider
Prof.dr. G. Venema
resultaat na 5 jaar
De doelen van het project zijn gehaald; mede door de goede samenwerking met GistBrocades/Genencor International is er onder andere gevonden dat verschillende Bacillus plasmiden industrieel waardevolle genen bevatten (signaalpeptidase, sporulatieinhibitie), die van belang kunnen zijn bij productieprocessen.
resultaat na 10 jaar
Er zijn meerdere plasmiden geïsoleerd uit Bacillus stammen uit de natuur. Deze bleken genen te bevatten die waarschijnlijk nuttig zijn om stammen te verbeteren die gebruikt kunnen worden voor eiwitproductie.
projectcategorie / projectnummer
CAA
G B I.1929
projecttitel
Transport van precursors van de penicilline bio synthese in de schimmel Penicillium chrysogenum
projectleider
Prof.dr. W.N. Konings
resultaat na 5 jaar
Gebleken is dat fenylazijnzuur, de precursor van penicilline, opgenomen wordt via een snel, maar passief verlopend diffusieproces. Dit proces is niet limiterend voor de penicilline synthese. Hoewel een actief transportsysteem van penicilline zelf over de celmembraan niet kon worden aangetoond, lijkt het op basis van indirecte gegevens niet waarschijnlijk dat penicilline op een passieve wijze de cel verlaat.
resultaat na 10 jaar
Het project is voortgezet in samenwerking met Gist Brocades (thans DSM). GB heeft dit project gesteund door de aanstelling van een postdoc. Dit onderzoek heeft geresulteerd in twee octrooien en enkele publicaties. In de toekomst wordt het onderzoek gecontinueerd in de vorm van een samenwerkingsproject met DSM-Anti-infectives.
projectcategorie / projectnummer
B BA
G B I.2108
projecttitel
Toepassing van moleculaire genetica in de champignonteelt
projectleider
Prof.dr. J.G.H. Wessels
resultaat na 5 jaar
De viruspartikels die geassocieerd worden met de afstervingsziekte bij champignons zijn gekarakteriseerd zonder dat onomstotelijk is vastgesteld wat verantwoordelijk is voor de symptomen van de afstervingsziekte. Het transformatie-protocol voor de homobasidiomyceet Schizophyllum commune is succesvol afgerond. De transformatie van champignon is nog niet geschikt om in de praktijk toe te passen.
resultaat na 10 jaar
Door Bromyc BV (een dochter van CNC) is een diagnostische test op de markt gebracht, maar die heeft niet geleid tot enige inkomsten.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 68
68
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
BAA
G B I.2124
projecttitel
Herintroduktie van verdwenen plantesoorten in verspreid liggende natuurreservaten om de effecten van herstelbeheer te versnellen projectleider
Prof.dr. J. van Andel
resultaat na 5 jaar
Verspreiding van zaden door de wind, door maaimachines en door grote grazende dieren is onderzocht. De invloed van gangbare beheersmaatregelen op de verspreiding werd in kaart gebracht. De resultaten van zaaiexperimenten op proefterreinen worden deels nog afgewacht. Het project wil rationele argumenten aandragen in de lopende discussie tussen maatschappelijke groeperingen omtrent de ethiek van herintroductie van (gewenste) soorten. resultaat na 10 jaar
De onderzoekers hebben een zeer geslaagde workshop georganiseerd om de resultaten met circa. 100 actoren in het natuurbeheer te bediscussiëren. Twee herintroducties van kievitsbloem en klokjesgentiaan in Friesland verliepen volgens verwachting. Na 5 jaar was de introductie van de klokjesgentiaan nog steeds succesvol, waarmee is aangetoond dat terreinomstandigheden en vegetatiesamenstelling bepalend zijn voor het succes van een herintroductie.
projectcategorie / projectnummer
ABA
G NS.2137
projecttitel
Silicon-containing polymers for microfabrication in the VLSI and ULSI area
projectleider
Dr. J.C. van de Grampel
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe resistmaterialen. Op deze nieuwe materialen is een octrooi verleend. De gewenste resolutie was echter nog onvoldoende. Andere problemen hadden te maken met ongewenste nevenreacties o.i.v. het lithografische proces en met de zuiverheid van de resistmaterialen.
resultaat na 10 jaar
Door verschuiving van aandachtsgebieden kreeg het onderzoek bij Philips Research minder prioriteit dan de bedoeling was. Met de syntheseresultaten is uiteindelijk niets gedaan. Het onderwerp bleek moeilijker dan was ingeschat. Overigens wordt het weer een ‘hot topic’, omdat de chips-fabricage momenteel tegen de uiterste grenzen van het haalbare oploopt en er alternatieve lithografische technieken moeten worden ontwikkeld. Hiervoor moeten ook nieuwe siliciumhoudende lakken voor dubbellaagstoepassingen worden ontwikkeld.
projectcategorie / projectnummer
BAA
GCH.2301
projecttitel
Liposomen als antigeencarrier in influenzavaccin formuleringen
projectleider
Dr. J.C. Wilschut
resultaat na 5 jaar
Liposomen, negatief geladen liposomen in het bijzonder, kunnen een mucosale immunoadjuvanswerking uitoefenen. Bij intranasale toediening van liposomen, samen met antigeen, leidt deze activiteit tot stimulering van de zowel lokale als de systemische antilichaamrespons tegen het antigeen. De lokale antilichaamrespons beperkt zich hierbij niet tot de plaats van toediening van het antigeen, maar wordt ook waargenomen in andere mucosale weefsels. resultaat na 10 jaar
Het belangrijkste resultaat van het project, de observatie dat negatief geladen liposomen bij intranasale toediening een mucosale adjuvans-werking kunnen uitoefenen, is door Solvay Pharmaceuticals als eerste gebruiker en medesubsidiegever geoctrooieerd, vooral in de context van een intranasaal toe te dienen griepvaccin. Echter, de octrooiaanvraag is niet tot in de nationale fase doorgevoerd in verband met de ontdekking van nieuwe alternatieven voor liposomen als mucosaal immuno-adjuvens.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 69
| Instelling
L_
universiteit leiden
69
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCC
LG N.1706
projecttitel
Ontwikkeling, implementatie en evaluatie van een geautomatiseerd analysestation voor kwantitatieve echocardiografie
projectleider
Prof.dr.ir. J.H.C. Reiber
resultaat na 5 jaar
Het analysestation werd gerealiseerd en prototypen werden klinisch geëvalueerd. Men wist gelijke tred te houden met ontwikkelingen op de markt, die in het station te integreren, en zo het gebruikersgemak te optimaliseren. Uiteindelijk beoordeelde MEDIS het pakket marktwaardig en wil het samen met haar apparatuur leveren. Het onderzoek werd voortgezet (LGN.4349) om het pakket geschikt te maken voor het stress echo cardiologisch onderzoek. resultaat na 10 jaar
Het pakket Echo-CMS is op de markt, er zijn circa vijf pakketten verkocht. De ontwikkeling naar versies die nog minder gebruikersinterventie vereisen gaan door. Enkele grote producenten van echoapparatuur hebben actieve belangstelling voor het pakket.
projectcategorie / projectnummer
CCB
LG N.1736
projecttitel
Ontwikkeling van een percutaan implantaat geschikt voor implantatie in zachte weefsels
projectleider
Prof.dr. J.A. Jansen
resultaat na 5 jaar
De doelen zijn bereikt. In vitro en in vivo experimenten zijn verricht. Duidelijk werd dat alle materialen een zeer goed biocompatibel gedrag vertoonden. Een nieuw ontwerp is gemaakt en een klinisch protocol opgesteld voor een katheter t.b.v. continue ambulante peritoneale dialyse (thuisdialyse).
resultaat na 10 jaar
Het octrooi op het percutane implantaat is in 1998 overgedragen aan de firma NV Bekaert S.A. (zie project NGN.2669). Een klinische pilot is in oktober 2000 gestart. Wanneer deze studie succesvol wordt afgesloten zal een multicenter onderzoek verricht worden, waarin experimentele en conventionele katheters met elkaar vergeleken zullen worden. De opzet is om aprilmei 2001 met het multicenter onderzoek te beginnen.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 70
70
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
AAA
LCH.1898
projecttitel
Elementaire chemische processen in de microfotolithografische productie van IC’s met behulp van excimeerlasers
projectleider
Dr. C.A.G.O. Varma
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft belangrijke wetenschappelijke informatie opgeleverd, verwacht wordt dat de resultaten niet op korte termijn door de industrie zullen worden toegepast.
resultaat na 10 jaar
De resultaten zijn nog niet door de industrie toegepast.
projectcategorie / projectnummer
CAA
LG N.1984
projecttitel
In vitro/vivo studie naar het gedrag en de toepasbaarheid van titanium implantaten voorzien van een ‘plasma-sprayed’ coating projectleider
Prof.dr. P.M. Rozing
resultaat na 5 jaar
De gegevens uit de studie laten zien dat men bij toepassing van calciumfosfaat coatings er vanuit dient te gaan dat deze in alle gevallen een beperkte levensduur hebben, hetzij door oplossen (hydroxyapatiet), hetzij door breuk op de grenslaag tussen coating en implantaat (fluorapatiet).
resultaat na 10 jaar
De FA-coating is klinisch getest. Er is geen verschil aangetoond tussen HA en FA coatings. De ontwikkelingen op apatietcoatings is overgenomen door Isotis (Bilthoven). De Röntgen stereofotogrammetrie methode die deels in het project is ontwikkeld, is gebruikt voor een vergelijkende studie (gefinancierd door Howmedica) naar de stabiliteit van gecoate en niet-gecoate knieprothesen. Ongecoate prothesen blijken minder stabiel te zijn dan de gecoate.
projectcategorie / projectnummer
CBA
LB I.1989
projecttitel
Analyse van bio(macro)moleculen met Plasma Desorptie Massaspectrometrie (PDMS)
projectleider
Prof.dr. J. van der Greef
resultaat na 5 jaar
De doelstellingen m.b.t. evaluatie, verbetering en toepassing van PDMS zijn gehaald. In de laatste periode van het project kon met de kennis ingesprongen worden op de mogelijkheden van een nieuwe ionisatietechniek. De resultaten hebben veel kennis en praktische informatie opgeleverd, die benut wordt voor het oplossen van diverse problemen. Veel van de gegenereerde kennis werd ter beschikking gesteld aan diverse onderzoeksgroepen in Nederland. resultaat na 10 jaar
Het project heeft naast de vele praktische resultaten veel kennis en nieuwe ideeën aangeleverd, die een aanzet hebben gegeven tot een voorspoedige start van een project op het gebied van MALDI dat gesponsord wordt door TNO in de vorm van apparatuur en menskracht. In 1999 is S.Jespersen op dit onderzoek gepromoveerd.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 71
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CAA
LCH.2135
projecttitel
Nieuwe katalysatoren voor de selectieve reductie van zuurstof bevattende organische moleculen
projectleider
Prof.dr. V. Ponec
resultaat na 5 jaar
De praktische betekenis van het ontwerpen van nieuwe katalysatoren voor de selectieve reductie van aromatische carbosylzuren is het grootst. Katalysatoren met hoge selectiviteit stimuleren de reactie via het Mars & Van Krevelen mechanisme; de hoge selectiviteit vereist de aanwezigheid van een overgangsmetaalion, die naast zich zuurstofvakaturen tolereert. Een hoge selectiviteit vereist het gebruik van oxides met een relatief hoge metaal-zuurstof bandsterkte. resultaat na 10 jaar
Naar aanleiding van dezet resultaten is er vervolg gegeven aan dit project door de aanstelling van een postdoc (gefinancierd door DSM) en een AIO (IOP-project "Selectieve de-oxygenatie van carboxylzuren").
projectcategorie / projectnummer
CAA
LCH.2293
projecttitel
Synthese, karakterisering en antitumoreigenschappen van nieuwe platinaverbindingen
projectleider
Prof.dr. J. Reedijk
resultaat na 5 jaar
Vele nieuwe typen platinaverbindingen werden vervaardigd, gekarakteriseerd en door Pharmachemie getest in humane tumorcellijnen en proefdieren. Van de succesvolle verbindingen met de chirale amines bleek dat een Japanse firma eerder dan de betrokken onderzoeksgroep dergelijke verbindingen had bereid en geoctrooieerd.
resultaat na 10 jaar
Helaas bleek geen nieuw octrooi haalbaar, en zijn slechts de publicaties verschenen, te weten in 1996 nog vijf en in 1999 nog twee.
71
Util_1607.qxd
72
4-4-2006
7:09
Pagina 72
| Instelling
utilisatierapport 2001
N _ katholieke
universiteit nijmegen
projectcategorie / projectnummer
AAA
N NS.1566
projecttitel
Opheldering van de ruimtelijke (tertiaire) structuur van het bacteriocine, Nisine, in opgeloste toestand
projectleider
Prof.dr. C.W. Hilbers
resultaat na 5 jaar
Overeenkomstig de doelstelling van het project werden de driedimensionale structuren van nisine in waterige oplossing en gecomplexeerd aan membraan nabootsende micellen van DPC en van SDS bepaald. Bovendien is de interactie van Nisine met de micellen in kaart gebracht. Het is duidelijk dat deze gegevens belangrijk zijn voor een begrip van de werking van Nisine.
resultaat na 10 jaar
Na afloop van het project werd het onderzoek aan lantibiotica voortgezet in samenwerking met NIZO. In dit kader werd de structuur van het lantibioticum lacticine bepaald. Tevens werd de invloed van het leader peptide van Nisine onderzocht. Verder werd binnen een EEGproject de structuur van het lantibioticum Epilancine onderzocht. Een interessant aspect van dit onderzoek was, dat pas na de bepaling van de aminozuur-volgorde van dit eiwit met behulp van NMR het mogelijk werd het gen voor dit systeem te detecteren (zie ook project UCH.3337).
projectcategorie / projectnummer
ACA
NCH.1897
projecttitel
Automatisering van Patterson-technieken ten behoeve van kristalstructuur-bepalingen
projectleider
Prof.dr. P.T. Beurskens
resultaat na 5 jaar
Het automatische Pattersoninterpretatieprogramma PATSYS is verbeterd en gewijzigd. Het vernieuwde systeem, genaamd PATTY, is ingebouwd in het veelgebruikte DIRDIFsysteem. In het laboratorium zijn verscheidene structuren via PATTY opgelost. Ook diverse andere laboratoria in binnen- en buitenland werken al met PATTY. Voor optimalisatie van positie en oriëntatie van molecuulfragmenten is het programma TRAVEC ontwikkeld en ingebouwd in DIRDIF. resultaat na 10 jaar
Het STW-gesteunde onderzoek heeft in belangrijke mate bijgedragen tot het Nederlandse kristallografisch onderzoek en tot de Nederlandse kristallografischgeoriënteerde industrie. De procedures PATTY en TRAVEC zijn opgenomen in DIRDIF, en hebben ondertussen ruime internationale belangstelling. Het programma-pakket DIRDIF maakt deel uit van de softwarepakketten die Nonius (voorheen ENRAF-NONIUS) distribueert en laat distribueren (resp. in ‘Molen’ en in ‘maXus’ ).
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 73
| Instelling
T_
universiteit twente
73
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCA
TTN.1444
projecttitel
Infrarood vrije electronenlaser met behulp van een racetrack-microton
projectleider
Prof.dr.ir. W.J. Witteman
resultaat na 5 jaar
De resultaten van het onderzoek -het prototype werkthebben tot steun van dit bedrijfsleven geleid. In een vervolgproject (TTN.4467) wordt er verder gewerkt aan lasers die afstembaar zijn in het hele spectrum van diep infrarood naar ultraviolet. Als succesvolle resultaten geboekt worden, zullen deze toepasbaar zijn in isotopenscheiding, lithografie en research. Er wordt samengewerkt met de TUE en Los Alamos National Laboratory (VS). resultaat na 10 jaar
Dit project vindt zijn verdere ontwikkeling in STW-project TTN.4467.
projectcategorie / projectnummer
B CA
TE L.1641
projecttitel
Adaptive Analog Signal Processing and Testing
projectleider
Prof.dr. H. Wallinga
resultaat na 5 jaar
Het uiteindelijke doel van het project was een analytisch model voor neurale netwerken. De ontwikkelde methode was op dat moment waarschijnlijk het enige wiskundige model voor neurale netwerken dat eenvoudige formules afleverde. De speciaal voor dit project ontwikkelde simulator voldeed goed.
resultaat na 10 jaar
Naast contacten met het bedrijfsleven (Philips) waren er eveneens goede contacten met de RU Groningen en de KU Nijmegen.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 74
74
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
CCA
TWT.1996
projecttitel
Ontwikkeling van lineaire servomotoren met bijbehorende besturing
projectleider
Prof.ir. C.J. Heuvelman
resultaat na 5 jaar
Er is begonnen met een octrooiprocedure om de ontwikkelde kennis te beschermen. De gebruikers bleken echter niet van zins om het octrooi over te nemen of te licenseren. Daarom is het octrooi in 1996 gestopt.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen te melden.
projectcategorie / projectnummer
B CA
TST.2123
projecttitel
Modificatie van adult bovine serum voor de vervanging van foetaal kalfsserum in zoogdier celcultuur media
projectleider
Prof.dr. A. Bantjes
resultaat na 5 jaar
Een chromatografiesysteem is ontwikkeld dat zeer specifiek immuunglobulinen uit ABS adsorbeert. De methode als zodanig is geoctrooieerd, momenteel wordt mogelijk industrieel gebruik getoetst.
resultaat na 10 jaar
Er is uiteindelijk geen gebruiker gevonden.
projectcategorie / projectnummer
AA0
TTN.2125
projecttitel
Microwave properties of high-Tc film devices
projectleider
Prof.dr. H. Rogalla
resultaat na 5 jaar
Aangetoond werd dat deze juncties zeer geschikt zijn voor de detectie van straling in het millimetergolvengebied en in het gebied van ver infrarood. Tevens is duidelijk geworden dat voor een goed resultaat van deze sensoren aan strenge ontwerpcriteria voldaan moet worden. De onderzoeker trad in dienst bij een van de gebruikers.
resultaat na 10 jaar
De projectleider meldt dat dankzij dit project en zijn resultaten de onderzoeksgroep kon toetreden in Europese samenwerkingsverbanden.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 75
75
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
AA0
TTN.2134
projecttitel
Supergeleidende JunctieDetectoren voor Röntgenspectroscopie (X-ray)
projectleider
Prof.dr. H. Rogalla
resultaat na 5 jaar
Er is veel achtergrondkennis verkregen, maar het projectdoel werd niet gehaald.
resultaat na 10 jaar
Uiteindelijk werd besloten door SRON met de bolometer verder te gaan.
projectcategorie / projectnummer
ACC
TWT.2148
projecttitel
Prothesefitting met aktieve ondersteuning
projectleider
Prof.ir. J.C. Cool
resultaat na 5 jaar
Zowel op de UFITT, UKNEET en UROTT is door de STW octrooi aangevraagd. Dit octrooi is overgedragen aan de firma Ambroise Holland BV. Introductie van de rotator wordt begin 1997 voorzien. De introductie van het kniescharnier en de fitting wordt in de volgende jaren verwacht. Beproeving volgens de heersende ISO norm (ISO 10328) van de rotator door Ambroise Holland bv bracht echter aan het licht dat herontwerp noodzakelijk was. resultaat na 10 jaar
Dat proces bleek aanzienlijk meer tijd en middelen te vragen dan was voorzien. Inmiddels heeft een eerste prototype van de verbeterde rotator, die herdoopt is tot RADIX , deze ISO beproeving doorstaan. Als ook de volgende patiëntproeven succesvol zijn, kan weer over introductie worden nagedacht. Vervolgens zullen de overige onderdelen van de prothese worden beoordeeld op het te volgen uitontwikkel-traject.
projectcategorie / projectnummer
AAA
TTN.2156
projecttitel
High-Tc three terminal devices
projectleider
Prof.dr. H. Rogalla
resultaat na 5 jaar
De gegenereerde achtergrondkennis heeft er toe bijgedragen dat de aansluiting van de vakgroep bij Europese initiatieven behouden is gebleven.
resultaat na 10 jaar
Nog steeds teert men op zijn roem, er is geen direct vervolg aan dit onderzoek gegeven.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 76
76
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
B BA
TE L.2158
projecttitel
Ontwerp en realisatie van een geïntegreerd optische Fabry-Perot resonator op micronschaal voor opto-optische functies
projectleider
Dr. H.J.W.M. Hoekstra
resultaat na 5 jaar
Er is aangetoond dat het mogelijk is tralies te produceren in een SiO 2 laag met een hoge kwaliteit over een gebied van enkele cm 2 . Er is programmatuur ontwikkeld voor de berekening van tijdsafhankelijk gedrag in een optisch nietlineaire (NL) Fabry-Perot (FP) resonator. Er zijn technieken ontwikkeld ter bepaling van de derde-orde NL-coëfficiënt. Er is een ontwerpstrategie ontwikkeld voor de realisatie van een geïntegreerd optisch NL FP resonator. resultaat na 10 jaar
De resultaten van het project worden op dit moment geïmplementeerd in programmatuur van KYMATA (voorheen BBV). In de nabije toekomst zal dit zeker tot inkomsten leiden.
projectcategorie / projectnummer
AAA
TTN.2169
projecttitel
Multi-laag structuren van hoge Tc supergeleiders met behulp van laser depositie
projectleider
Prof.dr. H. Rogalla
resultaat na 5 jaar
De mogelijkheden en onmogelijkheden van laserablatie zijn onderzocht. Men is erin geslaagd met medegebruikmaking van de Focussed Ion Beam techniek om SQUIDS te maken.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen nieuwe resultaten te melden.
projectcategorie / projectnummer
CCA
TWT.2215
projecttitel
Features, de ontbrekende schakel tussen CAD en CAM
projectleider
Prof.dr.ir. H.J.J. Kals
resultaat na 5 jaar
Gedurende het project is gewerkt aan de ontwikkeling en implementatie van het prototype FROOM. De nadruk lag daarbij op de interactieve Feature Definitie Module van FROOM. De 2D schetser met sweep mogelijkheden is in eerste vorm klaar. Binnen Computer Aided Tolerancing werkt de semi-automatische tolerantie specificatie.
resultaat na 10 jaar
Voor het ondersteunen van ‘collaborative engineering’ (CSCW) is gebruik gemaakt van public-domain/open source software.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 77
| Instelling
77
projecten 1990
U _ universiteit projectcategorie / projectnummer
AAA
TE L.2451
projecttitel
Development of protein sensor system
projectleider
Prof.dr.ir. P. Bergveld
resultaat na 5 jaar
Over het onderzoek werd aanvankelijk bij FOM in uitvoering genomen en later door de STW begeleid. Er zijn veel publicaties uit voortgekomen, de kennis dient nog steeds als basis voor mogelijke principes die uitgewerkt kunnen worden binnen het nog steeds ontluikende gebied van "proteonomics"
resultaat na 10 jaar
Het gaat om achtergrond en fundamentele kennis. Er zijn geen concrete producten en resultaten te melden. De kennis vindt nog steeds zijn weg in publicaties, college, lezingen.
utrecht
projectcategorie / projectnummer
B CA
U FA.1527
projecttitel
Site specific delivery of fibrinolytic compounds: improvement of the therapeutic index by using targeted, drug loaded liposomes projectleider
Prof.dr. D.J.A. Crommelin
resultaat na 5 jaar
Aan het eind van het project was men in staat aan te tonen dat de koppelingsreactie tussen plasminogeen en liposoom werkte en dat ook het geneesmiddel inactief in het liposoom kon worden opgesloten. De vinding werd geoctrooieerd en het concept werd verder uitgewerkt i.s.m. TNO Preventie en Gezondheid in een vervolgproject (UFA.3150).
resultaat na 10 jaar
In periode 1995 tot 1998 is door TNO uitputtend gezocht naar industriële partners die bereid zouden zijn een farmaceutisch product te ontwikkelen. Positieve reacties werden verkregen, maar helaas leidde dit (meestal vanwege marktstrategische redenen, en niet om technische redenen) niet tot verdere activiteiten.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 78
78
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
AAA
UCH.1564
projecttitel
Electrodepositie van metalen ten behoeve van de industriële electroplating en elektrowinning
projectleider
Mw.dr. M. Sluyters-Rehbach
resultaat na 5 jaar
Er is een methode ontwikkeld voor de elektrolytische depositie van kwik op platina, waarmee de stroomtransiëntmethode geverifieerd kan worden. Ook werden met de lichtverstrooiing afwijkingen van de diffusie-gecontroleerde groei aangetoond. Onderzoek aan oscillerende elektrochemische systemen toonde aan dat ook periodieke structuren, theoretisch kunnen worden verklaard. Het onderzoek heeft zijn vervolg gekregen in project UCH.3014. resultaat na 10 jaar
Ook na vervolgonderzoek (UCH.3014) konden geen directe toepassingen in de praktijk worden vertaald.
projectcategorie / projectnummer
CBA
U B I.1697
projecttitel
Onderzoek naar Fusarium-verwelkingsziekte bij anjers ten behoeve van de veredeling op resistentie
projectleider
Dr. D.M. Elgersma
resultaat na 5 jaar
De anjer-sector moet zich nog beraden via welke weg de uiteindelijke implementatie van de nieuwe toetsmethoden in het huidige bedrijfsproces zal plaatsvinden.
resultaat na 10 jaar
De nieuwe toets is vergeleken met de conventionele methode. Op basis van deze vergelijking kiest men voor de minder arbeidsintensieve (kostbare) conventionele methode. Een verregaande automatisering van de nieuwe toetsmethode is noodzakelijk om het systeem concurrerend te maken.
projectcategorie / projectnummer
AAA
U DG.1869
projecttitel
Toxic interaction of PCDD, PCDF and PCBs
projectleider
Prof.dr. W. Seinen
resultaat na 5 jaar
Uit het onderzoek blijkt dat PCB’s en dioxines voornamelijk additief werkzaam zijn en dat voor PCB’s het TEF-principe toegepast kan worden. Het project heeft concrete beleidsuitgangspunten opgeleverd en heeft daarmee aan de doelstelling beantwoord. De data zijn gebruikt door de WHO gebruikt voor de evaluatie en vaststelling van de TEFwaarden.
resultaat na 10 jaar
Er zijn geen verdere ontwikkelingen te melden.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 79
79
projecten 1990
projectcategorie / projectnummer
CCA
UTN.1932
projecttitel
Amorf silicium voor fotogevoelige lagen
projectleider
Prof.dr. W.F. van der Weg
resultaat na 5 jaar
De nieuwe lagen bleken geschikt om vierkleurendruk met een hoge resolutie mee te realiseren. Bovendien waren ze duurzaam en voldeden ze in vele opzichten beter dan de cadmiumlagen.
resultaat na 10 jaar
Helaas staakte Stork de verkoop van colorproofing machines. De ontwikkelde lagen waren specifiek ontworpen voor de Storkmachines, zodat andere toepassingen niet mogelijk waren.
projectcategorie / projectnummer
B BA
U DG.2111
projecttitel
Moleculaire biologie van Helminthen, in het bijzonder de resistentie tegen chemotherapeutica
projectleider
Dr. M.H. Roos
resultaat na 5 jaar
Primers zijn ontwikkeld op basis waarvan een diagnostische test kan worden samengesteld. De primers zijn nog foutgevoelig. In het kader van vervolgonderzoek zal met de gebruiker Eurodiagnostica een keuze worden gemaakt uit een aantal testconfiguraties. Bij succesvol resultaat zal deze gebruiker een prototype voor een kit ontwikkelen, die vervolgens in samenwerking met de eindgebruiker (Gezondheidsdienst voor Dieren) routinematig zal worden getest. resultaat na 10 jaar
Deze kit is uiteindelijk niet ontwikkeld. De projectleider had het werk nog enige maanden willen doorzetten met een student om de zaak te laten afronden. STW/ALW gaf hier geen aanvullende middelen voor, evenmin als de beoogde gebruiker.
projectcategorie / projectnummer
B BA
UCH.2115
projecttitel
Natchemische metallisering van Si
projectleider
Prof.dr. J.J. Kelly
resultaat na 5 jaar
Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van interessante methoden voor de metallisering van Si-oppervlakken. De ontwikkelde methodes blijken bredere toepassingsmogelijkheden te hebben dan aanvankelijk werd verwacht, bijv. in hun gebruik bij het metalliseren van glas voor display toepassingen. Een tweede methode, gebaseerd op fotokathodische metaalafzetting op amorf Si p-i-n zonnecellen, zou interessant kunnen zijn voor zonneceltechnologie. resultaat na 10 jaar
Het STW-project heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een nieuw metalliseringsproces voor silicon en andere substraten. Dit proces wordt bij Philips Galvano, Eindhoven en Philips Components, Nijmegen (en via Nijmegen in het verre oosten) toegepast. Het shortcircuit-probleem in de fotokathodische metaalafzetting op amorf Si p-i-n zonnecellen is kort na afloop van het project opgelost. Of dit proces daadwerkelijk wordt gebruikt is niet bekend.
Util_1607.qxd
80
4-4-2006
7:09
Pagina 80
| Instelling
V_
vrije universiteit amsterdam
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
AAA
VB I.1879
projecttitel
Produktie en uitscheiding van heterologe eiwitten door Escherichia coli en andere gramnegatieve bacteriën
projectleider
Prof.dr. W. Harder
resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft geleid tot potentiële verbeterde bacteriocines-uitscheidende-eiwittenvectoren voor de expressie en secretie van (heterologe) eiwitten door E. Coli.
resultaat na 10 jaar
Het onderzoek heeft niet geleid tot verdere toepassingen dan na vijf jaar.
projectcategorie / projectnummer
AAA
VFA.1909
projecttitel
Modelling of Histamine H1-receptor antagonists using computer-aided drug-design techniques
projectleider
Prof.dr. H. Timmerman
resultaat na 5 jaar
Men kwam tot de conclusie dat in tegenstelling tot wat eerder beschreven was, er géén verschil bestaat tussen perifeer en centraal gelegen H1-receptoren. Via modelling studies is veel inzicht verkregen in mogelijke conformaties van de binding-site in de histamine receptor. Het project heeft daarmee veel basale kennis over de H1-receptor/(ant)agonist interactie opgeleverd. De resultaten zijn gepubliceerd.
resultaat na 10 jaar
De onderzoekslijn is in de groep voortgezet. Incidenteel levert de groep adviezen aan de farmaceutische industrie over het werk aan de H1-antagonisten.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 81
| Instelling
81
projecten 1990
W _ wageningen universiteit
projectcategorie / projectnummer
AAA
WG B.1900
projecttitel
In situ lokalisatie van genprodukten van genetisch-gemodificeerde baculovirussen in insekten
projectleider
Prof.dr. R.W. Goldbach
resultaat na 5 jaar
Onderzocht werd de infectie van het modelvirus, AcMNPV, en daarvan afgeleide recombinante baculovirussen in Spopdoptera exigua rupsen. Dit heeft geleid tot inzicht in de werking van genetisch gemodificeerde baculovirussen en de invloed hiervan op de pathologie bij insecten. Door veranderde inzichten t.a.v. de veiligheid van (recombinante) producten worden insecten niet meer gebruikt als bioreactoren en vervangen door insectencelbioreactoren. resultaat na 10 jaar
Het onderzoek heeft niet tot meer resultaten dan na vijf jaar geleid.
projectcategorie / projectnummer
AAA
WG B.1974
projecttitel
Zoösporensuspensies als inoculum bij rhizomanie
projectleider
Prof.dr. R.W. Goldbach
resultaat na 5 jaar
De zoösporen-inoculummethode is zeer effectief in het besmetten van suikerbiet. Zelfs resistente biete-accessies worden aangetast. Dit opent de mogelijkheid om het infectieproces en de kinetiek daarvan in kaart te brengen. Het bleek niet mogelijk om de beoogde kwantitatieve toets te realiseren. Ook wegens de complexiteit werd het onderzoek voortijdig afgebroken. In de toekomst lijkt een toets op basis van een zoösporen verdunningsreeks wel haalbaar. resultaat na 10 jaar
In verband met bezuinigingen aan de universiteit is deze onderzoekslijn afgebroken. De problematiek is echter nog steeds actueel, te meer daar de maatschappelijke voorkeur op dit moment uitgaat naar klassieke veredelingsmethoden en natuurlijke resistentie. Voor een dergelijke veredeling is een goede biotoets onmisbaar.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 82
82
utilisatierapport 2001
projectcategorie / projectnummer
BBB
WB I.2184
projecttitel
Phytophthora porri in prei: epidemiologie en resistentie
projectleider
Ir. H.D. Frinking
resultaat na 5 jaar
Het infectieproces is modelmatig beschreven. Maatregelen voor de praktijk zijn algemeen bekend gemaakt. Uit vergelijking van cultuurrassen en wilde verwanten kwamen significante verschillen in resistentie naar voren. Nieuw kruisingsmateriaal wordt (tegen betaling) uitgegeven door het CPRO aan veredelingsbedrijven. De ontwikkelde dompeltoets geeft deze gebruikers de mogelijkheid resistenties van hun eigen kruisingsmateriaal te bepalen. resultaat na 10 jaar
Na het vertrek van de projectleider en de hoogleraar is het onderzoek op dit onderwerp niet verder voortgezet. Het plantmateriaal blijft via PRI beschikbaar.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 83
83
Util_1607.qxd
84
4-4-2006
7:09
Pagina 84
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1990
utilisatierapport 2001
A ACT GmbH (Tervuren) _ DE L.1980 ADVANTA S E E D S BV (Rilland) _ WG B.1974 AMC (Amsterdam) _ U FA.1527 AMOLF (Amsterdam) _ ETN.2178 _ FOP.2197 ARCAVIS (Delft) _ DEL.1982 ASM Europe BV (Bilthoven) _ UTN.1932 _ DTN.1939 ASM International (Bilthoven) _ DTN.1690 _ DTN.1888 ASM Lithography BV (Veldhoven) _ LGN.1706 _ FOP.2197 AVEBE b.a. (Foxhol) _ GST.1587 AZ Nijmegen St. Radboud (Nijmegen) _ LGN.1736 AZ Rotterdam _ TWT.2148 AZ VU (Amsterdam) _ LGN.1706 _ LCH.2293 Akzo Nobel Central Research BV (Arnhem) _ WLM.1766 _ DWT.2144 _ TEL.2158 _ DST.2305 Akzo Nobel Chemicals BV (Amsterdam) _ DWT.2144 Akzo Nobel Coatings BV (Sassenheim) _ DST.2305 Alcatel Bell (Antwerpen) _ NWI.2222 Alcoa Europe (Drunen) _ EWO.1659 Antec Leyden BV (Zoeterwoude) _ TST.1920 Autodesk BV _ DWT.2110 Avantium Technologies BV (Amsterdam) _ EST.1878
B Bannelcon v.o.f. (Noordwijkerhout) _ DWT.1449 Billiton Research BV (Arnhem) _ UCH.1564 Bioscan BV (Bilthoven) _ LGN.1736 Biothane Systems International (Delft) _ DST.1548 Bouwdienst Rijkswaterstaat (Zoetermeer) _ DCT.1904
C CAD Services Nederland BV (Nieuwegein) _ DWT.2110 CAM Implants BV (Leiden) _ LGN.1736 _ LGN.1984 CENTRAAL_DLO (Wageningen) _ AB I.1834 CH L Netherlands BV (Katwijk) _ DE L.1614 Canberra Semiconductor NV (Olen) _ DTN.1689 Cementfabriek IJmuiden (CEMIJ) BV (IJmuiden) _ DCT.1935 Centre for Quantitative Methods (Eindhoven) _ EWI.1589 Centrum voor Wiskunde en Informatica (Amsterdam) _ AWI.1691 Commercial Business Support (Heemstede) _ DEL.1982 Control Data BV (Delft) _ TWT.2215 Coöperatieve Nederlandse (Gennep) _ GBI.2108 Cordis Europa NV (Roden) _ LGN.1736 Corus Staal BV (IJmuiden) _ DST.1699 _ ETN.2178 _ DST.2305 _ FAM.2466 Cosun (Breda) _ WGB.1974
D DHV Raadgevend Ingenieursbureau BV (Amersfoort) _ DCT.1935 DHV Water BV (Amersfoort) _ DST.1548 DOW Benelux NV (Terneuzen) _ DWT.2144 DSM (Delft) _ GBI.1929 _ ACH.1988 DSM Research (Delft) _ NNS.1566 DSM Research BV (Geleen) _ WLM.1766 _ EEL.1867 _ EST.1878 _ DWT.2144 DSM_Gist BV (Delft) _ EST.1911 _ TST.1920 _ GBI.1929 _ ABI.1985 _ LBI.1989 Delft Instruments BV (Delft) _ DTN.1689 Demkolec (Haelen) _ EEL.1867 Dräger Medical Electronics (Riethoven) _ EST.1911 Dutch Vision Systems BV (Breda) _ AWI.1691 Dyna Dental Engineering (Bergen Op Zoom) _ LGN.1736
E E.I. Dupont de Nemours & Company (Wilmington) _ DWT.2144 ESA/ESTEC (Noordwijk) _ DEL.1614 _ TTN.2125 _ TTN.2156 _ TTN.2169 ESTEC (Noordwijk) _ TTN.2134 Eastman Chemical Company _ DWT.2144 Esso Nederland BV (Botlek) _ DEL.1980 Euro_Diagnostica BV (Arnhem) _ GGN.1924 _ UDG.2111
F Firma Lek & Zonen (Nieuwveen) _ UBI.1697 Fokker Services BV (Schiphol Airport) _ TWT.1996 _ TWT.2215 Fokker Space BV (Leiden) _ TTN.2125 _ TTN.2156 _ TTN.2169 Fugro Ingenieursbureau BV (Leidschendam) _ DCT.1870
G G.M. Medical Bracing BV (Loon Op Zand) _ TWT.2148 Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam _ DCT.1737 Gemeentewerken Rotterdam _ DCT.1904 Genencor International BV (Leiden) _ GBI.1622 _ VBI.1879 GeoDelft (Delft) _ DCT.1870
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 85
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1990
H Harimex_Lagos BV (Loenen) _ TST.2123 Hauzer Techno Coating BV (Venlo) _ ETN.2178 Heineken Nederland BV (Zoeterwoude) _ DEL.1980 Hewlett Packard Nederland BV _ AWI.1691 _ DEL.1982 Hollandse Beton en Waterbouw BV (Gouda) _ DCT.1892 Hoogovens BV (IJmuiden) _ UCH.1564 Hunter Douglas Europe (Rotterdam) _ DST.2305 Hydraudyne BV (Boxtel) _ DWT.1449
I IBM Nederland NV (Utrecht) _ TWT.2215 IBN_DLO (Wageningen) _ GBI.2124 ICI Chemicals and Polymers Group _ DWT.2144 INTRON (Sittard) _ DCT.1935 IPL_TNO BV (Veldhoven) _ DCT.1892 ISA Riber S.A. (Rueil_Malmaison) _ DTN.1939 Instituut voor de Veredeling van Tuinbouwgewassen (Wageningen) _ UBI.1697 Instituut voor Rationele Suikerproduktie (Bergen Op Zoom) _ WGB.1974 Intron BV (Geldermalsen) _ ACH.2183 Iovis Biomedical & Pharmaceutical (Amsterdam) _ VFA.1909 It Fryske Gea (Beetsterswaag) _ GBI.2124
J JDS Uniphase Netherlands BV (Eindhoven) _ TEL.2158
K KEMA Nederland BV (Arnhem) _ EEL.1867 _ DCT.1935 _ DEL.1980 _ ACH.2183 KNMI (De Bilt) _ DEL.1614 KPN Research (Leidschendam) _ DEL.1614 Koppert BV (Berkel en Rodenrijs) _ ABI.1834
L LUMC (Leiden) _ LGN.1706 _ GCH.2301 Logion BV (Rotterdam) _ EWI.1589
M Medis Medical Imaging Systems BV (Leiden) _ LGN.1706 Mennema (Ridderkerk) _ DCT.1904 Ministerie van LNV (Den Haag) _ UDG.1869 _ WGB.1974 Ministerie van VROM (Den Haag) _ UDG.1869 _ ACH.2183 Ministerie van WVC (Rijswijk) _ UDG.1869 Multihouse TSI BV (Amsterdam) _ AWI.1691
N NATO C3 Agency (Den Haag) _ DEL.1614 NCC (Bilthoven) _ DST.2305 NIKO_TNO (Groningen) _ GST.1587 NIZO (Ede) _ NNS.1566 NLR (Amsterdam) _ DEL.1614 _ EWO.1659 _ EWI.1753 NMi Van Swinden Laboratorium BV (Delft) _ DTN.2179 _ ACH.2183 NOVEM (Sittard) _ EEL.1867 NTZ (Enkhuizen) _ WBI.2184 NV Afvalverwerking Rijnmond (Rozenburg) _ ACH.2183 NV Huisvuilcentrale Noord_Holland (Alkmaar) _ ACH.2183 NV Koninklijke Sphinx (Maastricht) _ EWI.1753 NV Organon (Oss) _ UFA.1527 _ VFA.1909 _ LBI.1989 _ TST.2123 Nationale Raad voor Landbouwkundig Onderzoek (Den Haag) _ DEL.1614 NedGraphics BV (Utrecht) _ DEL.1982 Nedap NV (Groenlo) _ TWT.1996 Nederlands Verpakkingscentrum (Gouda) _ TEL.1490 _ EST.1911 Nederlandse Philipsbedrijven BV (Eindhoven) TWT.1996 _ DTN.1939 _ ETN.2178
O Oldelft BV (Delft) _ LGN.1706 Ortec Consultants (Gouda) _ EWI.1589
P PAQUES BV (Balk) _ DST.1548 PT STRUCTURAL Design & Analysis BV (Rozenburg) _ DCT.1904 PTT Telecom (Den Haag) _ TEL.2158 Parker_Pradifa GmbH (Bieligheim_Bissingen) _ EWT.1896 Pharmachemie BV (Haarlem) _ LCH.2293 Pharmacian LKB (Woerden) _ GGN.1924 Philips (Drachten) _ TWT.2215 Philips Analytical BV (Almelo) _ FOP.2197 Philips Analytical
85
Util_1607.qxd
86
4-4-2006
7:09
Pagina 86
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1990
utilisatierapport 2001
X_ray BV (Almelo) _ DTN.1689 _ DST.1699 _ TTN.2134 Philips Components Nijmegen _ UCH.2115 Philips Eindhoven _ FAM.2466 Philips Enabling Technologies Group (Eindhoven) _ TWT.2215 Philips GmbH (Hamburg) _ TTN.2125 _ TTN.2156 _ TTN.2169 _ ETN.2178 Philips Lighting BV (Eindhoven) _ DEL.1982 Philips Medical Systems Nederland BV (Best) _ DTN.1683 _ DEL.1982 Philips Research Laboratories (Eindhoven) _ TEL.1641 _ DTN.1690 _ DTN.1888 _ EWT.1896 _ DEL.1982 _ UCH.2115 _ GNS.2137 _ TEL.2158 _ DTN.2179 _ NWI.2222 _ FAM.2466 Philips Semiconductors (Nijmegen) _ DTN.1690 _ DTN.1692 Plant Research International BV (Wageningen) _ UBI.1697 _ WGB.1974 _ WBI.2184 Prego Rijsenhout BV (Rijsenhout) _ UBI.1697 Produktschap Tuinbouw (Zoetermeer) _ GBI.2108 Proefstation voor Bloemisterij in Nederland (Aalsmeer) _ AB I.1834 Proefstation voor de Bloemisterij (Aalsmeer) _ U B I.1697 Proefstation voor de Bloemisterij en Glasgroente (Naaldwijk) _ ABI.1834 Proefstation voor de Champignoncultuur (Horst) _ GBI.2108 Provinciale Waterstaat Groningen _ DST.1548
Q Quest International NV (Ashford, Kent) _ DST.2302
R RIVM (Bilthoven) _ UDG.1869 _ LBI.1989 _ UDG.2111 RIVM - MGB (Bilthoven) _ BST.1925 Rexroth Hydraudyne BV. (Boxtel) _ DWT.1449 Reynolds Aluminium Holland BV (Harderwijk) _ DST.2305 Rhenus BV (Rotterdam) _ WLM.1766 Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (Amersfoort) _ ETN.2178 Rijkswaterstaat _ DCT.1737 _ DCT.1870 _ DCT.1884
S SKF Engineering & Research Centre BV (Nieuwegein) _ FAM.2466 SPaSE (Nijmegen) _ NWI.2222 SRON (Utrecht) _ TTN.2134 _ FOP.2197 SSDZ (Delft) _ BST.1925 _ UDG.2111 STOWA (Utrecht) _ DST.1548 SUN Micro_systems (Amersfoort) _ AWI.1691 Sagantec Nederland (Eindhoven) _ DTN.2173 Sentron BV (Roden) _ TEL.1490 Shell Nederland BV (Den Haag) _ EEL.1867 Shell Research and Technology Centre (Amsterdam) _ WLM.1766 _ EEL.1867 _ EST.1878 _ DCT.1884 _ GNS.2137 _ ETN.2178 Shell SIEP BV (Rijswijk) _ DCT.1870 Sigma Coatings BV (Amsterdam) _ DST.2305 Sikkens BV (Sassenheim) _ DCT.1935 Solvay Pharmaceuticals BV (Weesp) _ UFA.1527 _ VFA.1909 _ GGN.1924 _ GCH.2301 _ DST.2302 St. Maartenskliniek (Nijmegen) _ TWT.2148 Staatsbosbeheer (Driebergen) _ GBI.2124 Stichting CROW (Ede) _ DCT.1884 Stichting CUR (Gouda) _ DCT.1935 Stichting Gezondheidsdienst voor Dieren in Oost_Nederland (Deventer) _ UDG.2111 Stichting IFRF (IJmuiden) _ EEL.1867 Stork Digital Imaging BV (Boxmeer) _ UTN.1932 Stork Mufac (Hengelo Ov.) _ TWT.1996 Stork Product Engineering BV (Amsterdam) _ DST.1548 Stork Protech BV (Schiedam) _ DCT.1904 Stork Screens BV (Boxmeer) _ UCH.1564 Syngenta Seeds BV (Enkhuizen) _ WBI.2184
T TNO _ DTN.1683 TNO Bouw (Delft) _ EWO.1659 _ DCT.1737 _ DCT.1904 _ DCT.1935 TNO Industrie (Eindhoven) _ DEL.1614 TNO Voeding (Zeist) _ UDG.1869 TNO_FEL (Den Haag) _ DEL.1614 _ DEL.1982 _ TTN.2125 _ TTN.2156 _ TTN.2169 TNO_MEP (Apeldoorn) _ DST.1548 _ GBI.1929 TNO_STB (Delft) _ DWT.1449 TNO_TPD TU Delft _ GNS.1612 _ AWI.1691 _ DEL.1982 _ TTN.2134 TNO_TPD TU Eindhoven _ TTN.2125 _ TTN.2156 _ TTN.2169 TNO_WT (Delft) _ EST.1878 Tauw Milieu BV (Deventer) _ ACH.2183 Thales Naval Systems Nederland BV (Hengelo) _ DEL.1614 Twijnstra Gudde NV (Amersfoort) _ DCT.1892
U UMC (Utrecht) _ AWI.1691 Unilever Research (Vlaardingen) _ NNS.1566 _ WLM.1766 _ VBI.1879 _ BST.1925 _ ABI.1985 University of Ghent (Gent) _ NWI.2222
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 87
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1990
V Van Gend en Loos BV (Houten) _ EWI.1589 Vereniging van Nederlandse Tuinbouw Studiegroepen (Honselersdijk) _ UBI.1697 Vereniging Bevordering Werken in Asfalt (VBW) (Breukelen) _ DCT.1884 Vereniging Natuurmonumenten (‘s Gravenland) _ GBI.2124
W Waterloopkundig Laboratorium (Delft) _ DWT.1449
X X_Flow BV (Almelo) _ WLM.1766
Y Yamanouchi Europe BV (Leiderdorp) _ UFA.1527
87
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 89
Utilisatierapport 2001
| Projecten
1995
Util_1607.qxd
90
4-4-2006
7:09
Pagina 90
| Projecten 1995
utilisatierapport 2001
HIERONDER STAAN DE GEGEVENS DIE U OP DE PROJECTPAGINA’S KUNT TEGENKOMEN
project
kredieten
doel
Het projectnummer, de laatste vier
De door STW aan dit project
Een korte omschrijving van de
cijfers vormen het volgnummer waar-
toegekende subsidie (in kf).
doelstellingen van het onderzoek.
op de projecten zijn gesorteerd. contracten/octrooien
resultaten
titel
Soort overeenkomst welke met een
Een overzicht van de behaalde
De titel van het project.
gebruiker is afgesloten (optie, licen-
resultaten.
tie, bijdrage, samenwerking, raamBPI
overeenkomst, etc.) en eventuele
gebruikers
De utilisatiecategorieën waarin het
octrooien/octrooiaanvragen.
Een lijst met de (afgekorte) namen
project is ingedeeld.
van de gebruikers bij het project. inkomsten
projectleider
Op dit project verkregen inkomsten
Naam van de projectleider.
van derden.
A_ universiteit van amsterdam
G_ rijksuniversiteit groningen
C_ cwi-instituten
D_ technische universiteit delft
E_ technische universiteit eindhoven
91
116
95
L_ universiteit leiden
96
N_ k atholieke universiteit nijmegen
120
105
R_ erasmus universiteit rotterdam
123
F_ FOM-instituten
114
T_ universiteit twente
118
125
U_ universiteit utrecht
W_ wageningen universiteit
133
13 9
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 91
| Instelling
91
projecten 1995
A _ universiteit van amsterdam
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Tumordiagnostiek met behulp van fluorescentiebeeldvorming
totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
828,50
CCB projectleider
AG N.3413
inkomsten in kf.
Dr.ir. H.J.C.M. Sterenborg
doelstelling
Een optisch systeem ontwikkelen waarmee aan het oppervlak liggende tumoren niet-invasief gediagnosticeerd kunnen worden. Toepassingsgebieden liggen in huidonderzoek, in de neurologie en in de endoscopie. Het systeem zal op een beperkte groep patiënten getest worden. resultaat na 5 jaar
Het systeem is gebouwd, getest en met fantomen geëvalueerd. De eerste trials zijn succesvol. Er is overleg met Storz om met deze methode een grote trial op te zetten, maar door tegenslag heeft dit bedrijf daar nu nog geen middelen voor. Gekeken wordt of de opstelling met standaard apparatuur van Storz gebouwd kan worden. Ook in Nederland zal worden gepoogd het klinisch onderzoek door te laten lopen.
gebruikers
AZ Rotterdam / Philips Medical Systems Nederland BV, Best
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 92
92
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
CCA
Optimal measurement of bioelectric events: development of multichannel, configurable, isolated, miniature instrumentation
AG N.3416
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. C.A. Grimbergen
1.678,13
doelstelling
Het ontwikkelen van een instrument waarmee biopotentialen kunnen worden gemeten zonder de beperkingen van de huidige systemen. Eerder (project AGN.1667) is gebleken dat er onvoldoende kennis is over de inductiemechanismen van hoge frequentie-interferentie en het gedrag van oppervlakte-elektroden bij het meten van fysiologische signalen. Ook zijn bestaande systemen commercieel niet aantrekkelijk, omdat deze voor een beperkt doel te gebruiken zijn. resultaat na 5 jaar
Er is een hoog kwalitatief biopotentiaal (EEG, ECG, EMG) meetsysteem ontwikkeld dat universeel configureerbaar is. Dit systeem wordt geproduceerd en verkocht door de uit meerdere STW-projecten voortgekomen hightech starter BioSemi. De volgende producten zijn voortgekomen uit het project: Actieve elektrode, actief elektromyografie-meetmatje, Mark-6 digitaal meetsysteem en zijn opvolger Mark-8 (met dezelfde ontwerpfilosofie maar goedkoper om te produceren en makkelijker te servicen) en Ana-1 analoog meetsysteem voor gebruik in MEG/MCG-installaties. gebruikers
HYMEC BV, Sittard / AMC, Amsterdam / UMC, Utrecht / Medtronic Bakken Research Center BV, Maastricht / Schwind Benelux BV, Oosterbeek / Philips Research Laboratories, Eindhoven / Roessingh Research en Development, Enschede
projectcategorie / projectnummer
B CA
ANS.3455
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Giant magnetoresistance in thermodynamically stable materials
contracten/octrooien
480,45
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. E. Brück
doelstelling
Voor sensoren voor beweging en versnelling is miniaturisering van groot belang. De thermische stabiliteit van magnetoweerstandsmaterialen is van belang voor toepassingen bij hoge temperaturen tot 200°C zoals in ABS en andere toepassingen in auto’s. Er werd onderzoek gedaan naar de robuustheid van verschillende combinaties van materialen tegen externe invloeden en naar de mogelijke toepasbaarheid van intermetallische verbindingen. resultaat na 5 jaar
Gebleken is dat een sandwich-structuur op silicium met de ingrediënten Ta, IrMn, FeCo en Cu de hoogste robuustheid vertoond. Deze structuur is getoetst op thermische relaxatie en het is gebleken dat irreversibele veranderingen pas bij 290°C optreden. Bij Philips zijn sensoren gebaseerd op deze materialen ontwikkeld. Deze sensoren kunnen tot 275°C worden verwarmd en kunnen een veld van 150 kA/m doorstaan. Ze zijn geschikt voor de beoogde toepassingen maar nog niet op de markt. gebruikers
Philips Research Laboratories, Eindhoven
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 93
93
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Biologische bestrijding van spintmijten in de tomatenteelt onder glas
totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
AAA
AB I.3526
inkomsten in kf.
Prof.dr. M.W. Sabelis
670,67
doelstelling
Bij tomaat vormen kasspintmijten een plaag, die bij gebrek aan goede biologische bestrijding met roofmijt alleen chemisch bestreden kan worden. Daarom is getracht beter aangepaste roofmijt-stammen te verkrijgen d.m.v. genetische verbetering. Na enkele generaties bleken de prestaties van de mijten sterk verbeterd te zijn. De verklaringen: fysiologische aanpassing of natuurlijke selectie. Het doel is uit te zoeken welke verklaring de juiste is. resultaat na 5 jaar
Het succes van de roofmijten lijkt vergroot te kunnen worden, maar de verschillen waren niet groot genoeg. Omdat de verschillen wel consistent waren, is het aan te bevelen eenzelfde aanpak te herhalen met andere stammen van deze mijt. Omdat bij deze bestrijding ook klimaatomstandigheden een grote rol spelen, wordt dit herhaald met droogteresistente mijten. Men kan de prestatie van de mijten ook verbeteren door kweek op dieet of op tomaat. De aanbevelingen worden overlegd met Koppert. Men wil een project indienen om andere roofmijtlijnen en rovertypen te testen. gebruikers
Koppert BV, Berkel en Rodenrijs / Proefstation voor de Bloemisterij en Glasgroente, Naaldwijk
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Selectieve hydroformylering met rhodiumkatalysatoren
totale toewijzing in kf.
611,43
contracten/octrooien
Licentie: CW-NWO; UvA;Hoechst Aktiengesellschaft Octrooien: EU.99116208.2 Valeradehyde and process for its
CCC projectleider
Prof.dr. P.W.N.M. van Leeuwen
ACH.3560
inkomsten in kf.
515,00
preparation
doelstelling
Doel van het onderzoek is tweeledig: 1. Het ontwikkelen van selectieve en snelle katalytische routes voor de omzetting van alkenen in aldehyden. Doelmoleculen zijn lagere en hogere lineaire aldehyden welke kunnen worden omgezet in alkoholen én T-alken-1-olen en 1,T-diolen (reukstoffen, diolen voor polyesters en polyurethanen). 2. De selectieve katalytische bereiding van enantiomeer zuivere aldehyden, tussenprodukten voor de farmaceutische industrie. resultaat na 5 jaar
Er zijn nieuwe xantphos liganden ontwikkeld die de relatie tussen de natuurlijke bijt-hoek en de katalytische activiteit en selectiviteit hebben aangetoond. Tevens zijn er nieuwe chirale fosfine-fosfietliganden ontwikkeld en toegepast in de asymmetrische homogene katalyse. In alle katalytische reacties is het chirale koolstof atoom in de ruggengraat verantwoordelijk voor de enantioselectiviteit geïnduceerd door het ligand. De nieuwe katalyse systemen zijn door Hoechst geoctrooieerd en het project is met steun van Hoechst/Celanese voortgezet (ACH.4656). gebruikers
DSM Research BV, Geleen / Hoechst Holland NV, Vlissingen / Celanese GmbH, Oberhausen / Aventis Research & Technologies GmbH, Frankfurt Am Main
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 94
94
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
CCA
ATH.3637
totale toewijzing in kf.
417,50
projecttitel
Klinische evaluatie van tandheelkundige restauraties geproduceerd door een computergeïntegreerd ontwerp- en fabricagesysteem contracten/octrooien
Concept: Elephant Dental BV; Technologiestichting STW
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr. C.L. Davidson
doelstelling
Doel van het project is het klinisch evalueren van een methode ontwikkeld voor het fabriceren van tandheelkundige bruggen en kronen, waarbij opto-elektronica, computertechniek en sintertechnologie wordt toegepast. Deze CAD-CAM methode (CICERO) is ontwikkeld door Elephant Edelmetaal BV. Zij leveren ook de materialen en de te testen kronen. resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft aangetoond dat de kwaliteit van de met het CICERO CAD/CAM-systeem gefabriceerde tandheelkundige restauraties lijkt te voldoen aan de gestelde eisen, zodanig dat het verder klinisch onderzoek bij een grotere groep patiënten rechtvaardigt.
gebruikers
Elephant Dental BV, Hoorn / Itter Electronics, Hardenberg
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 95
| Instelling
95
projecten 1995
C _ cwi-instituten
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Wavelets: analysis of seismic signals
totale toewijzing in kf.
555,40
contracten/octrooien
Overig: Technologiestichting STW; KNMI
CCA projectleider
CWI.3403
inkomsten in kf.
Dr. N.M. Temme
doelstelling
Onderzoek van seismische signalen met behulp van wavelets.
resultaat na 5 jaar
Er is programmatuur ontwikkeld om seismische signalen beter te analyseren dan tot nog toe. Een detachering bij het KNMI leidde tot een afspraak met het KNMI om de algoritmen te implementeren in een KNMI-programma voor eigen gebruik. Het KNMI heeft ook datasets voor tests beschikbaar gesteld. Bij Shell SIEP zijn tests gedaan om groundroll uit seismische metingen te verwijderen. Er waren verbeteringen maar niet voldoende om implementatie bij Shell te rechtvaardigen. gebruikers
MARIN, Wageningen / CWI, Amsterdam / KNMI, De Bilt / Shell SIEP BV, Rijswijk
Util_1607.qxd
96
4-4-2006
7:09
Pagina 96
| Instelling
utilisatierapport 2001
D _ technische
universiteit delft
projectcategorie / projectnummer
B00
DTN.3198
totale toewijzing in kf.
263,86
projecttitel
Microfabrication of Al-bicrystals and their application in electromigration studies contracten/octrooien
projectleider
Dr. P.F.A. Alkemade
inkomsten in kf.
250,00
doelstelling
Elektromigratie in aluminium verbindingen op Integrated Circuits (IC’s) is een belangrijke oorzaak van storingen. Ondanks onderzoek is er veel onduidelijkheid over het verband tussen elektromigratie en betrouwbaarheid. Dit wordt vooral veroorzaakt door de vele parameters die een rol spelen en moeilijk te ontwarren zijn. Het doel is om een modelsysteem te ontwikkelen waarmee de verschillende parameters onafhankelijk van elkaar bestudeerd kunnen worden. resultaat na 5 jaar
De betrokken promovendus werd na anderhalf jaar een lange tijd ziek en heeft het onderzoek na zijn herstel niet voortgezet. Omdat het niet mogelijk bleek om binnen redelijke termijn een opvolger te vinden, is het project voortijdig beëindigd.
gebruikers
Philips Semiconductors, Nijmegen / Siemens AG, Munchen / Philips Research Laboratories, Eindhoven / Mietec/Alcatel, Oudenaarde
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 97
97
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Optimalisatie van homogeen gloeien tussen gieten en warmextrusie van aluminiumlegeringen totale toewijzing in kf.
444,15
contracten/octrooien
Bijdrage: Technische Universiteit Delft; Corus Staal BV
projectleider
Prof.dr.ir. S. van der Zwaag
CCA
DM E.3242
inkomsten in kf.
95,00
doelstelling
Dit project betrof de optimalisatie van een cruciale gloeibehandeling van gegoten aluminium billets (‘palen’) welke nodig is om via warm-extrusie producten met goede mechanische eigenschappen en van goede oppervlaktekwaliteit te verkrijgen. resultaat na 5 jaar
Corus Research gebruikt het ontwikkelde model in een viertal extrusielocaties om een betrouwbare schatting van de effecten van samenstellingsveranderingen op de extrusiekrachten te verkrijgen. Bij Alcoa Drunen zijn produktieproblemen door een verandering in de voorverwarming tot de extrusietemperatuur opgelost en is een betere procesvoering gevonden. De contacten met Boal hebben geresulteerd in promotieonderzoeken op het gebied van het extrusiegedrag.
gebruikers
Corus Staal BV, IJmuiden / Alcoa Europe, Drunen / Reynolds Aluminium Holland BV, Harderwijk
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Onderzoek naar praktisch toepasbare, storingongevoelige configuraties van magnetische lagering totale toewijzing in kf.
439,92
contracten/octrooien
PCT.NL98/00092 Aangedreven magneetlager
projectleider
B CA
DWT.3262
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. H.F. van Beek
doelstelling
Men wil lagers ontwikkelen, waarin de langs elkaar bewegende delen door magnetische velden gescheiden zijn. Het betreft lagers voor een rechtlijnige beweging of beweging in een vlak. De positie van de zwevende delen wordt elektromagnetisch gestabiliseerd. Aandrijving van de delen gaat elektromagnetisch. Deze lagers slijten niet en behoeven geen smering. Je kunt ze in vacuüm gebruiken, waardoor je ze kunt gebruiken in nieuwe generaties van b.v. wafersteppers. resultaat na 5 jaar
Er is een werkend demonstratiemodel gerealiseerd en er is uitgebreide en generieke kennis verkregen over de manier waarop je magnetische lageringen moet ontwerpen en wat de mogelijkheden ervan zijn. In die zin zal het proefschrift toegepast worden als een "handboek". De onderzoekers constateren dat de industrie belangstelling begint te krijgen voor deze lageringen. Tijdens het onderzoek is er veel contact geweest met ASML en SKF om rechten op de beschermde kennis over te dragen, maar tot een contract is het niet gekomen. Twee onderzoekers traden in dienst van SKF. gebruikers
Philips CFT, Eindhoven / ASM Lithography BV, Veldhoven
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 98
98
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
ABA
Measurement and computation of scalar fluctiations and mixing properties in turbulent flows
DWT.3296
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. F.T.M. Nieuwstadt
560,28
doelstelling
De ontwikkeling en de toepassing van een experimentele techniek om het menggedrag in turbulente stromingen te bestuderen met gebruik van twee optische meetmethoden: LIF (laser induced fluorescence) en PIV (particle image velocimtry). resultaat na 5 jaar
Er is een nieuwe opstelling gebouwd met een geometrie en een stromingspatroon die ook eenvoudig kunnen dienen voor berekeningen. De belangrijkste utilisatie van deze nieuwe experimentele tool is de validatie van de rekenresultaten. Gedurende het project zijn stromingspatronen doorgerekend die relevant zijn voor industriële situaties. Het onderzoek wordt voortgezet met financiering van FOM.
gebruikers
WL - Delft Hydraulics, Delft / DSM Research BV, Geleen
projectcategorie / projectnummer
CCB
DWI.3305
totale toewijzing in kf.
269,70
projecttitel
Computation of almost incompressible flows
contracten/octrooien
Licentie: ECN; Technologiestichting STW
projectleider
Prof.dr.ir. P. Wesseling
inkomsten in kf.
15,50
Licentie: Technologiestichting STW; Universiteit Utrecht
doelstelling
Het ontwikkelen van een numerieke methode die zowel voor compressible als voor incompressible stromingen geschikt is.
resultaat na 5 jaar
De DeFT code is uitgebreid tot compressibele stromingen en toegepast op de stroming in een spleetblazer by AKZONobel. Vier licenties zijn uitgegeven aan gebruikers. De DeFT code wordt verder ontwikkeld in een NWO/SWON project, met name voor uitbreiding van de functionaliteit naar niet-perfecte vloeistoffen. Dit heeft geleid tot toepassing bij DeFT-licentiehouder ESTEC op het uitblazen van hydrazine in de ruimte. Toepasbaarheid op hydrodynamische stromingen met cavitatie is aangetoond. TUD-L&R wil DeFT gaan gebruiken voor berekening van aero-elastische stromingen. gebruikers
WL - Delft Hydraulics, Delft / Corus Staal BV, IJmuiden / Akzo Nobel Central Research BV, Arnhem / TNO TPD, Delft / ECN, Petten / NV Nederlandse Gasunie, Groningen / ESTEC, Noordwijk / Shell Research and Technology Centre, Amsterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 99
99
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
AAA
Swirling flow characteristics and particle separation in gas-solids cyclones of varying geometry totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
DTN.3338
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. H.E.A. van den Akker
426,44
doelstelling
De bedoeling van dit project is om het stromingstechnische begrip van cyclonen te verdiepen. Daarbij gaat het op de eerste plaats om de stabiliteit van de ronddraaiende stroming in de cycloon en om de vraag hoe het turbulente snelheids- en drukveld in een cycloon bepaald wordt door debiet en cycloondimensies. resultaat na 5 jaar
De wetenschappelijke doelen zijn bereikt. Laser-Doppler snelheidsmetingen zijn uitgevoerd aan een cycloon en een swirl tube separator, waarbij speciale aandacht is geschonken aan de precederende beweging van de vortex. Met de verkregen set LDA data is onderzocht welk sluitingsmodel voor de turbulente spanningen het best voldoet in Computational Fluid Dynamics (CFD) simulaties van de turbulente gasstroming in deze cyclonen. Het project heeft achtergrondinformatie voor de gebruikers opgeleverd. gebruikers
Corus Staal BV, IJmuiden / Shell SIOP BV, Amsterdam / Van Tongeren Kennemer BV, Beverwijk / Fluent Europe Ltd., Sheffield / Raadgevend Ingenieursbureau voor Milieu en Innovatie, Amsterdam
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Naar rationele ontwerpmodellen voor dilatatievoegen en scheurcontrole in metselwerk totale toewijzing in kf.
320,16
contracten/octrooien
projectleider
CCB
DCT.3406
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. J.G. Rots
doelstelling
Rationalisering van de ontwerpmodellen voor dilatatievoegen en scheurcontrole in de stapelbouw.
resultaat na 5 jaar
In dit PIONIER-onderzoek is met succes voortgebouwd op de in project DCT.3052 ontwikkelde kennis. Voor de verificatie van het model is onder andere gekeken naar de experimenten uit project EBW.3367. De resultaten zijn geïmplementeerd in het eindige-elementenpakket DIANA. Via de CUR zijn afgeleide rekenregels voor de praktijk toegankelijk gemaakt.
gebruikers
Hogeschool ’s-Hertogenbosch / Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten, De Steeg / University of Minho, Azurem, Guimaraes (Portugal) / TNO Bouw, Delft / Research Centrum Kalkzandsteenindustrie, Hilversum
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 100
100
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
CBA
Computer modelling and investigation of moulding process for powder plastisols
DST.3421
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
Dr.ir. J. Duszczyk
1.001,17
inkomsten in kf.
130,00
doelstelling
Bij poeder spuitgieten (PIM) worden metaal poeders gemengd met een polymeer tot een zogenaamd plastisol. Dit mengsel wordt tijdens het spuitgietproces bij hoge temperatuur in mallen gespoten. Doel van het project is de ontwikkeling van een computermodel dat het PIM-proces beschrijft, en de experimentele validering van dat model en de modelparameters. resultaat na 5 jaar
De reologische eigenschappen van het plastisol zijn bepaald. Bepaling van deze parameters is mogelijk met een commercieel verkrijgbaar rekenprogramma dat veel wordt gebruikt bij plastic spuitgieten, aangepast voor het PIM proces. De resultaten van het model (2,5D) zijn vervolgens getoetst in een speciale spuitgietmal. Aangetoond werd dat het model de ontwikkeling van de belangrijkste parameters, zoals temperatuur, het smelt-front, nauwkeurig kan voorspellen. In een vervolgproject (DST.4823) zal een volledig 3-D model worden ontwikkeld. gebruikers
TNO-STB, / ECN, Petten / PIM-Tech BV, Apeldoorn / D. de Kat BV, Velp / FORMATEC TECHNICAL MOULDING BV, Goirle / Eurocast BV, Apeldoorn / Corus Staal BV, IJmuiden / ITB Precisietechniek, Boxtel
projectcategorie / projectnummer
CCA
DLR.3433
totale toewijzing in kf.
841,43
projecttitel
De ontwikkeling van een geavanceerd kwaliteitscontrolesysteem voor Vezel-Metaal-Laminaten (VML)en composieten op basis van ultrasone inspectietechnieken contracten/octrooien
projectleider
Prof.ir. L.B. Vogelesang
inkomsten in kf.
200,00
doelstelling
Het project richt zich op de verdere ontwikkeling van nieuwe inspectietechnieken voor zowel vezelmetaal-laminaten als composieten. Deze materialen bestaan uit afwisselend zeer dunne aluminium- en composietlagen en hebben extreem goede vermoeiings, impact, en brandwerende eigenschappen. Aan de TUD is een techniek ontwikkeld, incl. software, waarmee de demping van de amplitude door interferentie juist wordt gebruikt als indicator van de algehele kwaliteit. resultaat na 5 jaar
Er is een nieuw inspectie software-pakket ontwikkeld: the Automated Laminate Inspection System (ALIS). Hiermee kunnen ultrasone metingen aan VML en composieten worden geanaliseerd. Van de vezelmetaallaminaten is Glare, met glasvezels, en Arall, met aramide vezels, de bekendste. Het onderzoek heeft de haalbaarheid aangetoond van een driedimensionale beeldvormingsmethode, gebaseerd op hoge-resolutie reflectiemetingen. Momenteel wordt hard gewerkt aan het toepasbaar maken van het systeem. gebruikers
TNO-TPD TU Delft / Ten Cate Advanced Composites, Nijverdal / Structural Laminates BV, Delft / Fokker Special Products BV, Hoogeveen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 101
101
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Chemische warmtepomp voor opslag en transformatie van thermische energie totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
ABA
DWT.3458
inkomsten in kf.
Ing. C.H.M. Machielsen
743,95
doelstelling
Warmtepompen, absorptiekoelmachines en absorptiewarmte-transformatoren kunnen een belangrijke energie- en milieubesparing leveren op het gebied van koeling, verwarming en opwerking van restwarmte. In het kader van dit project zal een numeriek model ontwikkeld worden voor de beschrijving van de warmtewisselaar. Voor de validatie van het model zal een proefopstelling gebouwd worden. resultaat na 5 jaar
Er is een numeriek model ontwikkeld om het gedrag van een vaste-stof adsorber met een geïntegreerde warmtewisselaar te kunnen berekenen. Hiermee kunnen op relatief eenvoudige wijze alle vast-gas adsorptie reacties worden gemodelleerd. De potentiële gebruikers van de resultaten zijn geïnteresseerd om het model toe te passen bij de ontwikkeling van een nieuw type warmtepomp. De Beijer RTB en ECN hebben het bedrijf SWEAT BV opgericht om de nieuwe warmtepomp te commercialiseren. gebruikers
Agritechnisch Ingenieursbureau W.P. Mulder BV, Wageningen / NOVEM, Utrecht / EnergieNed, Arnhem / Spirotech BV, Helmond / NV Nuon Technisch Bedrijf, Duiven / ECN, Petten / De Beijer RTB BV, Arnhem
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Anaerobe ammonium oxydatie (Anammox) door micro-organismen t.b.v. stikstofverwijdering uit afvalwater totale toewijzing in kf.
854,80
contracten/octrooien
Bijdrage: DSM-Gist BV: Optie / TUD; STW;PAQUES Bio
projectleider
Prof.dr. J.G. Kuenen
B CC
DPC.3491
inkomsten in kf.
40,00
Systems BV / octrooi: Anoxic ammonia oxidation / octrooi: Method of treating ammonia-comprising waste water
doelstelling
Er is een nieuw proces voor stikstofverwijdering uit afvalwater ontwikkeld, nl. de anaërobe omzetting van ammoniak m.b.v. nitraat of nitriet tot moleculaire stikstof (Anammox). Dit onderzoek wil de verantwoordelijke micro-organismen identificeren en karakteriseren, bepalen wat de fysiologische parameters hiervan zijn, de populatiedynamiek van deze organismen bestuderen en het Anammox proces geschikt maken. Dit project bouwt voort op STW-project: DST.1506. resultaat na 5 jaar
De bacterie verantwoordelijk voor het anammox-proces is geïsoleerd. De kinetische parameters van het anammox-proces die nodig zijn voor het ontwerpen van een installatie zijn bepaald. Tot slot zijn er de probes ontwikkeld die nodig zijn voor de monitoring van het gehele proces. Parallel en i.s.m. de STOWA is in een pilotproject gekeken naar de toepasbaarheid van de anammox technologie voor de zuivering van huishoudelijke afvalwaters. Eind 1999 is er een overeenkomst tot stand gekomen met Paques BV waarin de rechten op het anammox-proces aan Paques zijn gegund. gebruikers
STOWA, Utrecht / DSM-Gist BV, Delft / Zuiveringsschap Hollandse Eilanden, Dordrecht / Grontmij, De Bilt / DSM Research BV, Geleen / Biostar Development CV, Balk
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 102
102
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
B B0
The construction and control of 3D calibrated scanning probe microscopes
DTN.3517
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
Octrooi: PCT.NL96/00285 Precision XY scanning stage
1.453,92
projectleider
Dr. P.M.L.O. Scholte
inkomsten in kf.
200,00
doelstelling
Men wil een Scanning Probe Microscope (SPM) met voldoend hoge positieer-nauwkeurigheid van de probe in het picometer bereik (10 -15 meter) ontwikkelen. Daarmee kan op atomaire schaal oppervlakken van atomen natuurgetrouw worden gemeten. De SPM zal worden uitgerust met een capacitatieve-sensor systeem voor de bepaling van de positie van de probe in 3 dimensies met 1 picometer nauwkeurigheid (ofwel 1 promille van het totale scanbereik). resultaat na 5 jaar
Met TNO-TPD werden de ontwerpregels ontwikkeld en geïmplementeerd in een x-y- translatie-tafel. De dynamica van het positioneersysteem kon met succes worden gemodelleerd. De ontwikkelde controller is geschikt voor verschillende piezo-aangedreven systemen, door aanpassing van slechts enkele systeemparameters. De nauwkeurigheid van positionering in x en y bedraagt thans circa 530 picom., en wordt slechts beperkt door de ruis in de elektronica. Voor de z-verplaatsing zijn nog problemen te overwinnen. Het onderzoek gaat door binnen de groep MMR van de faculteit TN. gebruikers
TNO-TPD TU Delft, Delft / Enraf, Delft / NMi Van Swinden Laboratorium BV, Delft / Omicron, Taunusstein / Philips Electron Optics, Eindhoven / ASM Lithography BV, Veldhoven
projectcategorie / projectnummer
CB0
DTN.3547
totale toewijzing in kf.
709,10
projecttitel
Akoestische golfpropagatie in zelfschalende media en de toepassing in seismische beeldvorming contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. C.P.A. Wapenaar
doelstelling
Een akoestische golf die door de aardkorst loopt ondervindt meerdere reflecties. In dit onderzoek gaat het om kleinschalige inhomogeniteiten, d.w.z. kleiner dan de golflengte van de akoestische golf. Het blijkt dat de eigenschappen van de inhomogeniteiten in hoge mate onafhankelijk zijn van de schaal waarop ze bekeken worden. Uiteindelijk zal het onderzoek resulteren in een verbeterd seismisch hulpmiddel om olie- en gashoudend gesteente te karakteriseren. resultaat na 5 jaar
Door personele problemen is het onderzoek vertraagd en nog niet afgesloten. Het ligt wel op het aangepaste schema. De eindresultaten zullen zo spoedig mogelijk bekend gemaakt worden. Er is wel gepubliceerd en de tussenresultaten zijn gecommuniceerd met het Delphi-consortium.
gebruikers
NITG-TNO, Utrecht / London Processing Centre, Middlesex / Jason Geosystems BV, Rotterdam / Shell SIEP BV, Rijswijk
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 103
103
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
B CB
Computational Modelling
totale toewijzing in kf.
806,76
contracten/octrooien
Overig: TUD; TNO Bouw; STW
projectleider
Prof.dr.ir. J.G. Rots
DCT.3683
inkomsten in kf.
550,00
doelstelling
Het onderzoek in dit PIONIER-project is gericht op het ontwikkelen van simulatiemodellen voor het mechanisch gedrag van metselwerk en voor gestapelde, gesegmenteerde en gelaagde constructies in het algemeen.
resultaat na 5 jaar
Dit onderzoek, uitgevoerd i.s.m. andere onderzoekscentra en met de steen- en mortelindustrie, is gecombineerd met twee andere STW-projecten. Resultaten van het onderzoek zijn o.m. geïmplementeerd in het eindige-elementenprogramma DIANA en hebben bijgedragen tot aanpassing en aanvulling van zowel nationale als Europese normen. Per 19-1999 werd STW-pionier dr.ir. J.G. Rots benoemd tot hoogleraar bij de faculteit Bouwkunde van de TUD. De onderzoekers zijn na afloop van de projecten benoemd tot hoogleraar in resp. Minho, Portugal, en Stellenbosch, Zuid-Afrika. gebruikers
Hogeschool ’s-Hertogenbosch / Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten, De Steeg / University of Minho, Azurem, Guimaraes (Portugal) / TNO Bouw, Delft / Research Centrum Kalkzandsteenindustrie, Hilversum
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
The development of humidity sensors based on porous silicon techniques
totale toewijzing in kf.
522,00
contracten/octrooien
Concept: Mierij Meteo BV; STW / Octrooi: NL.1006268:
projectleider
B CA
DE L.3690
inkomsten in kf.
Prof.dr. P.J. French
Capacitieve Vochtsensor
doelstelling
Het project heeft tot doel om een nieuw type vochtsensor te ontwikkelen en bouwt voort op de resultaten van eerder STW-onderzoek. De huidige vochtsensoren zijn gebaseerd op een poreus keramisch diëlektricum. Als men dit vervangt door een op poreus silicium gebaseerde sensor, kunnen de afmetingen worden gereduceerd en de productiekosten kunnen omlaag. Verder kunnen de verwerkingselektronica en de sensor op dezelfde chip geïntegreerd worden. resultaat na 5 jaar
Er is een nieuw type vochtsensor ontwikkeld op basis van poreus silicium. Deze sensor is geïntegreerd met de verwerkings- en uitlees elektronica (smart sensor) en kan zichzelf kalibreren. Op de sensor is octrooi aangevraagd. Het bedrijf Mierij Meteo is betrokken bij de verdere ontwikkeling van de sensor.
gebruikers
Mierij Meteo BV, De Bilt / KNMI, De Bilt / ESBE Nanoscale Technology Services, Delft
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 104
104
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
ABA
projecttitel
A novel environmentally sound aerosol reactor for the production of submicron, very pure powders
DST.3705
totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof. B. Scarlett M.Sc.
358,38
doelstelling
Het doel van dit project is een beter begrip te krijgen van het electrospraying proces voor the synthese van SnO 2 -poeder. Vervolgens kan dit proces geoptimaliseerd worden en de eigenschappen van het poeder, dat gebruikt kan worden voor de fabricage van supergeleiders en halfgeleiders, verbeterd worden. resultaat na 5 jaar
Het wetenschappelijk doel is bereikt: het hele proces is van verschillende kanten bestudeerd. Als eerste is de productie van geladen deeltjes onderzocht. Als tweede is de lading op de druppels bestudeerd, en als laatste zijn poeders geproduceerd door chemische reacties binnen de druppels.
gebruikers
DSM Research BV, Geleen
projectcategorie / projectnummer
CB C
DST.3785
totale toewijzing in kf.
projecttitel
All-solid-state AA-type rechargeable lithium batteries with swing electrodes and a ceramic electrolyte dispersed in solufill for consumer electronics contracten/octrooien
438,20
projectleider
Prof.dr. J. Schoonman
inkomsten in kf.
420,00
doelstelling
Het project richt zich op onderzoek en ontwikkeling van materialen voor herlaadbare lithiumbatterijen met milieuvriendelijke eigenschappen qua productie en recycling. In eerste instantie staat de ontwikkeling van een nieuw type AA-cel centraal voor toepassing in consumenten-electronica. resultaat na 5 jaar
De vervaardiging van de elektrolytfase voor herlaadbare lithiumbatterijen is met succes uitgevoerd volgens de beoogde methode. Het onderzoek heeft zich geconcentreerd op de ontwikkeling van een hogetemperatuur batterij voor downhole toepassingen, naar aanleiding van concrete interesse van Shell IEP als gebruiker. De eerste resultaten zijn veelbelovend. In het vervolgproject DST.4854 wordt dit onderzoek met steun van Shell voortgezet.
gebruikers
DSM Research BV, Geleen / Shell SIEP BV, Rijswijk
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 105
| Instelling
E_
105
projecten 1995
technische universiteit eindhoven
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Layout generation for mixed analog-digital circuits
totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
564,10
ABA projectleider
Prof.dr.ir. W.M.G. van Bokhoven
doelstelling
Ontwerpen van software om de IC ontwerper te ondersteunen in het chip-ontwikkelproces.
resultaat na 5 jaar
Er is een zogenaamd constraint manager gebouwd die zorg draagt voor de correcte transformaties.
gebruikers
Philips Research Laboratories, Eindhoven
E E L.3157
inkomsten in kf.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 106
106
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
ABA
Modeling and optimization of power dissipation in logic
E E L.3207
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ing. J.A.G. Jess
299,83
doelstelling
Het inbouwen van vermogens modellering in een ‘logische synthese’ systeem, waarmee de chipontwerper de mogelijkheid krijgt om te optimaliseren op vermogensverbruik.
resultaat na 5 jaar
Er is software geschreven welke is toegevoegd aan het EUCLID logisch synthese systeem.
gebruikers
Philips Research Laboratories, Eindhoven
projectcategorie / projectnummer
B BA
E E L.3376
totale toewijzing in kf.
880,33
projecttitel
Pulverized coal combustion and gasification processes
contracten/octrooien
Overig: KEMA Nederland BV; TUE; STW
projectleider
Dr. A. Veefkind
inkomsten in kf.
62,50
doelstelling
Om het ontwerp van energiecentrales te optimaliseren, is een beter begrip van het kolenconversieproces nodig. In dit onderzoek zullen de reactiesnelheid van de verbranding en vergassing van de chars van poederkool worden onderzocht. De meetgegevens zullen o.a. worden gebruikt voor het optimaliseren van de kolenvergassingsinstallatie in Buggenum, de grootste en meest geavanceerde in zijn soort in de wereld. resultaat na 5 jaar
Voor zowel het verbrandings- als voor het vergassingsproces is een testmethode met diagnostiek beschikbaar om de reactiviteit bij voor elektriciteitsopwekking relevante temperaturen en drukken te kunnen meten. Interpretatie en extrapolatie hiervan kan met het poriemodel. Relevante data is verzameld voor industriële verbrandings- of vergassingsprocessen in een vorm die geschikt is voor toepassing in de praktijk. De resultaten zijn door de KEMA toegepast voor berekeningen aan praktijkinstallaties. Spin-off: Voor Shell is een studie gedaan naar de vergassing van residue olien. gebruikers
KEMA Nederland BV, Arnhem / Stichting IFRF, IJmuiden / Shell Research and Technology Centre, Amsterdam / Demkolec, Healen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 107
107
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Ontwikkeling van een meetmethode ter bepaling van de vochthuishouding in poreuze materialen totale toewijzing in kf.
754,80
contracten/octrooien
Samenwerking: TUE; TNO Bouw; STW
projectleider
Prof.dr.ir. K. Kopinga
CCC
ETN.3400
inkomsten in kf.
160,00
doelstelling
Het ontwikkelen van een op kernspin-resonantie (NMR) gebaseerd meetsysteem, om de vochthuishouding in poreuze materialen te bepalen: baksteen, kalkzandsteen, gips en mortel, waarvan de vochthuishouding veel invloed heeft op de duurzaamheid, c.q. het gedrag bij vorst-/dooicycli, zoutuitslag en schimmelvorming. Bij klei en slib is inzicht in de vochthuishouding essentieel voor de optimalisatie van het droog- en ontwateringsproces. resultaat na 5 jaar
RCK: Onderzoek naar waterontrekking bij een dunne mortellaag. TNO-Bouw: 50% salariskosten dr. Pel voor 3 jaar. Exploratief onderzoek naar additionele informatie met NMR verkregen, metingen naar het gedrag van restauratiemortel. FORBO Krommenie: Meten van vochtprofielen in een betonnen dekvloer voor en na het verlijmen van linoleum. Deutsche Mörtelindustie: de invloed van ‘Faservlies’ op wateronttrekking uit mortel. Rijkswaterstaat en ENCI: Gebruik van NMR voor mortelstudie. Pilot-studies voor Organon Teknika en Degussa. gebruikers
INTRON, Sittard / TNO Bouw, Delft / Research Centrum Kalkzandsteenindustrie, Hilversum / KEMA Nederland BV, Arnhem
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Prototype mixing flows: tools for fundamental investigations and practical applications of mixing totale toewijzing in kf.
1.190,60
contracten/octrooien
Bijdrage: General Electric Plastics Europe / DSM Research
projectleider
Prof. H.E.H. Meijer
CAA
EWT.3453
inkomsten in kf.
220,00
/ Philips Electronics Nederland / Unilever Research / DOW Benelux / Shell Research and Technology Centre
doelstelling
Mengen van vloeistoffen komt veel voor in industriële processen, van het mengen van niet-mengbare olie/water mengsels in de voedingsindustrie tot het ‘blenden’ van visceuze polymeren d.m.v. een extrusieproces. De kennis van het mengen in de industrie nogal empirisch. Doel is het ontwikkelen van mathematisch modellen om de fundamenteel aspecten van het mengproces beter te begrijpen en van daaruit tot aanbevelingen te komen voor de industrie. resultaat na 5 jaar
De wetenschappelijke doelen in het project zijn bereikt. Er zijn een aantal numerieke modellen ontwikkeld die gebruikt zijn om een aantal prototype mengproblemen te bestuderen. De kennis die is opgebouwd, is nog zeer fundamenteel, maar de gebruikers gaven aan het slot van het onderzoek aan dat met de ontwikkelde numerieke gereedschappen een toepassing in hun eigen praktijk in het verschiet lag.
gebruikers
Unilever Research, Vlaardingen / General Electric Plastics Europe BV, Bergen op Zoom / DSM Research BV, Geleen / Philips Competence Centre Plastics BV, Eindhoven / DOW Benelux NV, Terneuzen / Shell Research and Technology Centre, Amsterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 108
108
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
0B0
NWO-Middelgroot: Solitonen voor all optical networks
E E L.3481
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.ir. G.D. Khoe
1.110,85
doelstelling
Solitonen zijn picosec. optische pulsen van hoog vermogen, die via glasvezel kunnen worden getransporteerd zonder dat pulsverbreding optreedt. Daardoor zijn zeer hoge transmissiesnelheden (Gbits/sec) over grote afstanden mogelijk. Het project betreft een apparatuurinvesteringsproject voor de aanschaf van een Hewlett Packard 12,5 Gbit/s pulspatroongenerator (PPG) en Bit-Error-detector (BER) ter ondersteuning van diverse glasvezeltransmissie-experimenten. resultaat na 5 jaar
De apparatuur heeft de groep van Prof. D. Khoe in staat gesteld zich te positioneren als één der leidende instituten in Europa op het gebied van multi-gigabit transmissie, met name in het 1300 nm domein. De groep is daarmee een gerespecteerd partner geworden in Europese onderzoeksprojecten. De PPG werd, lopende het project, opgewaardeerd tot 25 Gbit/s door de aanschaf van (de-)multiplexers (geschikt voor 40 Gbit/s). Hierdoor konden een aantal tot dan toe ongeevenaarde transmissie-experimenten worden uitgevoerd bij 10 en 40 Gbit/s @ 1300 nm. gebruikers
Geen.
projectcategorie / projectnummer
0B0
EWT.3489
totale toewijzing in kf.
250,00
projecttitel
NWO-Middelgroot: Laser Speckle Interferometer voor bepaling van 3D-verplaatsingsvelden contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Dr.ir. C.W.J. Oomens
doelstelling
Dit project betrof een apparatuuraanvraag onder het NWO-middelgroot programma, als aanvullende investering ten behoeve van project EWT.2853, waarin ook het onderzoeksdoel is geformuleerd: het toepasbaar maken van een nieuwe, bij de onderzoeksgroep in ontwikkeling zijnde, methode voor mechanische karakterisering van anisotrope inhomogene vaste stoffen en vloeistoffen. resultaat na 5 jaar
De opstelling vormt nu een basisgereedschap voor diverse lopende projecten in het laboratorium van de onderzoeksgroep. Ook de faculteiten Bouwkunde en Scheikunde maken gebruik van de opstelling.
gebruikers
Geen.
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 109
109
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Upgrade of CATV-networks towards Broadband Communications
totale toewijzing in kf.
589,30
contracten/octrooien
Geheimh.: STW; ALCATEL SEL AG / Octrooi: NL.1005522
projectleider
Prof.ir. G.D. Khoe
B CA
E E L.3535
inkomsten in kf.
16,88
Werkw. en comm.syst.CDMA data-overdracht. / NL.1005523 Werkwijzen en comm.syst. gecodeerd overdragen van info
doelstelling
Voor de point-to-multipoint verbindingen in CATV-netwerken zijn slimme toegangstechnieken nodig. Veiligheidsaspecten spelen hier i.v.m. de privacy van de CATV-gebruikers een belangrijke rol. In dit project zal de CDMA-techniek nader worden onderzocht. Voor hoge-snelheid datatransmissie via de kabel is slechts een frequentie-bereik van 5 MHz tot 30 MHz beschikbaar. De eigenschappen van CDMA zijn nu alleen in breedbandtoepassingen bestudeerd. resultaat na 5 jaar
Een prototype communicatiesysteem voor twee-weg communicatie in CATV-netwerken is ontworpen, gebouwd en succesvol getest in een laboratorium meetopstelling. Er is een hardware simulator waarmee een 40-tal CDMA transmitters kan worden nagebootst. I.s.m. Philips en KTE-Brabant werden veldtesten uitgevoerd aan het bestaande CATV-netwerk van Eindhoven en werd de herkomst van stoorsignalen onderzocht. Het CDMA systeem wordt verder ontwikkeld in het Europese Fleximacs project waarin naast TU Eindhoven Alcatel SEL (Duitsland) en LETI (Frankrijk) deelnemen. gebruikers
Ingenieursbureau Coenecoop BV, Waddinxveen / Brutele, Brussel / Philips Research Laboratories, Eindhoven / Palet Kabelcom, Maastricht / Kabeltelevisie Eindhoven NV, Eindhoven / Lucent Technologies, Huizen / ALCATEL SEL AG, Stuttgard
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Ontwikkeling onderzoekmethodiek voor katalysatorbereiding op modelschaal totale toewijzing in kf.
698,00
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. J.W. Niemantsverdriet
ABA
EST.3553
inkomsten in kf.
50,00
doelstelling
De utilisatiedoelstelling is het aanbieden van duidelijke recepten voor het maken van modelkatalysatoren van gedefinieerde afmetingen, welke qua bereidingschemie dicht bij technische katalysatoren staan. De aanpak is in eerste instantie gericht op het oplossen van vragen uit de praktijk van de katalysatorbereiding en -karakterisering. resultaat na 5 jaar
De utilisatiedoelstelling is gehaald: er is een generiek toepasbare methode voor het maken van modelkatalysatoren ontwikkeld. Daarnaast heeft het onderzoek nieuwe inzichten opgeleverd in de bereidingsaspecten van ontzwavelingskatalysatoren zoals Shell, Akzo en vele buitenlandse bedrijven die het gebruiken. Op basis van de resultaten zijn derdegeldstroomprojecten gestart met bedrijven als Mitsubishi en SASOL, voor wie momenteel modelsystemen van technische katalysatoren worden ontwikkeld. Het onderzoek wordt voortgezet in CW/STW-project EST.4601. gebruikers
KEMA Nederland BV, Arnhem / Shell Research and Technology Centre, Amsterdam / DSM Centraal Laboratorium, Geleen / Shell International Gas, London
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 110
110
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
B CA
A pulse tube for 4 K
ETN.3624
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. A.T.A.M. de Waele
500,17
inkomsten in kf.
50,00
doelstelling
Het project heeft tot doel om pulsbuiskoelers te ontwikkelen voor het 4 Kelvin gebied. Een pulsbuis koelmachine is een koeler met regenerator zonder bewegende delen aan de koude kant. Dit maakt de machine eenvoudig en betrouwbaar in vergelijking met conventionele regeneratieve koelmachines. Ook veroorzaakt een pulsbuiskoeler veel minder trillingen, waardoor deze uiterst geschikt is voor het koelen van trillingsgevoelige instrumenten. resultaat na 5 jaar
Er is een drietraps pulsbuiskoeler gebouwd en bestudeerd die bij 4 K een koelvermogen heeft van 40 mW en kan koelen tot minimaal 1.8 K. Dit is de laagste temperatuur die ooit met dit soort koelers is behaald. De Nederlandse industrie is zich bewust geworden van de pulsbuiskoeler als een belangrijk nieuw type koeler. Helaas heeft Thales Cryogenics om bedrijfstechnische redenenen moeten besluiten om de 4K-pulsbuis niet in productie te nemen. Een vervolgproject wordt uitgevoerd samen met het bedrijf Stirling Cryogenics. gebruikers
Thales, Eindhoven / Thales Cryogenics, Eindhoven / Innovation Partners, Leiden / Fokker Space BV, Leiden / Stirling Cryogenics & Refrigeration BV, Son / TNO-MEP, Apeldoorn
projectcategorie / projectnummer
B CA
E E L.3669
totale toewijzing in kf.
50,00
projecttitel
Upgrade of CATV networks towards Broadband Communications
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.ir. G.D. Khoe
doelstelling
Ontwerp van een krachtig modem voor gebruik in kabeltelevisienetwerken (CATV), geschikt voor een multi-toegankelijk communicatiekanaal. Voor de speciale point-to-multipoint verbindingen in CATV-netwerken zijn slimme toegangstechnieken (protocollen) nodig, i.v.m. de privacy van de CATV-gebruikers. De toepasbaarheid van de CDMA-techniek (code division multiple acces) wordt in het frequentie-bereik van 5 MHz tot 30 MHz onderzocht. resultaat na 5 jaar
Een prototype communicatiesysteem voor twee-weg communicatie in CATV-netwerken is ontworpen, gebouwd en succesvol getest in een laboratorium meetopstelling. Een hardware simulator is gerealiseerd waarmee een 40-tal CDMA transmitters kan worden nagebootst. I.s.m. Philips en KTE-Brabant werden veldtesten uitgevoerd aan het bestaande CATV-netwerk van Eindhoven en de herkomst van stoorsignalen onderzocht. Het CDMA systeem wordt verder ontwikkeld in het Europese Fleximacs project waarin naast TUE Alcatel SEL (Duitsland) en LETI (Frankrijk). gebruikers
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 111
111
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Reactant residence times on catalysts studied with in-situ positron emission profiling totale toewijzing in kf.
971,64
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. R.A. van Santen
B CA
EST.3692
inkomsten in kf.
60,00
doelstelling
Het doel van het project is het ontwikkelen van een in-situ detectiemethode om onder operationele condities de bezetting van actieve sites te bepalen op katalysatoren. Gebaseerd hierop zal een nieuwe PEP (Positron Emission Profiling)detector worden gebouwd. De nieuwe PEP-detector kunnen essentiële meetgegevens worden verkregen van industrieel relevante katalyseprocessen. resultaat na 5 jaar
Een nieuwe, verbeterde PEP-detector is gebouwd tijdens het project. Tevens zijn diverse transportparameters van koolwaterstoffen bepaald onder industrieel relevante condities, wat met name voor de gebruiker Shell goed bruikbare resultaten heeft opgeleverd. Het ontwerp van de nieuwe PEP-detector heeft de interesse gewekt van fabrikanten van nucleaire apparatuur, waarbij met name een vruchtbare kennisuitwisseling heeft plaatsgevonden met Crismatec, een andere gebruiker. gebruikers
Shell Research and Technology Centre, Amsterdam / Crismatec, Nemours Cedex (Frankrijk)
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 112
PROF.DR. A.T.A.M. DE WAELE, TU Eindhoven:
‘Eindhoven is het Silicon Valley van de lage temperaturen ’ project ETN.3624
Hoe kouder, hoe beter. Dat is lange tijd het uitgangspunt
gens afgevoerd door warmtecontact met de omgeving.
geweest van het STW-project waarin het wereldrecord koe-
Daarna werd het gas verplaatst met behulp van een verdrin-
ling werd nagestreefd. Met vlag en wimpel slaagde de groep
ger. Tenslotte expandeerde het gas, waardoor koude ont-
Lage Temperaturen van prof.dr. A.T.A.M. de Waele aan de
stond op de gewenste plaats. De verdringer is een bijzonder
Technische Universiteit Eindhoven in zijn streven gas te
kostbaar en kwetsbaar apparaat, dat bovendien schadelijke
koelen tot 1,8 kelvin.
trillingen veroorzaakt”, vertelt De Waele. “Halverwege de jaren tachtig is de methode van de pulsbuiskoeler uitgevon-
“Koelers maakten tot midden jaren tachtig gebruik van
den, waarbij het gas zelf voor de verplaatsing zorgt. Omdat
metalen verdringers om lage temperaturen te bereiken. Het
de kostbare verdringer hierdoor overbodig werd, was de
principe werkte als volgt: eerst drukte een koeler gas
industrie vrij snel geïnteresseerd.”
samen, waardoor het gas werd verhit. Die hitte werd vervol-
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 113
| ETN.3624
Keuze instelmogelijkheden is bepalend
was belangstelling om onze machine voor de industrie geschikt te maken, maar een turbulente reorganisatie heeft
In de Verenigde Staten, Japan en Europa ontstond een soort
deze belangstelling naar de achtergrond doen verdwijnen.
wedloop tussen wetenschappers op verdere ontwikkeling
Philips Medical Systems zelf is alleen geïnteresseerd in een
van deze methode. De Waele: “Zeker 25 wetenschappelijke
compleet systeem, het zal zelf niet de ontwikkeling van koe-
groepen stortten zich op deze vorm van koeling. Om hierin
lers ter hand nemen. Nu zijn we in contact met een bedrijf
een bijzondere kwaliteit te bieden, hebben we in eerste
buiten Nederland dat een belangrijk marktaandeel in de
instantie gekozen voor het wereldrecord koeling. Met de
markt voor koelers heeft. Binnen afzienbare tijd is productie
temperatuur van 1,8 kelvin hebben we duidelijk onze naam
te verwachten.”
gevestigd. Mede hierdoor mogen we Eindhoven het Sillicon Valley van de lage temperaturen noemen. Om dit te bereiken, hebben we ons geconcentreerd op het ontwerp van de
Op naar 0,7 kelvin
machine waarin de kanalen voor het transport van gas in goede balans moeten zijn. Ook maakten we de ongebruike-
Intussen gaat De Waele onverdroten door met het aanscher-
lijke keuze om helium 3 in plaats van helium 4 te gebruiken.
pen van het Eindhovense wereldrecord. “We hebben een
Verder hebben we de theoretische modelvorming kunnen
nieuwe promovendus gevraagd tot 1,2 kelvin te komen. Het
verbeteren. Dit alles had overigens waarschijnlijk niet eens
uiteindelijke doel is 0,7 kelvin. Toepassingen in de astrono-
geleid tot het wereldrecord, als we niet de beschikking had-
mie en in infrarood detectoren zijn dan interessant”, aldus
den gehad over bijzonder goede medewerkers. Bij de keuze
De Waele.
van de instelmogelijkheden van de machine valt of staat het succes.”
Productie Met de prestatie heeft De Waele de TU Eindhoven op de wereldkaart gezet als het gaat om het bereiken van lage temperaturen met deze nieuwe methode. Voor de industrie echter is een groot koelvermogen bij 4 kelvin veel interessanter. Daarmee kunnen bijvoorbeeld supergeleidende magneten in medische apparatuur (MRI) worden gekoeld. Ook in de chipsindustrie zijn deze temperaturen meer courant. Het STW-project had bijna een productief vervolg in Nederland gekregen door een voormalig onderdeel van Philips, Signaal USFA. De Waele: “Signaal USFA (thans Thales) zat, samen met de firma Stirling, Fokker Space BV, universiteit Twente en TNO, in de gebruikerscommissie. Er
113
Util_1607.qxd
114
4-4-2006
7:09
Pagina 114
| Instelling
F_
utilisatierapport 2001
FOM-instituten
projectcategorie / projectnummer
BA0
FAM.3051
totale toewijzing in kf.
1.095,90
projecttitel
Metallische nano-kristallen op oxide-oppervlakken; vorming, fysische eigenschappen en chemische reactiviteit contracten/octrooien
projectleider
Ir. J. Verhoeven
inkomsten in kf.
5,00
doelstelling
Het onderzoek betreft de groei van metaalklusters op oxideoppervlakken die voor katalyse gebruikt kunnen worden. Deze studie betrof de vorming van palladiumclusters op een titaanoxideoppervlak. De doelen waren: 1. na te gaan welke parameters (temperatuur, druk, hoeveelheid opgedampt palladium) de groei van de clusters bepalen; 2. een model op te stellen om deze groei te beschrijven; 3.de katalytische activiteit van deze oppervlakken bepalen. resultaat na 5 jaar
De Pd clusters kunnen nu onder gedefinieerde omstandigheden gemaakt worden. De groottedistributie van de clusters is bepaald. Groei van de clusters vindt vooral plaats door samensmelting van elkaar ontmoetende clusters. Deze migratie is daadwerkelijk real time waargenomen. In een vervolgstudie zal de katalytische werking bepaald worden. De toepassing van deze achtergrondkennis kan verwacht worden bij Shell en in de nano-optiek en in de halfgeleiderindustrie.
gebruikers
Gastec NV, Apeldoorn / AMOLF, Amsterdam / Shell Research and Technology Centre, Amsterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 115
115
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Van Bit naar Beeld Onderzoeksprogramma voor opto-electronische materialen gebaseerd op silicium totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. A. Polman
1.177,00
B BA
FAM.3449
inkomsten in kf.
50,00
doelstelling
Opto-elektronica is een nieuwe technologie waarin informatie wordt getransporteerd en bewerkt in de vorm van licht in plaats van elektriciteit. Met deze technologie zal de snelheid en capaciteit van informatieverwerking met enkele ordes van grootte toenemen. Doel van dit project is de ontwikkeling van nieuwe materialen voor toepassing in geïntegreerde optische schakelingen gebaseerd op silicium. resultaat na 5 jaar
De toepassing van de nieuw ontwikkelde materialen zijn gedemonstreerd in drie typen prototype devices: planaire optische versterkers, lichtbron en detector. Deze devices kunnen worden toegepast in miniatuur lichtversterkers en optocouplers. Het bedrijf ST Microelectronics heeft belangstelling getoond voor de ontwikkelde componenten. Na afloop van het project zijn er contacten gelegd met Symmorphix Inc uit de VS. Dit bedrijf gaat een planaire optische versterker ontwikkelen die is gebaseerd op de bij het AMOLF ontwikkelde technologie. gebruikers
JDS Uniphase Netherlands BV, Eindhoven / TNO-FEL, Den Haag / Lucent Technologies, Huizen
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Soft X-ray projection lithography: solutions to possible show-stoppers (Solv‘X) totale toewijzing in kf.
2.393,25
contracten/octrooien
Bijdr.: ASM Lithography BV/ Octr.: PCT.NL95/00325 Werkw.
projectleider
Dr. F. Bijkerk
CCB
FOP.3483
inkomsten in kf.
1.230,00
en inrichting genereren straling en automaire deeltjes / PCT.NL99/00090 Inr. voor extreem ultraviolet lithografie
doelstelling
Het betreft onderzoek naar een nieuwe methode voor de fabricage van halfgeleiderschakelingen, de Extreem UV Lithografie (EUVL), waarmee structuren ter grootte van 100 nm kunnen worden gemaakt. Doel is om te onderzoeken of (1) de compacte laser-plasma bron een alternatief kan zijn voor de veel grotere synchrotron stralingsbronnen en (2) of laag-energetische ionen gebruikt kunnen worden bij het onderdrukken van defecten in EUV maskersubstraten. resultaat na 5 jaar
Er is reductie van de vervuiling van laser-plasma bronnen gerealiseerd met gebruik van vaste targets. (Deze vinding is geoctrooieerd.) Er is een masker-fabricage methode ontwikkeld voor Extreem UV lithografie (EUVL) welke repareerbare maskers oplevert en er zijn coatings ontwikkeld voor EUVL. Tot dusver is het maskerwerk nog niet door de industrie opgepakt. Er is echter belangstelling getoond door de firma Schott. Eén van de methoden tot onderdrukking van de plasma vervuiling lijkt toegepast te gaan worden door Cymer Inc. (San Diego) in samenwerking met ASML. gebruikers
SRON, Utrecht / NCLR BV, Enschede / AMOLF, Amsterdam / Philips, Eindhoven / ASM Lithography BV, Veldhoven
Util_1607.qxd
116
4-4-2006
7:09
Pagina 116
| Instelling
utilisatierapport 2001
G _ rijks-
universiteit groningen
projectcategorie / projectnummer
B CA
GG N.3306
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Een ‘milde cauter’ voor een ‘hyperthermische behandeling’ van het lenskapsel-kiemepitheel en het voorkomen van onnodige schade bij het dichtbranden van bloedvaten
contracten/octrooien
216,00
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. J.J.L. van der Want
doelstelling
Normaliter worden thermocauters gebruikt om bloedvaten in weefsels dicht te branden. Deze milde thermocauter zal toegepast worden bij staaroperaties. De lokale verhitting in het oog dient dan niet om weefsel te branden of dicht te schroeien, maar slechts om bepaald weefsel te inactiveren. Hierdoor wordt voorkomen dat secundair, d.w.z. terugkerend cataract in het behandelde oog optreedt. Dit is in de thans gebruikte behandelmethode een probleem. resultaat na 5 jaar
Microscopisch onderzoek aan behandelde konijnenogen laat zien dat de methode werkt. In hoeverre dat ook voor humane ogen opgaat is nog niet duidelijk. In traditioneel behandelde ogen is secundair cataract een serieus probleem. In het huidige stadium van ontwikkeling wordt de cautermethode nog niet algemeen geaccepteerd. Er is meer onderzoek nodig. Octrooiering is niet mogelijk. Tot op heden is er geen Nederlands bedrijf bereid deze cauter, en met name de specifieke oogcauter in productie te nemen. gebruikers
Oogziekenhuis, Rotterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 117
117
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
CCA
Hydrophobins, proteins that change the nature of a surface
totale toewijzing in kf.
1.088,00
contracten/octrooien
Geheimh.: RUG; TNO Voeding; STW / Octrooien:
projectleider
G B I.3538
inkomsten in kf.
Dr. H.A.B. Wösten
GB.0002660.9, GB.0002661.7
doelstelling
Hydrofobines zijn schimmeleiwitten. In contact met hydrofiele-hydrofobe grensvlakken assembleren ze spontaan tot een amfifatisch membraan. Dit maakt ze mogelijk geschikt voor toepassing in en op allerlei materialen. Het doel is het verbeteren van de productie van de hydrofobines door de schimmel, het onderzoeken van de structuur, als het genetisch aanpassen van deze eiwitten. resultaat na 5 jaar
De doelen zijn gehaald. De hydrofobines blijken geschikt voor toepassing in biosensoren, diagnostische en medische instrumenten en implantaten. Ook toepassing in emulsies en hydrofiele substraten zoals bij de papierbereiding TNO Voeding, Zeist komt in aanmerking. Er zijn drie octrooien aangevraagd en verleend. Onderzoek voor bevestiging van de vindingen om deze naar de markt te kunnen brengen wordt nu uitgevoerd door BioMaDe BV, een organisatie die in nauwe samenwerking met de RU Groningen nieuwe technologieën ontwikkelt en exploiteert. gebruikers
TNO Voeding, Zeist
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Ontwikkeling en toepassing van protein engineering technology voor het verbeteren van de effectiviteit van industriële enzymen totale toewijzing in kf.
945,31
contracten/octrooien
Bijdrage: Quest International / Octrooi: NL.1013260
projectleider
Prof.dr. G. Venema
B BA
G B C.3552
inkomsten in kf.
40,00
Nieuwe actieve mutanten van neutrale thermolysineachtige proteases
doelstelling
In dit project wordt m.b.v. protein-engineeringtechnieken een aantal belangrijke eigenschappen verbeterd van enzymen die voor de industrie belangrijk zijn, zoals stabiliteit, activiteit, specificiteit en pH-optimum. In dit geval is gekozen voor neutrale proteasen als voorbeeldenzymen. Deze worden gebruikt bij de productie van aspartaam en in diverse voedingsmiddelenindustrieën. Ook wordt aan de verdere ontwikkeling van de protein-engineeringtechnologie gewerkt. resultaat na 5 jaar
Nieuwe varianten van de neutrale protease enzymen zijn geconstrueerd met behulp van verbeterde protein-engineeringtechnieken. Deze varianten hebben een verhoogde stabiliteit en een veranderde specificiteit. Enkele varianten worden door een gebruiker onderzocht op hun bruikbaarheid bij de productie van aspartaam. De verkregen kennis kan worden toegepast bij de verbetering van de eigenschappen van andere proteases en in het algemeen bij de vergroting van de industriële toepasbaarheid van enzymen uit andere families. gebruikers
DSM Research BV, Geleen / Quest International, Bussum
Util_1607.qxd
118
4-4-2006
7:09
Pagina 118
| Instelling
L_
utilisatierapport 2001
universiteit leiden
projectcategorie / projectnummer
AB B
projecttitel
Preventie van chronische middenoorontsteking door centoxine-afgifte uit een Polyactive membraan
LG N.3249
totale toewijzing in kf.
597,89
contracten/octrooien
Overig: CAM Implants BV; UL; STW / Licentie: STW; IsoTis
projectleider
Prof.dr. J.J. Grote
inkomsten in kf.
15,00
NV
doelstelling
Chronische middenoorontsteking bij kinderen wordt waarschijnlijk veroorzaakt door bacteriële endotoxines. Doel van het project is om d.m.v. gecontroleerde afgifte door een bio-afbreekbaar ‘Polyactive’ membraan een lokale lipopolysaccharides (LPS)concentratie medicijn (centoxine) te creëren zo dat het ontstekingseffect van endotoxines gedurende lange tijd geremd blijft. resultaat na 5 jaar
Aangetoond is dat LPS een belangrijke rol speelt in het chronische ontstekingsproces van het middenoor. Een antibacterieel eiwit bleek zowel in vitro als in vivo de effecten van LPS op middenoor epitheel te verminderen. Los hiervan is aangetoond dat Polyactive (PA) een afgiftesysteem kan zijn voor kleine eiwitten. Niet is onderzocht of PA als afgiftesysteem in het middenoor geschikt is. PA als drug carrier voor andere kleine eiwitten zal door IsoTis onderzocht worden. Een octrooi van IsoTis op deze toepassing van PA is mede op de bevindingen uit dit project gebaseerd. gebruikers
AZ Nijmegen St. Radboud, Nijmegen / IsoTis NV, Bilthoven
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 119
119
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
B CA
Development of an environmentally friendly method for the effective control of two mealybug species, pests of flower bulbs in Holland totale toewijzing in kf.
600,36
contracten/octrooien
Bijdrage: Produktschap Tuinbouw
projectleider
LB I.3290
inkomsten in kf.
Prof.dr. J.J.M. van Alphen
45,00
doelstelling
Wolluis betekent sinds enkele tientallen jaren een plaag in de opslag van bloembollen. Bestrijding met pesticiden is echter ongewenst. In dit project zoekt men naar aanknopingspunten voor een effectieve biologische bestrijding. Hiervoor moeten eerst de (grotendeels onbekende) biologie van de wolluis en de logistiek in de bollenhandel in kaart worden gebracht. resultaat na 5 jaar
De wolluisplaag blijkt afhankelijk te zijn van import en (vooral) logistiek, omdat wolluis niet in het veld kan overleven. Biologische bestrijding is mogelijk, maar de oplossing wordt voorlopig gezocht in bedrijfshygiënische maatregelen, zoals ontsmetting van kratten en bewaarcellen. Voor de sector is een demonstratieproef gehouden bij een bedrijf. Deze was succesvol. Praktijkonderzoek Plant en Omgeving zal follow up geven aan de verbreiding van de nieuwe early warning- en bestrijdingsmethode. gebruikers
Koppert BV, Berkel en Rodenrijs / Produktschap Tuinbouw, Zoetermeer / Koelhuis Hillegom BV, Hillegom / Plantenziektenkundige Dienst, Wageningen / Entocare, Wageningen
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Induction of a cytotoxic immune response against cell surface antigens by gene inoculation. A new approach for the treatment of neoplastic, allergic and infectious diseases totale toewijzing in kf.
846,00
contracten/octrooien
Optie: STW; Centocor Europe BV
projectleider
Dr. S.V. Litvinov
C00
LG N.3496
inkomsten in kf.
250,00
doelstelling
Doel is een vaccinatie methode te ontwikkelen die een effectieve bescherming geeft tegen antigenen die normalerwijs slecht gepresenteerd worden aan het immuunsysteem, en als gevolg daarvan geen beschermende immuunreactie oproepen. Een combinatie van expressievectoren en het DNA fragment dat codeert voor het antigen zal na inspuiten tot expressie komen in de cel. Dit leidt vervolgens tot een efficiënte presentatie van het antigen aan het immuunsysteem. resultaat na 5 jaar
In het onderzoek zijn muizen gevaccineerd met diverse DNA constructen die voor het Ep-CAM eiwit coderen (een tumor eiwit). De vaccinatie gaf de muizen geen bescherming tegen de inductie van de tumor, en was ook niet in staat de tumor te reduceren. Een cytotoxische respons kon in geen van de muizen worden aangetoond. Vaccinatie met een ander DNA construct van genen van eiwitten betrokken bij allergiereacties, liet wel een sterke cytotoxische respons zien. Het project werd echter halverwege afgebroken door vertrek van de onderzoeker en later ook van de projectleider. gebruikers
Centocor BV, Leiden / LUMC, Leiden / IntroGene BV, Leiden
Util_1607.qxd
120
4-4-2006
7:09
Pagina 120
| Instelling
utilisatierapport 2001
N _ katholieke
universiteit nijmegen
projectcategorie / projectnummer
B CB
N NS.3404
totale toewijzing in kf.
649,30
projecttitel
Sporengasdetectie ten behoeve van de milieu- en biowetenschappen
contracten/octrooien
Octrooi: PCT.NL99/00004 Method of spectroscopically
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. F.J.M. Harren
determining a volatile organic compound in a gas given off by a mammal (fotoacoustische ademtest)
doelstelling
Snellere en universele detectoren ontwikkelen voor kwantitatieve en molecuul-specifieke bepaling van gasconcentraties, waarbij in samenwerking met biologen, medici, agrarische wetenschappers de apparatuur tot (praktische) doorbraken binnen deze vakgebieden leidt. Deze doorbraken zijn mogelijk omdat de apparatuur van een ongeëvenaarde gevoeligheid is. resultaat na 5 jaar
De apparatuur werd verbeterd en de sampling methode geoptimaliseerd. Er werden wetenschappelijke doorbraken en toepassingen in andere vakgebieden gerealiseerd, vanwege ongeëvenaarde gevoeligheid van de apparatuur. Via de EG werden extra fondsen en erkenning verworven als Large Scale Facility, waardoor vele binnen- en buitenlandse onderzoekers als gast met de apparatuur hebben kunnen werken. Op een medische toepassing, ademgasanalyse, is octrooi aangevraagd. Voor verdere commerciële ontwikkeling wordt samengewerkt met een Amerikaans bedrijf. gebruikers
Unilever Research, Vlaardingen / ECN, Petten / ATO BV, Wageningen / RIVM, Bilthoven / NIOO-CEMO, Yerseke / Hartmann en Braun AG, Frankfurt Am Main / MTI Milieutechnologisch Instituut C.V., Andelst / Haskoning BV, Nijmegen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 121
121
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
CAA
Holografische beeldvorming in anisotrope systemen
totale toewijzing in kf.
236,54
contracten/octrooien
Samenwerking: KUN; Philips Research Laboratories; STW
projectleider
Prof.dr. R.J.M. Nolte
NCH.3495
inkomsten in kf.
704,00
doelstelling
Het fotopolymeriseren van foto-reactieve vloeibaar-kristallijne verbindingen tot anisotrope netwerken wil men gebruiken om films met een goed gedefinieerde ruimtelijke structuur te maken. Ook zal onderzocht worden wat de realiseerbaarheid van deze systemen in display devices, polarisatoren en materialen voor optische recording is. E.e.a. is erop gericht om na te gaan of bovengenoemde nieuwe methoden voor Philips interessant zijn voor verdere ontwikkeling. resultaat na 5 jaar
Aangetoond is dat een holografische belichting van een mengsel van monoacrylaat en een nematisch diacrylaat een efficiënte methode is om diffractie hologrammen te maken. Deze plaatselijk inhomogene verlichting leidt tot polymerisatie van de twee monomeren, en vanwege het verschil in de kans op een reactie, tot een concentratiegradiënt. Zo kunnen in polymeerfilms anisotropische rasters worden gemaakt. De diffractie door deze rasters zijn polarisatie-gevoelig. De films kunnen toegepast worden in LC schermen en projectieapparatuur. Die toepassing is overigens nog ver weg. gebruikers
Philips Flat Panel Display, Eindhoven / Philips Optics, Eindhoven / Merck Ltd., Poole
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Improvement of p-type (Al0.6Ga0.4)0.5In0.5P cladding layers for short wave-length GaInP/ AlInGaP laser diodes totale toewijzing in kf.
411,83
contracten/octrooien
projectleider
ABA
N NS.3510
inkomsten in kf.
Prof.dr. P.K. Larsen
doelstelling
Het project is gericht op het optimaliseren van materialen die worden toegepast in kortgolvige diode lasers. Het belangrijkste doel is om de werktemperatuur te verhogen van 40°C naar 60°C. De studie zal bijdragen aan verlenging van de levensduur van diode lasers en aan vermindering van de huidige koelproblemen. resultaat na 5 jaar
Het project heeft vooral achtergrondkennis opgeleverd. Twee opties voor in diode lasers toegepaste materialen zijn onderzocht: Het gebruik van zink als doteringselement in combinatie met precursors, die ervoor zorgen dat er weinig zuurstof als verontreiniging wordt ingebouwd en zo de elektrische activiteit van het zink hoog houdt; Als alternatief is het gebruik van magnesium in plaats van zink onderzocht. De verworven kennis kan van belang zijn voor bijv. Uniphase (v.h. Philips Opto-Electronisch Centrum) waar deze in principe direct toegepast kan worden in het productieproces. gebruikers
AMOLF, Amsterdam / JDS Uniphase Netherlands BV, Eindhoven / TNO-FEL, Den Haag
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 122
122
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
AAA
NG N.3611
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Ontwikkeling van een percutane glucosemonitor ten behoeve van diabetes-mellitus-patiënten
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr. J.A. Jansen
1.021,35
doelstelling
Er is een percutaan implantaat ontwikkeld dat als drager voor een glucosesensor kan dienen. In een ander STW-project een glucosesensor. Doel is om de ontwikkelde glucosesensor in combinatie met het percutaan implantaat geschikt te maken voor de in vivo meting van glucose. Hiertoe moeten verschillende wijzigingen aan de bestaande sensor aangebracht worden. Dit onderzoek moet leiden tot een permanente glucosemonitor t.b.v. patiënten met suikerziekte. resultaat na 5 jaar
De doelen zijn deels bereikt. Een klinisch bruikbare glucose sensor is niet gerealiseerd. Wel is er inzicht in de mechanismen verantwoordelijk voor het falen van subcutaan geplaatste sensoren. Nu beschikbare glucosesensoren mislukken alle bij in vivo gebruik. Een oplossing kan alleen gevonden worden door in de sensor directe elektronenoverdracht via geleidende polymeren te gebruiken. Ook zal er een coating ontwikkeld moeten worden die zowel de adsorptie van eiwitten op de sensor, als de negatieve effecten van ontstekingscellen minimaliseert. Er is verder onderzoek nodig. gebruikers
Humeca BV, Enschede / Nedap NV, Groenlo / Holland Biomaterials Group, Enschede / TNO Voeding, Zeist
projectcategorie / projectnummer
AAA
NCH.3699
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Klonering en expressie van myositis-specifieke auto-antigenen
contracten/octrooien
720,69
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr. W.J. van Venrooij
doelstelling
Doel is: Klonering van myositis-specifieke autoantigenen en deze in bacterien tot expressie te brengen. Dan kunnen eenvoudige en betrouwbare (ELISA-)testen opgezet worden. Karakterisering van de epitopen op verschillende antigenen om te zien of de actieve centra van de enzymen het doelwit van de autoantistoffen zijn. Ook wordt nagegaan hoe frequent antistoffen tegen specifieke tRNA’s voorkomen en welke RNA-epitopen door autoantistoffen herkend worden. resultaat na 5 jaar
De doelstellingen zijn deels gerealiseerd. Er zijn een aantal bekende en onbekende myositis-specifieke autoantigenen gekarakteriseerd. De meeste zijn tot expressie gebracht en verwerkt in een ELISA-test. M.b.v. contacten uit het opgebouwde Europees netwerk werden serum en patiënten-diagnoses verkregen zodat bestudeerd kon worden hoe frequent bepaalde antigenen door patiënten-antistoffen worden herkend. Antistoffen tegen andere tRNA’s dan His-tRNA bleken zeldzaam te zijn (1-3% van de sera). gebruikers
Euro-Diagnostica BV, Arnhem / AZ Nijmegen St. Radboud, Nijmegen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 123
| Instelling
123
projecten 1995
R _ erasmus
universiteit rotterdam
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Hoogfrequente signaalanalyse t.b.v. intravasculaire ultrageluidsdiagnostiek
totale toewijzing in kf.
1.673,95
contracten/octrooien
Overdracht: EUR; EndoSonics Europe BV; STW /
projectleider
Prof.dr.ir. N. Bom
CCC
RG N.3462
inkomsten in kf.
208,49
Samenwerking: EndoSonics Europe BV; STW / Octrooi: EU.97203072.0 Intravasculair ultrasonic palpation
doelstelling
Men kan vanuit het bloedvat zelf een ultrageluidbeeld van de wand maken door met een katheter het zend- en ontvangelement op de juiste plaats te brengen. Interpretatie van zo verkregen beelden, wordt bemoeilijkt door ‘ruis’ van het aanwezige bloed. In dit project wil men de verstoring elimineren en kijken of je reflecties van het hoogfrequente geluid kan gebruiken om lokaal in het bloedvat de elasticiteit van de wand en daarmee de aard van de afwijking te bepalen. resultaat na 5 jaar
De beeldverstoring is te elimineren. Ook kun je de bloodflow bepalen met dezelfde signaalanalyse technieken. In dit project ontwikkelde elastografie maakt het mogelijk klinisch onderscheid te maken tussen 3 soorten vaatvernauwing: vet, fibreus of een mengsel. Op het (software)systeem voor bloedstroomschatting en voor het systeem van elastografie is octrooi verkregen. Met een Amerikaans bedrijf is een ontwikkelingscontract afgesloten. Dit project is onderdeel van een studie naar toegevoegde waarde van hoogfrequente signaal analyse in intravasculaire ultrageluidsdiagnostiek. gebruikers
UMC, Utrecht / Pie Medical Equipment BV, Maastricht / EndoSonics Europe BV, Rijswijk
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 124
124
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
ABA
De productie van kraakbeen d.m.v. locale toepassing van groeifactoren voor het herstel van kraakbeendefecten
RG N.3477
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Mw.dr. H.L. VerwoerdVerhoef
574,00
doelstelling
De ontwikkeling van een in-vitro productie van kraakbeen m.b.v. een biocompatibel dragermateriaal en cellen uit kraakbeen(vlies) dat eerder bij de patiënt is afgenomen. Men gebruikt recombinant geproduceerde groeifactoren. Lukt dit productieproces, dan is een grote toepasing te verwachten. Voor jonge patiënten kan men dan extra kraakbeen ‘kweken’, maar ook voor ouderen bij wie behoefte is aan aanvullend gewrichtskraakbeen na een lokaal trauma of slijtage. resultaat na 5 jaar
De doelen zijn deels bereikt. Het is mogelijk om cellen die geïsoleerd zijn uit kraakbeen, na vermenigvuldiging in vitro en stimulatie met groeifactoren, weer kraakbeen te laten produceren. Naast gedemineraliseerd bot werden ook andere biomaterialen als drager getoetst. Goede resultaten zijn geboekt door cellen te mengen met alginate en vervolgens in te ‘zaaien’ in een vlies van polymelkzuur en polyglycolzuur. Deze methode heeft niet geleid tot een bedrijfsmatig proces. gebruikers
Bakken Research Center BV, Maastricht / Brandwonden Centrum, Beverwijk / Datascope Biomaterials Research BV, Vaals / AZ Maastricht / EMCM, Nijmegen / Universitair Ziekenhuis St. Rafael, Leuven
projectcategorie / projectnummer
ACA
RG N.3498
totale toewijzing in kf.
projecttitel
T lymphocytes by grafting chimeric single chain immunoglobulin/zeta receptors with tumor specificity
contracten/octrooien
985,40
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. R.L.H. Bolhuis
doelstelling
Doel van het onderzoek is om cytotoxische T-lymphocyten, die het vermogen hebben om tumorcellen te vernietigen, te voorzien van het monoklonale antilichaam G250, dat specifiek tumor-celreceptoren kan herkennen. In vervolg hierop is een strategie te ontwikkelen om patiënt-eigen T-cellen zodanig te transformeren, dat deze tumorweefsel kunnen vernietigen. resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft geleid tot een succesvolle biotechnologische strategie om humane T-lymphocyten te programmeren voor tumorspecificiteit. Twee retrovirale vectoren zijn ontwikkeld waarmee dit bewerkstelligd kan worden. De werkzaamheid van de strategie zal worden onderzocht in een klinische fase I/II-studie. Het is echter nog een probleem om de vereiste toestemming van overheidswege voor deze studie te krijgen. Oprichting van een bedrijf wordt onderzocht.
gebruikers
IntroGene BV, Leiden / NV Organon, Boxtel
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 125
| Instelling
T_
125
projecten 1995
universiteit twente
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Microcooling
totale toewijzing in kf.
850,38
B CB contracten/octrooien
projectleider
TTN.3100
inkomsten in kf.
Dr.ir. H.J.M. ter Brake
doelstelling
Dit onderzoek beoogt een koeler te ontwikkelen die het temperatuurtraject van 30-80 K kan bereiken en daarvoor geen groter vermogen eist dan 5-50 Mw. De koeler zal een omvang hebben ter grootte van een bierblikje. Met deze specificaties komen onder meer toepassingen in de ruimtevaart binnen bereik. resultaat na 5 jaar
Het ontwerp voor de koeler is gerealiseerd. Bovendien is men in staat de benodigde onderdelen van de koeler te maken. De eerste fase van het koelproces is in een prototype met succes gerealiseerd, zodat van een product gesproken kan worden. Het onderzoek leverde ook het idee op van een alternative koelmethode ‘de Twente-Stirling cycle’. Er is industriële belangstelling voor, maar men vindt het nog te prematuur om er octrooi op aan te vragen. Er wordt gewerkt aan een vervolgproject. gebruikers
Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo / Thales Cryogenics, Eindhoven / Innovation Partners, Leiden / Fokker Space BV, Leiden / TNO-MEP, Apeldoorn
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 126
126
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
B CA
Calibration of laser doppler blood perfusion meters
TTN.3248
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
Licentie: STW; Stimac / Octrooi: EU.98202835.9 Optisch
354,20
projectleider
Prof.dr. J. Greve
inkomsten in kf.
5,00
fantoom
doelstelling
De doorbloeding van weefsel is een belangrijke factor in de therapie van bijvoorbeeld brandwonden. De doorstroomsnelheid wordt gemeten een laser Doppler flow meter. Waarden afkomstig van één flowmeter kunnen goed vergeleken worden, zolang er niets aan de apparatuur verandert. Metingen afkomstig van verschillende flowmeters zijn niet goed vergelijkbaar, omdat er tot nu toe geen methode is om de apparatuur te ijken. In dit project wordt daarin voorzien. resultaat na 5 jaar
Er is ijkapparatuur gerealiseerd waarin een standaard bloedstroom nagebootst wordt. Metingen verkregen met nieuw aangeschafte apparatuur kunnen nu vergeleken worden met eerdere metingen, en onderzoeksresultaten van verschillende klinieken kunnen vergeleken worden. Een geavanceerdere versie maakt diepgaand onderzoek van de optische eigenschappen van weefsel mogelijk. Op het meetprincipe is octrooi aangevraagd. De uitvinder overweegt kleinschalige productie. gebruikers
Applied Laser Technology BV, Best / AZ Rotterdam, Rotterdam / Moore Instruments Ltd., Axminster / AZ Groningen
projectcategorie / projectnummer
CCA
TE L.3277
totale toewijzing in kf.
707,78
projecttitel
Ontwerpen van een chip-kaartsysteem voor (bio)chemische bepalingen
contracten/octrooien
Octrooi: PCT.NL99/00085 (chip-kaart device) Cassette met
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. P. Bergveld
proteïne-sensor en uitleesinrichting daarvoor
doelstelling
In dit onderzoek streeft men naar het ontwikkelen en bouwen van een calibratie vrije sensor die gebaseerd is op de ISFET, d.w.z. chip-technologie. De iongevoelige chip wordt gemonteerd in een disposable kaart. Voor de werking van de chip zijn bepaalde vloeistoffen nodig, die in kunststof platte zakjes op de kaart aanwezig zijn. Ook deze apparatuur wordt in dit onderzoek ontworpen en gebouwd. resultaat na 5 jaar
De prototypen zijn gerealiseerd en met succes getest. Op het mechanisme is octrooi aangevraagd. Wereldwijd zijn fabrikanten benaderd, enkele brachten een werkbezoek aan het laboratorium. Uiteindelijk werd met het RIKILT een samenwerkingsverband aangegaan om de technologie voor progesterondetectie uit te ontwikkelen. Dit heeft er niet toe geleid dat de bescherming van de chipcard doorgezet is.
gebruikers
3T BV, Enschede / Primecare BV, Almelo / Polaroid Europa BV, Enschede
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 127
127
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
B BA
Modelleren, numeriek simuleren en experimenteel verifiëren van centrifugale etssystemen totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
TWI.3286
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. P.J. Zandbergen
606,20
doelstelling
Het onderzoeken van het in ons land uitgevonden centrifugaaletsen door middel van wiskundige modelvorming, analyse en numerieke berekening in combinatie met experimentele verificatie. Centrifugaaletsen kan mogelijk worden toegepast voor het etsen van metalen onderdelen, zoals elektronenkanononderdelen en schaduwmaskers voor hoogwaardige TV-toepassingen, en in de halfgeleidertechnologie. resultaat na 5 jaar
Er is een model ontwikkeld waarmee het etsproces onder verschillende omstandigheden goed kan worden beschreven in twee dimensies. Een aanzet naar een 3-dimensionaal model is eveneens gemaakt. Naar aanleiding van discussies in de gebruikerscommissie is een vervolgproject geformuleerd waarbij prof.dr. M.C. Elwenspoek het projectleiderschap op zich heeft genomen (TWI.5065).
gebruikers
SRON, Utrecht / Stork Veco BV, Eerbeek / FSM Europe BV, Sittard / Etchform BV, Hilversum
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Quasi monolithic load cell using resonant strain gauges
totale toewijzing in kf.
894,92
contracten/octrooien
Geheimhouding: STW; Proforce / Octrooi: NL.1011015
B CA projectleider
TE L.3324
inkomsten in kf.
Prof.dr. M.C. Elwenspoek
Quasi monolithic loadcell (belastingcel)
doelstelling
Een load cell is een krachtsensor die in bijna elk weeginstrument wordt toegepast. Het project heeft tot doel om een volledig werkend prototype te ontwikkelen van een silicium load cell. Deze volledig nieuwe load cell moet de prestaties van bestaande producten evenaren (nauwkeurigheid 0.04%), maar moet voor een kwart van de prijs te leveren zijn. Het maximale gewicht dat met de load cell gewogen moet kunnen worden is 1000 kg of meer. resultaat na 5 jaar
De primaire doelstelling, het realiseren van een silicium load cell met een nauwkeurigheid van 0.03 % is gehaald. De onderzoekers hebben contacten met bedrijven die een speciale toepassing hebben waarvoor huidige load cellen niet geschikt zijn, namelijk extreem platte load cellen voor zware belastingen en extreem nauwkeurige load cellen voor belastingen rond 100 kg. Wellicht dat dit leidt tot praktisch gebruik van de resultaten.
gebruikers
Van Berkel Nederland BV, Ridderkerk / Vervuren Consultancy, Terheiden / IDEE, Eindhoven / Philips Mechatronics, Dordrecht
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 128
128
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
ACA
Ontwikkeling van een verlengbare intramedullaire grendelpen
TWT.3395
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
Nondisclosure: STW; Howmedica International / Octrooi:
779,70
PCT.NL97/00706 Inrichting voor het onderling verplaatsen
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. H.J. Grootenboer
van twee objecten
doelstelling
Doel van het onderzoek is de ontwikkeling van een volledig implanteerbaar systeem voor botverlenging. Dit systeem wordt uitgerust met een telescopisch deel en een krachtopwekker voor het genereren van een lengtetranslatie, en wordt geplaatst in het intramedulaire kanaal van het bot. Bij de ontwikkeling van de krachtopwekker zal gebruik worden gemaakt van "geheugenlegeringen". resultaat na 5 jaar
Een eerste prototype van de verlengpen is geproduceerd en functioneert naar verwachting. De verlengpen is inmiddels door de UT geoctrooieerd. Er is nog verder klinisch onderzoek noodzakelijk om de bruikbaarheid van de verlengpen in de chirurgische praktijk aan te tonen. Het ligt in de bedoeling dit klinisch onderzoek uit voeren i.s.m. Stryker Trauma. De onderhandelingen daarover zijn nog niet afgerond.
gebruikers
Ortomed BV, Zwijndrecht / AZ VU, Amsterdam / AZ Maastricht / Stryker Howmedica Osteonics, Haarlem / UMC, Utrecht / St. Maartensgasthuis, Venlo / Stryker Trauma GmbH, Schönkirchen/Kiel
projectcategorie / projectnummer
B BA
TE L.3409
totale toewijzing in kf.
821,20
projecttitel
High-density magnetic recording in ME tape
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Dr.ir. J.P.J. Groenland
doelstelling
Het verrichten van research om een verbeterd begrip op te leveren van de fysische recordingmechanismen die verantwoordelijk zijn voor de beperkingen in de lineaire en spoor-dichtheden bij ‘metal-evaporated’ (ME) en ‘thin metal-particle’ (MP) tape. resultaat na 5 jaar
De recordingexperimenten, ‘magnetic force microscope’ (MFM) waarnemingen en computermodellen hebben geresulteerd in meer gedetailleerde kennis omtrent de relatie tussen de magnetisatieverdeling in het magnetisch medium enerzijds en de leessignaal-eigenschappen, het overschrijfgedrag en de effecten van smalle sporen anderzijds. De positieve interesse van de gebruikers in dit werk is bevestigd bij het vervolgproject TTF.5041. Het project heeft een rol gespeeld in de verdere ontwikkeling van het vakgebied. gebruikers
BASF Magnetics GmbH, Ludwigshafen (Duitsland) / Magnetic Products Oosterhout BV, Oosterhout
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 129
129
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
New micromachining methods for the fabrication of passsive components for miniaturized chemical analysis systems totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
B BA
TE L.3417
inkomsten in kf.
Dr. J.G.E. Gardeniers
787,55
doelstelling
Hoofddoel van dit project is het bestuderen van isotroop chemisch etsen van silicium in fluoride-ionen bevattende oplossingen. De combinatie van deze techniek met bekende halfgeleiderdope-technieken en andere micromachining methodes kan worden gebruikt om een groot scala aan structuren te vervaardigen in silicium, met een veel grotere vrijheid in drie-dimensionale vormgeving dan mogelijk is met de tot nog toe ontwikkelde methodes. resultaat na 5 jaar
Er is een aantal technieken ontwikkeld voor bewerken van silicium. Toepassing: passieve componenten voor geminiaturiseerde chemische analysesystemen. De technieken: 1. Chemisch en elektrochemisch vervaardigen van structuren met zeer gladde binnenwanden, waaronder structuren die geheel in een siliciumsubstraat zijn ingebed. 2. Elektrochemisch vervaardigen van kanaalstructuren met meerdere poreuze wanden. De vinding is geoctrooieerd, maar het octrooi is niet voortgezet omdat de betrokken bedrijven niet bereid waren het octrooi over te nemen en/of toe te passen. gebruikers
Océ Technologies BV, Venlo / AQUAMARIJN Keramische Membranen, Hengelo (Gld) / LC Packings - A Dionex Company, Amsterdam / Stork Digital Imaging BV, Boxmeer / Philips Research Laboratories, Eindhoven
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Nanoscale zirconia ceramics with extremely high wear-resistance
totale toewijzing in kf.
1.538,32
contracten/octrooien
Bijdragen: Storkserve BV / Akzo Nobel / Van der Zalm /
projectleider
Prof.dr.ir. H. Verweij
CCA
TST.3418
inkomsten in kf.
145,00
Philips / TNO-STB / ECN / Spikker Specials / Octrooi: NL.1012911 Werkw.keramisch mat. met lage wrijvingscoëff.
doelstelling
Doel van het project is de ontwikkeling van keramische materialen met extreme hoge slijtvastheid. Dichte zirconia en zirconia/aluminium composiet systemen met een korrelgrootte van minder dan 90 nanometer zullen worden onderzocht. Verschillende productietechnieken voor dit keramiek en de tribologische eigenschappen zullen worden getest. Inzicht zal worden verkregen in de relatie tussen microstructuur van het keramiek en het tribologische gedrag. resultaat na 5 jaar
De doelen zijn bereikt. Er zijn een aantal nano-gestructureerde keramische materialen gemaakt. Om de gebruiksmogelijkheden aan te tonen zijn er praktijktesten uitgevoerd i.s.m. de deelnemers in de gebruikersgroep. Zo zijn de materialen o.m onder corrosieve omstandigheden getest op pomp-asjes. De slijtvastheid en de hardheid van een van de materialen maakt ze geschikt voor een toepassing op microtoom-messen. Door de UT is er octrooi op de nano-gestructureerde zirconia materialen ingediend. Een commercieel gebruik van die materialen is nog niet gerealiseerd. gebruikers
Flowserve BV, Hengelo / TNO Institute of Industrial Technology, Eindhoven / ECN, Petten / Philips Components, Roermond / Spikker Specials BV, Zevenaar / TNO-STB, Delft / Akzo Nobel Central Research BV, Arnhem
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 130
130
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
BA0
Pyroelectric matrix sensor using Copolymers on Silicon
TE L.3448
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. P.P.L. Regtien
38,74
doelstelling
Dit onderzoek gaat over het ontwerpen van infrarood gevoelige lagen, die aangebracht zullen worden op een siliciumchip met geïntegreerde elektronica. Er zijn berekeningen uitgevoerd aan de gevoeligheid, aan het effect van laagdikte en aan de invloed van een extra isolatielaag. In dit project worden de berekeningen experimenteel getoetst. Het einddoel is een infraroodsensor te kunnen maken die geschikt is voor "imaging". resultaat na 5 jaar
Het onderzoek heeft zich gericht op de technologie van het aanbrengen, polen en etsen van co-polymeer op bewerkte siliciumplakken. Het resultaat is een recept voor deze stappen, ter verkrijging van een matrix van IR-gevoelige elementen. Daarnaast is ook de interfacing tussen het warmtegevoelige materiaal en de onderliggende structuur geoptimaliseerd, wat resulteert in een betere S-N verhouding. De parameters die ruis en warmtegevoeligheid bepalen zijn in kaart gebracht. De theorie is experimenteel geverifieerd. gebruikers
TNO Industrie, Eindhoven / Xensor Integration BV, Delft / Honeywell BV, Emmen
projectcategorie / projectnummer
ABA
TE L.3463
totale toewijzing in kf.
705,13
projecttitel
Magneto-optical multilayer structures
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr. J.C. Lodder
doelstelling
De ontwikkeling van multilagen voor magnetische gegevensopslag met betere prestaties, lagere kosten en een eenvoudige fabricagetechniek. Vijf parameters zullen in situ gemeten worden tijdens de groei van de lagen. De relatie tussen spanning, microstructuur en morfologie zal daarna ex situ bepaald worden. Einddoel is de relatie tussen de depositietechniek, microstructuur en de magnetische, magneto-optische en recording-eigenschappen. resultaat na 5 jaar
Een topdown proces om grote regelmatige arrays van kleine volumina te maken, ook toepasbaar op andere materialen. Achtergrondkennis op het gebied van lithografische processen en droge-ets technieken van kleine metaalstructuren. Inzicht in de relatie tussen het macro- en meso-magnetische gedrag van multi- en één-domein deeltjes. De dot-structuren worden gebruikt in een Verniewingsimpulsproject en een STW-project over magnetische probe-recording geheugens: het zg. Micro Scanning Probe Array Memory. Contacten met INTEL, IBM en Seagate. TOOLEX heeft belangstelling gebruikers
Philips ODTC, Eindhoven / Magnetic Products Oosterhout BV, Oosterhout / Thomson CSF/LCR, Orsay Cedex
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 131
131
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
CBA
Micro Ammonium Fluid Injection Analysis System (MAFIAS)
totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
TE L.3467
inkomsten in kf.
Prof.dr. M.C. Elwenspoek
620,77
doelstelling
Integreren van ‘micro-machining’ technologie met optische sensortechnologie tot een functioneel microsysteem. Het modelsysteem is een ammoniumdetector. Uitdagingen: realiseren monolitisch systeem, minimaliseren hoeveelh. sample, minimaliseren samplevoorbereiding, beperken omvang apparatuur, voor veldmetingen. Hier gebruikte micro-machining technologie maakt het mogelijk micro-pompen, -flowsensoren, -mixers, filters en optische detectoren te maken. resultaat na 5 jaar
Het onderzoek wijst uit dat het cruciale element in het systeem gevormd wordt door de micropomp. Zowel de vereiste eigenschappen ervan (klein doodvolume, self-priming) als de wijze van fabricage (niet anodisch bonden) vergen extra onderzoeksinspanningen. De verwachting is dat op korte termijn een geïntegreerd systeem gerealiseerd en uitgetest kan worden. De verworven kennis zal startpunt zijn voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van micro system technology. Voor dit specifieke systeem is het commercieel niet zinvol octooien aan te vragen. gebruikers
3T BV, Enschede / Rijks Instituut voor Kust en Zee, Den Haag / Anasys BV, Albergen / SKALAR Analytical, Breda / RIVM-LBG, Bilthoven / NIVR, Delft / Plant Research International BV, Wageningen / TNO Voeding, Zeist / ECN, Petten / R & R Mechatronics, Hoorn
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Molecular Force Microscopy voor de analyse van bio-interfaces
totale toewijzing in kf.
837,10
contracten/octrooien
projectleider
B CA
TTN.3468
inkomsten in kf.
Prof.dr. C.G. Figdor
doelstelling
In biomedisch en -technologisch onderzoek speelt de analyse van biomembranen en celoppervlakken een grote rol. Het gaat het om het bepalen en begrijpen van de karakteristieken waarmee moleculen op specifieke plaatsen aan dat oppervlak hechten. Nu wordt de techniek van de scanning probe microscope (soort AFM) uitgebreid. Naast topografische informatie nu ook gegevens over fysische en chemische interacties tussen de individuele moleculen. resultaat na 5 jaar
Er is een aangepaste AFM gebouwd. Er werden individuele moleculen en hun interacties afgebeeld, waarbij onderscheid gemaakt kon worden tussen specifieke en aspecifieke interactie. Er is veel achtergrondkennis verkregen, zowel voor wat betreft de hardware als de softwarematige interpretatie van de data. Aansluitend onderzoek heeft geleid tot het tevens gebruiken van optical traps om analoog aan AFM moleculaire reacties te meten. Gebruik vindt plaats in academische en industriële research labs. gebruikers
ID-Lelystad BV, Lelystad / Unilever Research, Vlaardingen / Akzo Nobel Organon Teknika, Boxtel / Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg, Leuven / Universiteit Leuven, Heverlee
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 132
132
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
AAA
Optimalisatie van activiteit en selectiviteit van enzymen in organische oplosmiddelen door mediumengineering
TST.3569
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. J.F.J. Engbersen
383,60
doelstelling
In dit vervolg op project TST.1708 worden de mogelijkheden onderzocht om enzymen praktisch toepasbaar te maken voor selectieve omzettingen in organische oplosmiddelen. Een aantal reacties worden nader onderzocht. In overleg met de industriële partners in de GC worden enkele reacties voor praktische toepassing geoptimaliseerd. resultaat na 5 jaar
De doelstellingen zijn deels bereikt. Kroonethers kunnen nu gericht toegepast worden om enzymen in organische oplosmiddelen te activeren. Er is echter nog geen concrete toepassing gerealiseerd, wel is er veel achtergrondkennis verkregen.
gebruikers
Akzo Nobel Nederland BV, Oss / DSM-Gist BV, Delft / DSM Research BV, Geleen / Quest International, Bussum
projectcategorie / projectnummer
B CB
TTN.3641
totale toewijzing in kf.
845,92
projecttitel
Compact near infrared lasers in the range of 100 to 1000 W
contracten/octrooien
Feasebility: STW; Trumpf Lasertechnik GmbH / Octrooi:
projectleider
Prof.dr.ir. W.J. Witteman
inkomsten in kf.
10,00
PCT.NL99/00613 CO 2 -laser
doelstelling
Optimalisatie van de excitatie-frequentie (bij radiofrequenties, RF) en gebruik van een nieuw katalytisch proces. Dit kan de dissociatie van CO 2 onderdrukken. Zo zal de efficiëntie en het vermogen van de laser aanzienlijk kunnen worden verhoogd. Dergelijke lasers bieden grote voordelen bij computergestuurde bewerking van materialen, zoals in de textieldrukmachines van Stork. NCLR is bij het onderzoek betrokken voor de ontwikkeling naar een industriëel prototype. resultaat na 5 jaar
Door gebruik van een geschikt gasmengsel van CO 2 en CO en goudgecoate electrodes in de laser werd een maximum vermogen van 560 W bereikt. De afmetingen van de CO 2 laser bedragen slechts 180x190x570 mm 3 . De hoogst bereikte laser-efficientie bedroeg 26%, veel hoger dan bij de huidige commerciële CO 2 lasers (10-12%). De opwarmtijd is slechts 30 sec.; 20 tot 60 minuten is normaal. Octrooi is aangevraagd. Verschillende laserfabrikanten hebben interesse, maar dit heeft nog niet geleid tot concrete afspraken over de gebruiksrechten van de nieuwe vinding. gebruikers
TNO Industrie, Eindhoven / NCLR BV, Enschede / Robosoft NV, Ieper / Philips Centre for Manufacturing Technology, Eindhoven / Stork NV, Amsterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 133
| Instelling
133
projecten 1995
U _ universiteit utrecht
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Ontwikkelen van rontgenabsorptie-spectroscopie (EXAFS, XANES) voor het in-situ meten van de lokale structuur en electronendichtheid van Al 3+ ionen totale toewijzing in kf.
546,46
contracten/octrooien
projectleider
AAA
UCH.3180
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. D.C. Koningsberger
doelstelling
Het doel is het optimaliseren van x-ray spectroscopie voor lichte elementen (O,Al,Si,S) om katalytische systemen insitu te meten. Voor kennis over de relatie tussen structuur, zuursterkte en katalytische eigenschappen van vaste zure katalysatoren, moet je de lokale structuur en elektronendichtheid van het Al 3+ ion in het zeoliet rooster in-situ bepalen. Als dit bekend is, kan men beter inzicht krijgen in factoren, van belang voor een optimale katalytische werking. resultaat na 5 jaar
In het synchrotron in Daresbury (UK) is een meetapparaat gebouwd dat het mogelijk maakt om in-situ XAFS metingen te verrichten aan lage Z elementen. Het apparaat voldoet aan de verwachtingen. Het kan door meerdere gebruikt worden voor het in-situ meten aan katalysatoren. Belangrijke inzichten zijn verkregen in de processen die nodig zijn om de zuursterkte van kraakkatalysatoren te optimaliseren via stomen. Deze katalysatoren worden in de petrochemische industrie op grote schaal gebruikt voor het kraken van aardoliefracties. gebruikers
Shell Research and Technology Centre, Amsterdam / Engelhard De Meern BV, De Meern / Akzo Nobel Central Research BV, Arnhem / Amoco Research Center, Naperville
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 134
134
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
AAA
Improved biological control of Fusarium wilt by combinations of antagonistic micro-organisms in the rhizosphere of crop plants
U B I.3227
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. L.C. van Loon
313,20
doelstelling
Eerder onderzoek heeft laten zien dat bepaalde stammen van de Pseudomonas bacterie indien aanwezig op de plantenwortel een ziektewerende werking hebben. Doel van het onderzoek te onderzoeken of combinaties van stammen een verhoogde werking hebben tegen deze pathogenen. resultaat na 5 jaar
Een combinatie van Pseudomonas stammen biedt een goede mogelijkheid voor effectieve en betrouwbare ziekteonderdrukking bij specifieke pathogenen in specifieke gewassen, met name in cultures zonder grond, zoals bij hydrocultures. Rechten op het commercieel gebruik van de stammen liggen bij Novartis Seeds. Hun eerdere pogingen om met bacteriën gecoat zaad op de markt te brengen (met een stam uit een eerder STW project) waren niet succesvol. Op korte termijn zullen stammen uit dit huidige project, of combinaties ervan daarom waarschijnlijk niet worden toegepast. gebruikers
Syngenta Seeds BV, Enkhuizen / Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Naaldwijk / NIOO, Heteren / Plant Research International BV, Wageningen
projectcategorie / projectnummer
AAA
U B I.3252
totale toewijzing in kf.
312,00
projecttitel
Increasing antagonistic activity of saprophytic Pseudomonas spp. through modification with chitinase/glucanase genes for biocontrol of soil-borne pathogenic fungi contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. L.C. van Loon
doelstelling
Bepaalde plantenwortel-koloniserende Pseudomonas bacteriën bewerkstellingen van nature een bescherming tegen een aantal bodempathogenen zoals Fusarium. Doel van het project is dit effect te versterken door in Pseudomonas de genen te introduceren die coderen voor enzymen (glucanases en chitinases) die de celwand van schimmels afbreken. resultaat na 5 jaar
Introductie van het chitinasegen resulteerde in lysis van de Pseudomonas stammen, waardoor het chitinase naar buiten lekte. In experimenten bleek de op deze manier ‘gesecreteerde’ chitinase geen betere bescherming tegen Fusarium. Toen zocht men naar het meest actieve secretie mechanisme voor chitinase en glucanase. D.m.v. genfusies werden de betrokken enzymen geschikt gemaakt voor secretie in Pseudomonas. Een aantal systemen is getest. De onderzoekers zijn niet in staat gebleken om een gebruiksklaar biologisch bestrijdingsmiddel af te leveren. Verder onderzoek is nodig. gebruikers
Syngenta Seeds BV, Enkhuizen / Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Naaldwijk / NIOO, Heteren / Plant Research International BV, Wageningen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 135
135
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Opheldering van het werkingsmechanisme van het antimicrobiële eiwit nisine en de ontwikkeling van nisines met betere werking tegen voedselpathogenen totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. B. de Kruijff
1.011,15
CAA
UCH.3337
inkomsten in kf.
100,00
doelstelling
In dit project wordt het moleculair werkingsmechanisme van nisine onderzocht. Dit peptide doodt bacteriën van diverse stammen en wordt reeds toegepast als conserveermiddel in specifieke delen van de voedingsmiddelenindustrie. Niet alle soorten bacteriën zijn gevoelig voor nisine. Wanneer het werkingsmechanisme bekend is, kunnen gericht nisinevarianten worden ontworpen en geproduceerd die effectief zijn tegen tot nu toe ongevoelige bacteriën. resultaat na 5 jaar
Het project heeft veel kennis over de celdodende werking van nisine opgeleverd. Het peptide vertoont affiniteit voor specifieke klassen van lipiden, die voorkomen in de celmembraan van de bacteriën waartegen nisine werkzaam is. Anionische lipiden, maar vooral Lipide II vormen het aangrijpingspunt voor nisine. Het onderzoek heeft nog niet geleid tot effectievere nisines; hiervoor is een vervolgproject gestart. Omdat Lipide II ook het target is van het antibioticum vancomycine, bieden deze resultaten interessante perspectieven voor de ontwikkeling van een nieuwe klasse antibiotica. gebruikers
Unilever Research, Vlaardingen / Frico Kaas Research, Dronrijp / Mona Divisie, Woerden / Campina Melkunie, Tilburg / NIZO, Ede
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Amperometrische detectie van eiwitten en peptiden met antilichamen geïmmobiliseerd in een geleidend polymeer totale toewijzing in kf.
1.210,98
contracten/octrooien
Overig: UU; TNO Voeding; STW
projectleider
BA0
U FA.3392
inkomsten in kf.
Dr. W.P. van Bennekom
doelstelling
In 1993 werd een nieuwe methode gepubliceerd waarin antilichamen ingebed in een laag van elektrisch geleidende polymeren gebruikt werden om bloedeiwitten te detecteren. Gepoogd wordt de methode toepasbaar te maken voor de detectie van medisch belangrijke kleine eiwitten: hormonen en pesticiden. Een 16 kanaals systeem om simultaan verschillende detecties te kunnen uitvoeren, wordt ontwikkeld. resultaat na 5 jaar
De nieuw gevonden detectiemethode bleek van het type "koude kernfusie". Het vele onderzoek hieraan was vergeefs. De verworven achtergrondkennis leverde wel ideeën op om een ander detectiesytseem te ontwikkelen waarmee ook ongelabelde kleine moleculen met behulp van antilichamen bepaald kunnen worden. De voor dit systeem benodigde stabiele electroden kunnen nu gemaakt worden. De antilicamen worden in zgn. self assembling monolagen erop aan gebracht. De eerst pogingen om hiermee interferon te detecteren zijn succesvol. gebruikers
ATO BV, Wageningen / OctoPlus BV, Leiden / DSM-Gist BV, Delft / Eco Chemie BV, Utrecht
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 136
136
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
CCB
Development of custom-tailored ultra-small colloidal gold conjugation and detection procedures
U B I.3427
totale toewijzing in kf.
projecttitel
contracten/octrooien
Concept
1.058,04
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr. A.J. Verkleij
doelstelling
Doel is het ontwikkelen van een procédé voor de bereiding van ultra-klein colloïdaal goud ten behoeve van celbiologisch (elektronenmicroscopisch) onderzoek, een procédé voor zilverversterking bij neutrale pH en een procédé voor eenvoudige koppeling van eiwitten en nucleïnezuren aan ultra-klein colloïdaal goud ten behoeve van in situ hybridisatie en niet-radioactieve blotting technieken. resultaat na 5 jaar
Met veel vallen en opstaan is een bereidingsmethode gevonden voor ultra-klein, homogeen colloïdaal goud. Daarnaast is door de gebruiker, los van het project, een zilverversterkingsmethode ontwikkeld die reeds op de markt wordt gebracht. In de laatste fase van het nog lopende onderzoek zal de koppelingsmethode voor eiwitten (antilichamen)en nucleïnezuren nader worden uitgewerkt en verfijnd. Met de gebruiker zal een licentieovereenkomst worden gesloten.
gebruikers
NV Organon, Oss / AURION, Wageningen
projectcategorie / projectnummer
ACB
U DG.3469
totale toewijzing in kf.
606,75
projecttitel
Rapid detection and strain differentiation of mycobacterium tuberculosis for diagnosis and tuberculosis control: exploitation of the direct repeat locus in M. tuberculosis
contracten/octrooien
Licentie: STW; Seed Capital Investments (SCI-2) / Isogen Bioscience BV; SCI-2 BV / Octrooien: PCT.NL94/00110 /
projectleider
Prof.dr. B.A.M. van der Zeijst
inkomsten in kf.
25,01
PCT.NL98/00186
doelstelling
Doel is de ontwikkeling van een robuuste methode om M. tuberculosis aan te tonen in klinische isolaten. De methode gebruikt de aanwezigheid van DNA polymorfisme in de verschillende mycobacteria. De betrouwbaarheid van deze ‘spoligotypering’ is al eerder aangetoond, maar voor een epidemiologische toepassing t.b.v. de tuberculosebestrijding moet worden aangetoond dat er onderscheid kan worden gemaakt tussen meerdere mycobacteria stammen. resultaat na 5 jaar
Spoligotypering bezit een gevoeligheid vergelijkbaar met andere testmethoden, maar de standaard RFLP-typering is niet geëvenaard. Andere pathogene bacteriën blijken direct DNA repeats te bezitten, zoals coli, shigella en salmonella. Spoligotypering van deze pathogenen is daarmee mogelijk. Deze toepassing is geoctrooieerd met behulp van een financiële bijdrage van SCI/Licentec. Isogen (Maarssen) produceert nu onder licentie een kit voor spoligotypering van M. tuberculosis en M. bovis. gebruikers
Licentec, Bilthoven / Lab. voor Tropische Hygiëne, Amsterdam / Euro-Diagnostica BV, Arnhem / St. Elizabeth Ziekenhuis, Tilburg / ID-Lelystad BV, Lelystad / Isogen Bioscience BV, Maarssen
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 137
137
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Nieuwe syntheseroutes voor de metaalgestuurde synthese van ß-lactamen
totale toewijzing in kf.
395,54
contracten/octrooien
Bijdrage: UU; CW-NWO; DSM-Gist BV
projectleider
Prof.dr. G. van Koten
BAA
UCH.3549
inkomsten in kf.
40,00
doelstelling
Doel van het onderzoek is de ontwikkeling van nieuwe en de verbetering van bestaande synthese routes naar precursors voor ß-lactam antibiotica, en het verkrijgen van inzicht in de mechanistische aspecten van de reacties die hierbij een rol spelen. resultaat na 5 jaar
De oorspronkelijke doelstelling is niet gehaald omdat na overleg met de industriële partners een andere onderzoekslijn is ingeslagen: de ontwikkeling van dendritische supports in organische syntheses. Het onderzoek heeft laten zien dat het gebruik van dendrimeren als substraatdragers in organische reacties mogelijk is. Voor de ontwikkeling van een toepasbaar industrieel proces is verder onderzoek nodig.
gebruikers
DSM Research BV, Geleen / DSM-Gist BV, Delft
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Karakterisering van de ijzerlimitatie-induceerbare buitenmembraaneiwitten van Neisseria meningitidis in relatie tot hun mogelijkheden als vaccincomponent totale toewijzing in kf.
1.176,35
contracten/octrooien
Optie: STW; UU; Smithkline Beecham Biologicals SA
projectleider
CB C
U B I.3566
inkomsten in kf.
Dr. J.P.M. Tommassen
doelstelling
Doel is te bepalen of buitenmembraaneiwitten van Neisseria meningitidis bruikbaar zijn als vaccin tegen hersenvliesontsteking. Hiervoor is inzicht in de structuur, de functie, de relatie hiertussen, de immunologische kenmerken en de genetische en antigene variabiliteit van deze eiwitten noodzakelijk. Indien deze eiwitten geschikt blijken zullen ze in een vaccin worden verwerkt, en de werking van de vaccin zal worden getest. resultaat na 5 jaar
Twee receptoren zijn onderzocht. De sequenties zijn bepaald en antilichamen zijn opgewekt, waardoor inzicht is verkregen in de genetische en antigene variabiliteit. Topologiemodellen voor de eiwitten zijn experimenteel geverifieerd. Een receptoreiwit, LbpB is een interessante kandidaat vaccin component. Hiervoor is octrooi aangevraagd. Het project heeft inmiddels een vervolg gekregen in project UBC.5397, waarvan SmithKline Beecham een goot deel van de kosten draagt. gebruikers
Intervet International BV, Boxmeer / RIVM, Bilthoven / University of Southampton, Southampton / AMC, Amsterdam
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 138
138
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
CCB
UCH.3696
totale toewijzing in kf.
379,05
projecttitel
Vacuüm ultraviolet fosforen voor fluorescentielampen en plasma display panels contracten/octrooien
Samenwerking: UU; STW; Philips Lighting BV
projectleider
Prof.dr. A. Meijerink
inkomsten in kf.
905,00
doelstelling
Het onderzoek was gericht op het vinden van nieuwe luminescerende materialen (fosforen) voor toepassing in kwikvrije TL-buizen en plasma display panels (platte beeldschermen). Bij deze toepassingen moet harde UV straling (vacuüm ultraviolette (VUV) straling) omgezet worden in zichtbaar licht. Nieuwe fosforen met een quantum rendement van meer dan 100% zijn mogelijk als ieder VUV foton "geknipt" kan worden in meer dan één zichtbaar-licht foton. resultaat na 5 jaar
Het project heeft geleid tot de eerste mogelijkheid voor een efficiënte zichtbare quantumknipper (fosfor met meer dan 100% quantumefficientie). Er wordt momenteel bij Philips en ook bij andere lampenfabrikanten (GE en Osram) hard gewerkt om op basis van het Gd-Eu koppel een commerciële fosfor te ontwikkelen. Ook wordt nu op diverse plaatsen gewerkt aan nieuwe VUV fosforen die quantumknippen via down-conversie. Dankzij dit onderzoek is er een reële mogelijkheid voor het maken van een commerciële VUV-fosfor met quantumrendement van meer dan 100%. gebruikers
Philips Forschungslabor, Aken / Philips Lighting BV, Eindhoven
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 139
| Instelling
139
projecten 1995
W _ wageningen universiteit
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Beoordelingscriteria voor het selecteren van natuurlijke vijanden: een case-study naar ontwikkeling van biologische bestrijding voor Bemisia tabaci met parasieten totale toewijzing in kf.
552,10
contracten/octrooien
projectleider
AAA
WB I.3226
inkomsten in kf.
Prof.dr. J.C. van Lenteren
doelstelling
Het doel is de ontwikkeling van aanvullende criteria voor natuurlijke vijanden, waarmee een strengere selectie kan worden gemaakt en een prioritering hiervan mogelijk is. We willen de hypothesen toetsen dat de plaagdodingscapaciteit en het vermogen om plaaghaarden te lokaliseren factoren zijn die de efficiëntie van natuurlijke vijanden in belangrijke mate bepalen. Als resultaat zal een betrouwbare en snelle beoordeling van natuurlijke vijanden mogelijk zijn. resultaat na 5 jaar
Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van een reeds ontwikkeld simulatiemodel voor kas-wittevlieg en sluipwesp. Voor zes verschillende natuurlijke vijanden zijn enkele essentiële parameters vastgesteld, op grond waarvan kon worden vastgesteld in welke mate deze organismen bruikbaar zijn voor biologische bestrijding van kas-wittevlieg. Een evaluatie in de kassituatie moet nog uitwijzen in hoeverre de voorspellingen van het model betrouwbaar zijn.
gebruikers
Proefstation voor Bloemisterij in Nederland, Aalsmeer / Bunting Brinkman Bees BV, Tilburg / Koppert BV, Berkel en Rodenrijs
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 140
140
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
AAA
WCH.3268
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Gebruik van methanol als elektronendonor voor sulfaatreductie bij de biologische ontzwaveling van rookgassen en (afval)water
contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. A.J.M. Stams
739,00
doelstelling
Zwavelverbindingen uit waterige oplossingen worden verwijderd door een gecombineerd anaëroob-aëroob microbieel proces. Het doel is om deze biologische ontzwaveling (door een gecombineerd sulfaatreductie sulfide-oxidatie proces) breed toepasbaar te maken. De economische haalbaarheid van biologische ontzwaveling wordt bepaald. De toepassing wordt goedkoper als methanol gebruikt kan worden. resultaat na 5 jaar
Verschillende sulfaat reduceerders zijn geïsoleerd en onderzocht. Met deze bacteriën kan bij 60°C een sulfaat reducerend proces op gang gebracht worden met methanol als elektronendonor. Bij 30°C lukt dit niet. Praktische toepassingen van het proces zijn voorlopig niet te verwachten. Alternatieve (chemische) reinigingstechnieken zijn inmiddels de helft of meer goedkoper geworden dan ten tijde van de aanvraag werd voorzien. Daarmee is het voordeel van het gebruik van het goedkope methanol i.p.v. ethanol komen te vervallen. gebruikers
Corus Staal BV, IJmuiden / PAQUES Bio Systems BV, Balk / Akzo Nobel Central Research BV, Arnhem
projectcategorie / projectnummer
ABA
WB I.3284
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Biological control of Botrytis elliptica in lily by antagonists suppressing colonization and sporulation, a systems analytical approach contracten/octrooien
556,72
projectleider
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. R. Rabbinge
doelstelling
Botrytis kan grote schade aanrichten in gewassen. Bestrijding hiervan in de bollenteelt gaat gepaard met een aanzienlijk fungicidengebruik. Doel is om een betrouwbare biologische bestrijdingsmethode te ontwikkelen op basis van schimmelantagonisten. Systeemanalyse en computersimulatie zullen worden gebruikt om sleutelelementen in de competitie tussen pathogeen en antagonist in kaart te brengen. E.e.a. moet resulteren in aanbevelingen voor de praktijk. resultaat na 5 jaar
Ulocladium atrum bleek in de praktijk niet goed bruikbaar op lelie. Daarom koos men cyclamen als modelsysteem. Met het ontwikkelde model CompFun kan de ruimtelijke en temporele uitbreiding van Botrytis en Ulocladium kolonies goed worden voorspeld. Ulocladium blijkt een effectieve bestrijder van Botrytis in cyclamen en heeft de potentie dat ook te zijn in andere gewassen. Met deze kennis kan men pathosystemen snel screenen om de kans op succesvolle toepassingen te vergroten. Verder onderzoek vindt plaats in een EU-project en er is nu nog sprake van praktijktoepassingen. gebruikers
Plant Research International BV, Wageningen / LBO, Lisse
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 141
141
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
The occurrence of pre- and posthaustorial resistance mechanisms in diploid wheat (Triticum monococcum) to wheat leaf rust and their transfer to tetraploid and hexaploid wheat totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
BAA
WB I.3288
inkomsten in kf.
Dr.ir. R.E. Niks
283,00
doelstelling
Wilde, diploide tarwerassen bezitten soms resistentie tegen bruine roest, een eigenschap die cultuurtarwe vaak niet heeft. Doel van het onderzoek is om de diverse typen resistenties in diploide tarwesoorten in kaart te brengen en aanzetten te geven voor resistentie-veredeling van cultuurtarwe. resultaat na 5 jaar
Typering van de diverse tarwesoorten en -rassen, onder meer via AFLP, leidde tot enkele taxonomische herzieningen. De verzamelde kennis en het verzamelde materiaal bieden nieuwe aanknopingspunten voor veredeling van cultuurtarwe. Aan het veredelen van tarwe zelf is men niet toegekomen; dit zal moeten worden opgepakt door de veredelingsbedrijven waarmee werd samengewerkt.
gebruikers
Cebeco Seeds BV, Lelystad / Zelder BV, Gennep
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Mass production by solid-state fermentation of conidia for biological control of plant pathogens and pests totale toewijzing in kf.
1.031,50
contracten/octrooien
Bijdrage: Koppert BV; WU / Bijdrage: WU; Kemira Pernis
projectleider
Dr.ir. A. Rinzema
B BA
WB I.3318
inkomsten in kf.
26,00
BV
doelstelling
Sclerotinia is een pathogeen die graanoogsten en de opslag daarvan bedreigt. Het kan worden bestreden door gebruik te maken van zijn parasiet: Coniothypium minitans. Doel is grootschalige productie van Coniothypium sporen (conidia) d.m.v. ‘solid-state’ fermentatie. De fysiologie van de sporenvorming van Coniothypium wordt onderzocht om de optimale condities daarvoor te bepalen, en een fermentatie proces voor de kweek van de sporen zal worden ontwikkeld. resultaat na 5 jaar
De optimale conidia dosering in het veld is bepaald voor de bestrijding van sclerotinia. Er is een (scraped-drum) fermentor ontwikkeld, waarbij op haver werd gekweekt. De opbrengst kon tot 5x10 12 Conidia/kg haver worden opgevoerd. De ontwikkeling van een pilot-scale fermentor met een capaciteit van 20 kg haver in ingezet i.s.m. de industrie. Er is ook een synthetisch medium gedefinieerd met zetmeel als koolstof- en urea als stikstofbron, dat een vergelijkbare conidia-opbrengst geeft als kweek op haver. gebruikers
Koppert BV, Berkel en Rodenrijs / Centraal Bureau voor Schimmelcultures, Baarn / TNO Voeding, Zeist / Plantenziektenkundige Dienst, Wageningen / Hosokawa Micron BV, Doetinchem
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 142
142
utilisatierapport 2001 projectcategorie / projectnummer
B BA
WCH.3380
totale toewijzing in kf.
projecttitel
Enantioselective membrane separation from selfassembled microheterogeneous media
contracten/octrooien
Bijdrage: WU; DSM Research BV / Bijdrage: WU; Akzo
1.067,04
projectleider
Dr.ir. A. van der Padt
inkomsten in kf.
60,00
Nobel Central Research BV
doelstelling
Doel van het onderzoek is de ontwikkeling van een nieuw type grootschaling scheidingsproces voor enantiomere verbindingen dat gebruik maakt van chirale selectoren gekoppeld aan micellen, gecombineerd met een membraanscheiding: de chirale selector bindt de gewenste enantiomeer en wordt vervolgens door een membraanfiltratie gescheiden van de andere enantiomeer. resultaat na 5 jaar
De wetenschappelijke doelen zijn grotendeels gerealiseerd. Met cholesteryl-L-glutamate als chirale selector en met non-ionogene surfactanten in de micellen was het mogelijk de enantiomere aminozuren, D- en L-phenylalanine te scheiden. Er is een scheidingsproces ontwikkeld dat bestaat uit een cacade van membraan reactoren. Volgens modelberekeningen is 99,9% scheiding van de enantiomeren mogelijk. De opbrengsten zijn echter nog laag. Voor een praktisch systeem zal dit veel hoger moeten worden. Momenteel wordt gewerkt aan verbetering van het ontwerp. gebruikers
DSM Research BV, Geleen / DSM Andeno BV, Venlo / Akzo Nobel Central Research BV, Arnhem
projectcategorie / projectnummer
AAA
WB I.3383
totale toewijzing in kf.
913,08
projecttitel
Chemische en biologische analyse van het sexferomoon van de groene appelwants en de toepassing in de geïntegreerde bestrijding contracten/octrooien
projectleider
inkomsten in kf.
Dr. T.A. van Beek
doelstelling
Doel van het project was om het sexferomoon van de groene appelwants te identificeren, om zo een betrouwbare signaleringsmethode te ontwikkelen ten behoeve van bestrijding in de appel- en perenteelt. Zowel de biologie (seksueel gedrag) als de chemie (identificatie van de stof) moesten worden onderzocht ten behoeve van een vangmethode voor mannetjes van de groene appelwants . resultaat na 5 jaar
Een gedragstoets is ontwikkeld waarmee actieve verbindingen kunnen worden geïdentificeerd. Met een aantal veelbelovende verbindingen zullen veldexperimenten worden uitgevoerd. Voorlopig ziet het ernaar uit dat menselijke observaties minstens zo effectief zijn voor signalering van wantsen als valvangsten. Mogelijk is in de praktijk een alarmferomoon effectiever dan een sexferomoon, dat wil zeggen beter voorkomen dan bestrijden.
gebruikers
Denka International BV, Barneveld / DLV Team Fruitteelt, Wageningen / Fruitteeltpraktijkonderzoek (FPO), Randwijk / TNO Industrie, Eindhoven
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 143
143
projecten 1995 projecttitel
projectcategorie / projectnummer
Modellering van het gedrag van (genetisch) gemodificeerde baculovirussen in kassen totale toewijzing in kf.
contracten/octrooien
projectleider
Prof.dr. J.M. Vlak
527,17
CCA
WB I.3443
inkomsten in kf.
13,00
doelstelling
De floridamot die een bedreiging vormt voor landbouwgewassen over de gehele wereld, is resistent tegen bestrijdingsmiddelen. Bestrijding met virussen is een aantrekkelijk alternatief. Het doel is een model te ontwikkelen om het gedrag en de werkbaarheid van wild-type en (genetisch) gemodificeerde baculovirussen in kassen te voorspellen. resultaat na 5 jaar
Simulatiemodel BACSIM is ontwikkeld: populatiedynamica mot, karakteristieken plantengroei en infectiecyclus/epidemiologie virussen. Gevalideerd met twee virussen en evaluatie virussen als biol. bestrijdingsmiddel (scenariostudies). Concl.: gen. gemodificeerde virussen bij invlieg mot in generaties niet zinvol. Moment van bespuiting met virus is essentieel. Gebruik BACSIM: bepaling bespuitingsregime virussen, inzicht in gewas-insect-virussysteem, schatting risico’s gebruik gen. gemodificeerde virussen. Model vormt ook basis voor modelleren van complexere infectiesystemen. gebruikers
Brinkman BV, ’s Gravenzande
projecttitel
projectcategorie / projectnummer
"Plantibodies": veelzijdige resistentiefactoren te gen plantenparasitaire nematoden. totale toewijzing in kf.
1.135,42
contracten/octrooien
Octrooi: PCT.NL96/00033 Antibodies for the control of cyst
projectleider
B BA
WB I.3668
inkomsten in kf.
Prof.dr.ir. J. Bakker
nematodes and transgenic plants expressing them
doelstelling
Dit project was een vervolg op project WBI.2393 en had tot doel om een panel aan monoklonale antilichamen (plantiebodies) te ontwikkelen tegen speekselkliereiwitten van aardappelcysteaaltjes en deze tot expressie te brengen in de plant. resultaat na 5 jaar
Het is mogelijk gebleken om complete antilichamen, of onderdelen en combinaties daarvan in diverse compartimenten van de plantencel tot expressie te laten komen. Tevens is het gelukt om speekseleiwitten van nematoden te karakteriseren en te kloneren die een doelwit kunnen zijn om te komen tot resistentie met de binnen het project ontwikkelde technologie voor de expressie van antilichamen in planten. Voorts is er een begin gemaakt met de constructie van toxines gekoppeld aan specifieke antilichamen om zodoende gericht enzymen te kunnen inactiveren. gebruikers
PAV, Lelystad / Nederlandse Aardappel Associatie, Den Haag / Nederlandse Algemene Keuringsdienst, Emmeloord / NVZP, Zeist
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 144
DR.IR. FELIX BIANCHI:
‘Intelligente bestrijding van floridamot’ project WBI.3443
Als het aan dr.ir. Felix Bianchi ligt, gaan we vooral door-
“De floridamot is niet eenvoudig te bestrijden. Hij ontwik-
dacht om met de bestrijding van de floridamot. De florida-
kelt zich bij hoge temperaturen in hoog tempo en is
mot is een in kassen gevreesd insect. Vooral in hete zomers
resistent tegen een groot aantal chemische bestrijdings-
slaat hij toe. Hij vreet bijvoorbeeld bladen van chrysanten.
middelen. Daarom zijn we op zoek gegaan naar pathogenen
Door vraatschade verliezen deze hun waarde. Telers hebben
(ziekteverwekkers) die de floridamot kunnen bestrijden”,
er alle belang bij om de floridamot tijdig te bestrijden.
vertelt Bianchi, wiens promotieplaats door STW is gefinan-
Dr.ir. Felix Bianchi, verbonden aan de Wageningen
cierd. “Het baculo-virus blijkt daarin te kunnen slagen.
Universiteit, deed onderzoek naar de mogelijkheden met
Dit virus slaat toe bij de rups, in dit stadium is de floridamot
genetisch gemanipuleerde virussen de mot te bestrijden
de grootste boosdoener. Het veroorzaakt een infectie in
en kwam tot genuanceerde conclusies.
de middendarm waaraan de mot in wording overlijdt. Een mooie bijkomstigheid is dat het virus in de vorm van slijm
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:09
Pagina 145
| WB I.3443
op het blad voort bestaat na het overlijden van de rups.
de floridamot echt door tot de kassen, dan vermeerdert
Daarmee kan het virus dus opnieuw toeslaan als een
hij zich snel en zal het er meestal op neerkomen dat de
volgende rups zich aan een blad waagt. Het virus wordt al
teler alsnog met het baculo-virus aan de slag zal moeten.”
sinds 1994 gebruikt en blijkt in drie tot vijf dagen zijn werk te doen. Wij hebben ons vooral beziggehouden met de vraag hoe je het bespuitingsregime kan optimaliseren.
Spod-X
Hoeveel en hoe vaak je het virus in de kas moet spuiten, hangt onder meer af van de temperatuur, de dosis, de
Het advies dat uit het onderzoek van Bianchi voortkomt,
timing, etc.”
luidt dan ook: “Bestrijd op intelligente wijze. Dat wil zeggen, pas het op tijd toe, in de juiste dosering en met de juiste middelen. Alleen dan is er een goede kans om
Genetische manipulatie
de floridamot te slim af te zijn.”
Zo heeft Bianchi onderzocht of genetische manipulatie
De resultaten van Bianchi’s onderzoek zijn gebruikt door
van het baculo-virus een snellere bestrijding tot gevolg
Brinkman BV uit ’s Gravenzande dat in bestrijdingsmiddelen
zou kunnen hebben, waardoor de opmars van de floridamot
is gespecialiseerd. De firma zat in de gebruikerscommissie
in kassen eerder een halt kan worden toegeroepen.
en heeft alle plantmateriaal ter beschikking gesteld dat
Bianchi: “Bij een goede timing van virusbehandelingen is
Bianchi voor zijn onderzoek nodig had. Nu zijn de bevin-
het verschil met het gewone virus te klein gebleken om
dingen van Bianchi in het product Spod-X van Brinkman
genetische manipulatie te rechtvaardigen. Als het virus
verwerkt.
ingezet wordt tegen jonge rupsen zullen genetisch gemanipuleerde virussen, die een of twee dagen sneller werken dan het gangbare virus, nauwelijks effectiever zijn dan het gangbare virus omdat jonge rupsen nog niet veel schade veroorzaken. Genetisch gemanipuleerde virussen zullen wel effectiever zijn bij de bestrijding van oudere rupsen omdat deze rupsen in een of twee dagen wel veel schade kunnen veroorzaken” “Wij zien telers vaak iets te laat beginnen met bestrijden of met minder effectieve middelen beginnen. Als de floridamot aantasting eenmaal op gang komt, gaan veel tuinders eerst aan de gang met een algemeen chemisch bestrijdingsmiddel. Op zich is dat begrijpelijk omdat het baculo-virus niet goedkoop is en alleen werkt tegen de floridamot. Een nadeel is echter dat de floridamot zich nauwelijks laat afschrikken door chemische bestrijdingsmiddelen. Dringt
145
Util_1607.qxd
146
4-4-2006
7:10
Pagina 146
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1995
utilisatierapport 2001
A ALCATEL SEL AG (Stuttgard) _ EEL.3535 AMC (Amsterdam) _ AGN.3416 _ UBI.3566 AMOLF (Amsterdam) _ FAM.3051 _ FOP.3483 _ NNS.3510 AMP-Holland BV (Den Bosch) _ FAM.3449 AQUAMARIJN Keramische Membranen (Hengelo) _ TEL.3417 ASM Lithography BV (Veldhoven) _ DWT.3262 _ FOP.3483 _ DTN.3517 ATO BV (Wageningen) _ UFA.3392 _ NNS.3404 AU R ION (Wageningen) _ U B I.3427 AZ Groningen _ TTN.3248 AZ Maastricht _ TWT.3395 _ RG N.3477 AZ Nijmegen St. Radboud (Nijmegen) _ LGN.3249 _ NCH.3699 AZ Rotterdam _ TTN.3248 _ AGN.3413 AZ VU (Amsterdam) _ TWT.3395 Agritechnisch Ingenieursbureau W.P. Mulder BV (Wageningen) _ DWT.3458 Akzo Electronic Products (Arnhem) _ EPC.3562 Akzo Nobel Central Research BV (Arnhem) _ UCH.3180 _ WCH.3268 _ DWI.3305 _ WCH.3380 _ TST.3418 Akzo Nobel Coatings BV (Sassenheim) _ GBI.3538 Akzo Nobel NV (Sassenheim) _ GBI.3538 Akzo Nobel Nederland BV (Oss) _ TST.3569 Akzo Nobel Organon Teknika (Boxtel) _ TTN.3468 Alcoa Europe (Drunen) _ DME.3242 Alcoa Nederland BV (Drunen) _ DME.3242 Amoco Research Center (Naperville) _ UCH.3180 Anasys BV (Albergen) _ TEL.3467 Anorad Europe BV (Best) _ DWT.3262 Applied Laser Technology BV (Best) _ TTN.3248 Aventis Research & Technologies GmbH (Frankfurt Am Main) _ ACH.3560
B BASF Magnetics GmbH (Ludwigshafen) _ TEL.3409 Bakken Research Center BV (Maastricht) _ RGN.3477 Biostar Development CV (Balk) _ DPC.3491 Brandwonden Centrum (Beverwijk) _ RGN.3477 Brinkman BV (‘s Gravenzande) _ WBI.3443 Bronkhorst High-Tech BV (Ruurlo) _ TTN.3100 Brutele (Brussel) _ EEL.3535 Bunting Brinkman Bees BV (Tilburg) _ WBI.3226
C CENTRAAL-DLO (Wageningen) _ ABI.3526 CWI (Amsterdam) _ CWI.3403 Campina Melkunie (Tilburg) _ UCH.3337 Cebeco Seeds BV (Lelystad) _ WBI.3288 Celanese GmbH (Oberhausen) _ ACH.3560 Celsis (Landgraaf) _ UDG.3469 Centocor BV (Leiden) _ LGN.3496 _ RGN.3498 Centraal Bureau voor Schimmelcultures (Baarn) _ WBI.3318 Chess Engineering BV (Haarlem) _ DWT.3296 Corus Staal BV (IJmuiden) _ DME.3242 _ WCH.3268 _ DWI.3305 _ DTN.3338 _ DST.3421 Crismatec (Nemours) _ EST.3692 Crucell (Leiden) _ LGN.3496 _ RGN.3498
D D. de Kat BV (Velp) _ DST.3421 DLV Team Fruitteelt (Wageningen) _ WBI.3383 DMV Campina BV (Veghel) _ UCH.3337 DOW Benelux NV (Terneuzen) _ EWT.3453 DSM Andeno BV (Venlo) _ WCH.3380 DSM Centraal Laboratorium (Geleen) _ EST.3553 DSM Research BV (Geleen) _ DWT.3296 _ GCH.3365 _ WCH.3380 _ DLR.3433 _ EWT.3453 _ DPC.3491 _ UCH.3549 _ GBC.3552 _ ACH.3560 _ EPC.3562 _ DST.3565 _ DST.3567 _ TST.3569 _ DST.3705 _ DST.3785 DSM-Gist BV (Delft) _ UFA.3392 _ DPC.3491 _ UCH.3549 _ DST.3565 _ TST.3569 Datascope Biomaterials Research BV (Vaals) _ RGN.3477 De Beijer RTB BV (Arnhem) _ DWT.3458 Demkolec (Healen) _ EEL.3376 Denka International BV (Barneveld) _ WBI.3383
E ECN (Petten) _ DWI.3305 _ NNS.3404 _ TST.3418 _ DST.3421 _ DWT.3458 _ TEL.3467 EMCM (Nijmegen) _ RGN.3477 ESA/Estec (Noordwijk) _ TTN.3100 ESBE Nanoscale Technology Services (Delft) _ DEL.3690 ESTEC (Noordwijk) _ DWI.3305 Eco Chemie BV (Utrecht) _ UFA.3392 Elephant Dental BV (Hoorn) _ DST.3421 _ ATH.3637 EndoSonics Europe BV (Rijswijk) _ RGN.3462 Endosonics Corporation (Rancho Cordova) _ RGN.3462 EnergieNed (Arnhem) _ DWT.3458 Engelhard De Meern BV (De Meern) _ FAM.3051 _ UCH.3180 Enraf (Delft) _ DTN.3517 Entocare (Wageningen) _ LBI.3290 Etchform BV (Hilversum) _ TWI.3286 Euro-Diagnostica B.V. (Arnhem) _ UDG.3469 _ NCH.3699 Eurocast BV (Apeldoorn) _ DST.3421 Ex-Chrompack International BV (Middelburg) _ TEL.3417
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:10
Pagina 147
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1995
F FORMATEC TECHNICAL MOULDING BV (Goirle) _ DST.3421 FSM Europe BV (Sittard) _ TWI.3286 Flowserve BV (Hengelo) _ TST.3418 Fluent Europe Ltd. (Sheffield) _ DTN.3338 Fokker Services BV (Schiphol Airport) _ DWI.3305 _ DLR.3433 Fokker Space BV (Leiden) _ TTN.3100 _ ETN.3624 Fokker Special Products BV (Hoogeveen) _ DLR.3433 Frico Kaas Research (Dronrijp) _ UCH.3337 Fruitteeltpraktijkonderzoek (FPO) (Randwijk) _ WBI.3383
G GMI (Rijswijk) _ UBI.3566 Gastec NV (Apeldoorn) _ FAM.3051 Gemco Furnaces (Son) _ DME.3242 General Electric Plastics Europe BV (Bergen op Zoom) _ EWT.3453 Grontmij (De Bilt) _ DPC.3491
H HOP Technisch Adviesburo BV (Heesch) _ DST.3421 HYMEC BV (Sittard) _ AGN.3416 Hartmann en Braun AG (Frankfurt Am Main) _ NNS.3404 Haskoning BV (Nijmegen) _ NNS.3404 Hercules European Research Centre BV (Barnveld) _ GBI.3538 Hoechst Holland NV (Vlissingen) _ ACH.3560 Hogeschool ‘s-Hertogenbosch _ DCT.3406 _ DCT.3683 Holland Biomaterials Group (Enschede) _ NGN.3611 Honeywell BV (Emmen) _ TEL.3448 Hosokawa Micron BV (Doetinchem) _ WBI.3318 Howmedica International (Schönkirchen/Kiel) _ TWT.3395 Humeca BV (Enschede) _ NGN.3611
I ID-Lelystad BV (Lelystad) _ TTN.3468 _ UDG.3469 IDEE (Eindhoven) _ TEL.3324 IMEC vzw (Leuven) _ TEL.3324 INTRON (Sittard) _ ETN.3400 ITB Precisietechniek (Boxtel) _ DST.3421 Imation Research Ltd. (Essex) _ TEL.3409 Ingenieursbureau Coenecoop BV (Waddinxveen) _ EEL.3535 Innovation Partners (Leiden) _ TTN.3100 _ ETN.3624 Intervet International BV (Boxmeer) _ GBI.3538 _ UBI.3566 Intron BV (Houten) _ ETN.3400 IsoTis NV (Bilthoven) _ LGN.3249 Isogen Bioscience B.V. (Maarssen) _ UDG.3469 Itter Electronics (Hardenberg) _ ATH.3637
J JDS Uniphase Netherlands BV (Eindhoven) _ FAM.3449 _ NNS.3510 Jason Geosystems BV (Rotterdam) _ DTN.3547
K KEMA Nederland BV (Arnhem) _ EEL.3376 _ ETN.3400 _ EST.3553 KIM (Den Helder) _ DST.3567 KNMI (De Bilt) _ CWI.3403 _ DEL.3690 KPN Research (Leidschendam) _ EEL.3535 KTA A2000 (Amsterdam) _ EEL.3535 Kabeltelevisie Eindhoven NV (Eindhoven) _ EEL.3535 Karl Storz (Tuttlingen) _ AGN.3413 Kemira Agro Oy (Espoo) _ WBI.3318 Koelhuis Hillegom BV (Hillegom) _ LB I.3290 Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten (De Steeg) _ DCT.3406 _ DCT.3683 Koninklijke Nederlandse Centrale Vereniging tot bestrijding van tuberculose (Den Haag) _ UDG.3469 Koppert BV (Berkel en Rodenrijs) _ WBI.3226 _ LBI.3290 _ WBI.3318 _ ABI.3526
L LBO (Lisse) _ WBI.3284 LC Packings - A Dionex Company (Amsterdam) _ TEL.3417 LUMC (Leiden) _ LGN.3496 Laboratorium voor Tropische Hygiëne (Amsterdam) _ UDG.3469 Lenka BV (Zoetermeer) _ NNS.3404 Licentec (Bilthoven) _ UDG.3469 London Processing Centre (Middlesex) _ DTN.3547 Lucent Technologies (Huizen) _ FAM.3449 _ EEL.3535
M MARIN (Wageningen) _ CWI.3403 MBI Beton BV (Veghel) _ ETN.3400 _ DCT.3406 MTI Milieutechnologisch Instituut C.V. (Andelst) _ NNS.3404 Magnetic Products Oosterhout BV (Oosterhout) _ TEL.3409 _ TEL.3463 Medelec Limited (Surrey,
147
Util_1607.qxd
148
4-4-2006
7:10
Pagina 148
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1995
utilisatierapport 2001
Groot Brittannië) _ AGN.3416 Medisch Centrum Alkmaar _ UBI.3427 Medtronic Bakken Research Center BV (Maastricht) _ AGN.3416 Merck Ltd. (Poole) _ NCH.3495 Micro Montage BV (Hengelo) _ TEL.3324 _ TEL.3417 Mierij Meteo BV (De Bilt) _ DEL.3690 Mietec / Alcatel (Oudenaarde) _ DTN.3198 Mona Divisie (Woerden) _ UCH.3337 Moore Instruments Ltd. (Axminster) _ TTN.3248
N NCLR BV (Enschede) _ FOP.3483 _ TTN.3641 NIOO (Heteren) _ UBI.3227 _ UBI.3252 NIOO-CEMO (Yerseke) _ NNS.3404 NITG-TNO (Utrecht) _ DTN.3547 NIVR (Delft) _ TEL.3467 NIZO (Ede) _ UCH.3337 NKI (Amsterdam) _ ABC.3362 _ AGN.3413 NMi Van Swinden Laboratorium BV (Delft) _ DTN.3517 NOVEM (Utrecht) _ DWT.3458 NV Elektriciteits Producent (Zwolle) _ WCH.3268 NV NUON (Arnhem) _ DWT.3458 NV Nederlandse Gasunie (Groningen) _ DWI.3305 NV Nuon Technisch Bedrijf (Duiven) _ DWT.3458 NV Organon (Oss) _ UBI.3427 _ RGN.3498 NV SEP (Arnhem) _ DWT.3458 NVZP (Zeist) _ WBI.3668 Nedap NV (Groenlo) _ NG N.3611 Nederlandse Aardappel Associatie (Den Haag) _ WB I.3668 Nederlandse Algemene Keuringsdienst (Emmeloord) _ WBI.3668 Nonius BV (Delft) _ TEL.3324 _ ABC.3362
O OctoPlus BV (Leiden) _ UFA.3392 Océ-Technologies BV (Venlo) _ TEL.3417 Omicron (Taunusstein) _ DTN.3517 Oogziekenhuis (Rotterdam) _ GGN.3306 Ortomed BV (Zwijndrecht) _ TWT.3395
P PAQUES Bio Systems BV (Balk) _ WCH.3268 _ DPC.3491 PAV (Lelystad) _ WBI.3668 PIM-Tech BV (Apeldoorn) _ DST.3421 Palet Kabelcom (Maastricht) _ EEL.3535 Philips (Eindhoven) _ FOP.3483 Philips CFT (Eindhoven) _ DWT.3262 Philips Centre for Manufacturing Technology (Eindhoven) _ TTN.3641 Philips Competence Centre Plastics BV (Eindhoven) _ EWT.3453 Philips Components (Sittard) _ TWI.3286 _ TST.3418 Philips Electron Optics (Eindhoven) _ DTN.3517 Philips Flat Panel Display (Eindhoven) _ NCH.3495 Philips Lighting BV (Eindhoven) _ UCH.3696 Philips Mechatronics (Dordrecht) _ TEL.3324 Philips Medical Systems Nederland BV (Best) _ AGN.3413 Philips ODTC (Eindhoven) _ TEL.3463 Philips Optics (Eindhoven) _ NCH.3495 Philips Research Laboratories (Eindhoven) _ EEL.3157 _ DTN.3198 _ EEL.3207 _ AGN.3413 _ AGN.3416 _ TEL.3417 _ ANS.3455 _ EEL.3535 _ EPC.3562 _ UCH.3696 Philips Semiconductors (Nijmegen) _ DTN.3198 Pie Medical Equipment BV (Maastricht) _ RGN.3462 Pie Medical Imaging BV (Maastricht) _ RGN.3462 Plant Research International BV (Wageningen) _ UBI.3227 _ UBI.3252 _ WBI.3284 Plantenziektenkundige Dienst (Wageningen) _ LBI.3290 _ WBI.3318 Polaroid Europa BV (Enschede) _ TEL.3277 Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (Naaldwijk) _ UBI.3227 _ UBI.3252 Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO) (Randwijk) _ WBI.3383 Primecare BV (Almelo) _ TEL.3277 Priva Hortimation (De Lier) _ DEL.3690 Produktschap Tuinbouw (Zoetermeer) _ LBI.3290 Proefstation voor Bloemisterij in Nederland (Aalsmeer) _ WBI.3226 Proefstation voor de Bloemisterij en Glasgroente (Naaldwijk) _ ABI.3526 Prummel Dental Laboratorium (Groningen) _ ATH.3637
Q QLT Pharmaceuticals Europe BV (Susteren) _ AGN.3413 Quest International (Bussum) _ GBC.3552 _ TST.3569 Quest International NV (Ashford, Kent) _ GCH.3365
R R & R Mechatronics (Zwaag) _ TEL.3467 RIVM (Bilthoven) _ NNS.3404 _ TEL.3467 _ UBI.3566 Raadgevend Ingenieursbureau (Amsterdam) _ DTN.3338 Research Centrum Kalkzandsteenindustrie (Hilversum) _ ETN.3400 _ DCT.3406 _ DCT.3683 Reynolds Aluminium Holland BV (Harderwijk) _ DME.3242 Rijks Instituut voor Kust en Zee (Den Haag) _ TEL.3467 Robosoft NV (Ieper) _
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:10
Pagina 149
| Lijst gebruikers bij STW-projecten 1995
TTN.3641 Roche Diagnostics GmbH (Mannheim) _ DST.3565 SKALAR Analytical (Breda) _ TEL.3467 SKF Linearsysteme GmbH (Schweinfurt) _ DWT.3262 SKF Multitec Benelux BV (Wilnis) _ DWT.3262 SRON (Utrecht) _ TWI.3286 _ FOP.3483 STOWA (Utrecht) _ DPC.3491 Schwind Benelux BV (Oosterbeek) _ AGN.3416 Scotia Quanta Nova plc (Guilford Surrey) _ AGN.3413 Shell Expro (Strand) _ DTN.3547 Shell International Gas (London) _ EST.3553 Shell Research Limited (Chester Cheshire) _ EST.3553 Shell Research and Technology Centre (Amsterdam) _ FAM.3051 _ UCH.3180 _ DWI.3305 _ GCH.3365 _ EEL.3376 _ EWT.3453 _ DTN.3547 _ EST.3553 _ EPC.3562 _ EST.3692 Shell SIEP BV (Rijswijk) _ CWI.3403 _ DTN.3547 _ DST.3785 Shell SIOP BV (Amsterdam) _ DTN.3338 Siemens AG (München) _ DTN.3198 Spikker Specials BV (Zevenaar) _ TST.3418 Spirotech BV (Helmond) _ DWT.3458 St. Elizabeth Ziekenhuis (Tilburg) _ UDG.3469 St. Maartensgasthuis (Venlo) _ TWT.3395 Stichting CUR (Gouda) _ ETN.3400 Stichting IFRF (IJmuiden) _ EEL.3376 Stichting Research Centrum (Hilversum) _ ETN.3400 Stirling Cryogenics & Refrigeration BV (Son) _ ETN.3624 Stork Digital Imaging BV (Boxmeer) _ TEL.3417 Stork NV (Amsterdam) _ TTN.3641 Stork Veco BV (Eerbeek) _ TWI.3286 Structural Laminates BV (Delft) _ DLR.3433 Stryker Howmedica Osteonics (Haarlem) _ TWT.3395 Stryker Trauma GmbH (Schönkirchen/Kiel) _ TWT.3395 Syngenta Seeds BV (Enkhuizen) _ UBI.3227 _ UBI.3252
T 3T BV (Enschede) _ TEL.3277 _ TEL.3467 TNO Bouw (Delft) _ ETN.3400 _ DCT.3406 _ DCT.3683 TNO Industrie (Eindhoven) _ WBI.3383 _ TEL.3448 _ TTN.3641 TNO Institute of Industrial Technology (Eindhoven) _ TST.3418 TNO TPD (Delft) _ DWI.3305 TNO Voeding (Zeist) _ WBI.3318 _ TEL.3467 _ GBI.3538 _ NGN.3611 TNO-FEL (Den Haag) _ FAM.3449 _ NNS.3510 TNOMEP (Apeldoorn) _ TTN.3100 _ ETN.3624 TNO-STB (Delft) _ TST.3418 _ DST.3421 TNO-TPD TU Delft _ DLR.3433 _ DTN.3517 Ten Cate Advanced Composites (Nijverdal) _ DLR.3433 Thales (Eindhoven) _ ETN.3624 Thales Cryogenics (Eindhoven) _ TTN.3100 _ ETN.3624 Thomson CSF/LCR (Orsay Cedex) _ TEL.3463 Tieman BV (Rockanje) _ AGN.3416
U UMC (Utrecht) _ TWT.3395 _ AGN.3416 _ RGN.3462 Unilever Research (Vlaardingen) _ UCH.3337 _ GCH.3365 _ NNS.3404 _ EWT.3453 _ TTN.3468 Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg (Leuven) _ TTN.3468 Universitair Ziekenhuis St. Rafael (Leuven) _ RGN.3477 Universiteit Leuven (Heverlee) _ TTN.3468 University of Minho, Azurem (Guimaraes) _ DCT.3406 _ DCT.3683 University of Southampton (Southampton) _ UBI.3566
V Van Berkel Nederland BV (Ridderkerk) _ TEL.3324 Van Tongeren Kennemer BV (Beverwijk) _ DTN.3338 Van der Have BV (Rilland) _ WBI.3288 Van der Zalm Machine- en Apparatenbouw (Wolvega) _ TST.3418 Vervuren Consultancy (Terheiden) _ TEL.3324
W WL - Delft Hydraulics (Delft) _ DWT.3296 _ DWI.3305 Wärtsilä NSD Nederland BV (Zwolle) _ DST.3567
X Xensor Integration BV (Delft) _ TEL.3448
Z Zelder BV (Gennep) _ WBI.3288 Zuiveringsschap Hollandse Eilanden (Dordrecht) _ DPC.3491
149
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:10
Pagina 150
utilisatierapport 2001
PROF.DR. J.A. JANSEN
Onderzoek naar de invloed van fysisch-chemische, geometrische en mechanische implantaatparameters op wondgenezingsprocessen project NGN.2612
Util_1607.qxd
4-4-2006
7:10
Pagina 151
| NG N.2612
151
